خط
عفاف

قرن سیزدهم هجرى، از زنان دانشمند، خوشنویس و شاعر. وى همسر شاهزاده حیدرقلى میرزا، فرزند فتحعلى شاه قاجار (1250 -1212 ق) بود و خط شكسته را خوش مى‏نوشت، با علوم غریبه آشنا بود و شعر نیز مى‏سرود. ابیات زیر از اوست. من آن مرغم كه اندر دام صیاد تفاوت نیستم با مرغ آزاد به كوى عشق اى دل با خبر باش كه آنجا ...

عصمت گلین

ز 1305 ق، ام‏السلمه مشهور به گلین خانم از زنان خوشنویس و شاعر. وى دختر فتحعلى شاه قاجار (1250 -1212 ق) و خواهر تنى كوچك محمد على میرزا معروف به دولتشاه و همسر زین‏العابدین میرزا بود. خط نسخ را به زیبایى اساتید فن مى‏نوشت و چند جلد قرآن كریم كتابت كرد و وقف اعتاب مدرسه نمود. مهدى بیانى در كتاب احوال و ...

صاحبه

قرن سیزدهم هجرى، از شاعران و خوشنویسان، وى همسر یكى از فرزندان فتحعلى شاه قاجار (1250 -1212 ق) بود. او را به حیا و عفت و صفات خوب ستوده‏اند. خط را نیز زیبا مى‏نوشته است. تخلص او را صاحب هم نوشته‏اند. از اشعار اوست: غم نیست كه از حسرت بسیار تو مردم لطفت نشود كم ز تو مقصود من این بود زلف در روى تو هر ...

سلطانی بسطامی

ز 1296 ق، از زنان ادیب، شاعر و خوشنویس. وى تنها فرزند میرزا فتح‏اللَّه ذوقى شاعر بود. پدرش در تعلیم و تربیت او همت گماشت. خواندن و نوشتن را در كودكى آموخت و خوشنویسى و شعر و ادب فارسى و عرب را نیز فراگرفت. گویند اشعار عربى زیادى از دوره جاهلى از حفظ داشت و دیوانى نیز فراهم آورده بود. در اوایل جوانى ...

رابعه گیلانی

1280 ق، ام‏سلمه خانم از زنان خوشنویس، عارف، خیر و نیكوكار. وى دختر حاج میرزا محمد رشتى، از بزرگان وزراى گیلان و همسر حاج میر اسماعیل رشتى، از رجال معروف آن ولایت بود. هنگامى كه عارف مشهور حاج محمدجعفر كبوتر آهنگى به گیلان رفت و مشغول وعظ و ارشاد و هدایت مردم شد، ام‏سلمه در مجالس وى حضور یافت و از محضرش ...

خورشید کلاه

ز 1307 ق، از زنان خوشنویس، از او قرآنى نیم‏ورقى با خط نسخ كتابت خفى متوسط با رقم «... خورشید كلاه بنت خانه‏زاد بن خانه‏زاده علینقى بن حاج اسماعیل، الملقب بحكیم الممالك...» موجود است. وى این قرآن را به دستور ناصرالدین شاه در سال 1307 ق نوشت.[1] (ز 1307 ق)، خطاط. از آثار وى: قرآن نیم ورقى جلد روغنى عالى، ...

احمد قوام

معروف به «قوام‏السلطنه»، در 1252 ش در تهران متولد شد. پدرش میرزا ابراهیم معتمدالسلطنه از رجال دوره‏ى ناصرى و جدش قوام‏الدوله وزیر دفتر استیفا بود. مادرش طاووس‏خانم دختر میرزا محمدخان مجدالملك سینكى صاحب رساله مجدیه و پدر میرزا على‏خان امین‏الدوله است. قوام تحصیلات مقدماتى را به اتفاق برادرش حسن وثوق ...

محمدهاشم آشتیانی

متولد 1290 قمرى، فرزند حاج میرزا حسن آشتیانى مجتهد معروف دوره‏ى ناصرالدین شاه. حاج میرزا حسن همان كسى است كه در واقعه‏ى رژى و تحریم تنباكو فتواى میرزاى شیرازى یا فتواى منتسب به او را در تهران انتشار داد و در مقابل ناصرالدین شاه و كامران میرزا نایب‏السلطنه و امین‏السلطان ایستادگى كرد تا سرانجام فتوا به ...

یوسف غباری

اثر اوست: قرآن روى یك پرده پارچه حریر، ثلث رقاع چهاردانگ جلى نستعلیق گلزار سه دانگ، رقاع سه دانگ جلى، كوفى تزیینى سه دانگ نسخ كتابت جلى و خفى و غبار با رقم «یوسف غبارى...» سال 945 «فى ایام الدولة السلطان الاعظم ابوالمظفر شاه طهماسب بهادرخان خلد ملكه. این پرده، نذر ابوالفتح بهرام ابن شاه اسمعیل صفوى براى ...

یوسف راووسی

اثر اوست: قرآن خشتى بزرگ، نسخ كتابت جلى تركى و ثلث دو دانگ عالى با رقم «یوسف بن محمد الراووسى 1068» در موزه‏ى اسلامى ترك. ...

یحیی صوفی

از شاگردان احمد رومى است كه نزد مبارك شاه زرین قلم نیز تعلیم خط گرفته است. وى صوفى مشرب بود و كتابت بعضى كتیبه‏هاى ابنیه‏ى نجف به خط اوست. پیر یحیى در خدمت امیر چوپان سلدوز (مقتول در 722 ه) از امراى ابوسعید بهادر، و بعضى از امراى آل مظفر مى‏زیست و سلسله‏ى شاگردى خوشنویسان عراق به او مى‏رسد. قرآن سلطانى ...

یاقوت ملکی

اثر اوست: قرآن وزیرى مذهب دوره‏ى شاه طهماسب اول. متن و حاشیه شده ثلث ریحان كتابت خفى و سر سوره‏ها ثلث محرر نیم دو دانگ عالى با رقم: «شرف به كتابة هذا المصحف... یاقوت الملكى... فى سنة ثلاث و تسعین و ستمائة...» (ملكى را تراشیده و مستعصمى كرده‏اند ولى جاى تراشیدگى (لام) و (كاف) و حتى سركج كه هنوز هست ثابت ...

یاقوت سلیمان

اثر اوست: قرآن نیم‏ورقى نسخ و آخر رقاع كتابت جلى با رقم: «یاقوت سلیمانى» بدون تاریخ (قرن 10). در خانواده‏ى دارائى پشت صفحه اول خط و مهر حسنعلى خان امیر نظام گروسى است كه به سامى خانم هبه كرده است. ...

یاقوت مستعصمی

جمال‏الدین بن یاقوت مستعصمى كه بعدها به وى لقب «قبلةالكتاب» داده‏اند مردى ادیب و عالم و فاضل و شاعر بود و پایه‏ى خط را به جایى رسانید كه قبل از وى كسى بدان نرسیده و بعدها نیز كمتر نظیر داشته است. یاقوت از غلامان «المستعصم باللَّه» آخرین خلیفه‏ى عباسى (656 -640 ه.ق) و از دست پروردگان وى بود و به همین ...

وحدتی

اثر اوست: قرآن رحلى، نسخ نیم دو دانگ تركى، ثلث سه دانگ عالى با رقم: «وحدتى 1304» در موزه‏ى اسلامى ترك. ...

نورالدین

اثر اوست: قرآن بغلى جلد روغنى، كاغذ خانبالغ مجدول مذهب. دو صفحه‏ى افتتاح متن و حاشیه مذهب مرصع و یك سرلوح مذهب دو صفحه‏ى بعد متن و حاشیه مذهب. بین السطور طلااندازى، سر سوره‏ها تماماً مذهب. خط نسخ خفى غبار خوش با رقم: «كتبه العبد ابن سلطان محمد، نورالدین...» «سنه‏ى 1157». ...

نورالدین تبریزی

اثر اوست: قرآن سى ورقى، نیم‏ورقى جلد روغنى، دو صفحه‏ى افتتاح متن و حاشیه مرصع نسخ كتابت خفى غبار خوش با رقم: «قد تشرفت باتمام، یوم‏الثلثاء شهر ذى‏قعدةالحرام من شهور سنة ثمان و سبعون و مأتین بعدالالف... ابن المرحوم المغفور شهاب‏الدین احمد، نورالدین الحسینى الشیرازى» 1278 در كتابخانه‏ى سلطنتى. ...

نصیر شیرازی

اثر اوست: قرآن رحلى، جلد میشن ضربى مطلا، دو صفحه‏ى افتتاح متن و حاشیه مذهب مرصع عالى نسخ كتابت جلى متوسط، ثلث جلى عالى. رقاع متوسط ترجمه‏ى نستعلیق متوسط با رقم: «... حسب‏الامر... شاه سلطان حسین الصفوى الموسوى بهادرخان... به خط اقل كتاب كلام‏الملك العلام... نصیرالكاتب الشیرازى مولداً. الاصفهانى محتدا... ...

سنجری

اثر اوست: قرآن نیم‏ورقى، جلد سوخت معرق. دو صفحه‏ى افتتاح متن و حاشیه مذهب مرصع عالى، نسخ كتابت خفى و ثلث و رقاع جلى خوش با رقم: «... میرم سنجرى...» سال 930 در آستانه‏ى حضرت معصومه‏ى قم. ...

میرکی شیرازی

اثر اوست: قرآن عظیم رحلى. ریحان دودانگ عالى. خطاط و مذهب سید میركى بن سید احمد الشیرازى در بقعه‏ى مولوى در قونیه. ...