الفاظي که در قرآن استعمال شده، از دو حال خارج نيست: يا مراد از آن ها واضح است و يا مراد از آن ها واضح نيست. دسته ي اول: نص، ظاهر، مفسَّر و محکم است، و دسته ي دوم: خَفِيّ، مشکل، مجمل و متشابه است. در اين...

در کتب اصول فقه، ميان تعريف « تأويل » و تعريف « لفظ مؤوَّل » اختلاف به چشم مي خورد؛ تعريفي که در ذيل « تأويل » آمده با تعريفي که در ذيل « لفظ مؤوَّل » ارائه شده، سازگار نيست. ما ضمن ارائه ي هر دو تعريف،...

از آن جا که محور بحث تأویل در اصول فقه، میزان ظهور یا عدم ظهور لفظ در معناست، در آغاز به طور اجمال، اقسام لفظ از نظر دلالت بر معنا را بیان می کنیم. برخی از اصولیون لفظ را از نظر درجه ی دلالت بر مراد متکلم،...

دلايل و شواهد، حاکي از رابطه ي بين خطابيه و اسماعيليه است، به طوري که برخي از مِلَل و نِحَل نويسان، گروه اسماعيليه را همان خَطابيه (پيروان ابوالخطاب) به شمار آورده اند. (1) بعضي منابع برآنند که ابوالخَطاب...

باطنيه در تأويل آيات قرآن سعي مي کنند به هر نحو ممکن، الفاظ قرآن را بر معتقدات خود حمل کنند. به طور کلي مي توان گفت که آنان از دو شيوه در تأويل قرآن استفاده مي کنند:

از نظر باطنيه، قرآن و بلکه تمام شريعت، رموز و امثالي هستند که مراد و مقصود اصلي، حقايقي است که در وراي آن هاست.

در تفاسير روايي، احاديثي آمده است که گذشته از ضعف سند اغلب آن ها، متن آن ها نيز با اصول و قواعد عقلي و نقلي و عرفي مخالف است. ما اين گونه روايات تفسيري را مصاديق « تطبيق باطل » مي دانيم.

دانشمندان و مفسران فِرَق اسلامي، اجمالاً به اين امر معترفند که آياتي از قرآن کريم در شأن علي و اهل بيت (عليهم السلام) نازل شده است، مانند: آيه ي ولايت ، آيه ي تطهير ، آيه ي مودت و... هدف از اين نوشته،...

« جري و تطبيق » عبارت است از انطباق الفاظ و آيات قرآن بر مصاديقي غير از آنچه آيات درباره ي آن ها نازل شده است و در اين جا مراد، انطباق الفاظ و آيات قرآن بر پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) و اهل بيت...

بعد از حق تعالي، که مبدأ علم کتاب است، پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) اولين و سزاوارترين فرد در شناخت تأويل قرآن است. علاوه بر اين که تمام شرايط لازم به کامل ترين وجه، در آن حضرت وجود دارد، به نص قرآن...