غالب مفسران تفاسير لغوي، بر شناخت و اجتهاد در لغات، ريشه و اشتقاق و شكل و تغييرات آنها اهتمام ورزيده اند. در مباحث لغوي، يافتن معني اصلي لغت و تطورات آن، موردنظر مفسر است، چنان كه يافتن معني لغت از سياق...

مفسران در تفاسير بلاغي و بياني، عموماً، بلاغت عبارات و كلمات قرآن را مدنظر داشته و به اجتهاد در تفسير مركبات قرآن با كمك علم معاني و بيان پرداخته اند. عنايت بر ادوات، حروف، ساختار و اساليب كلام، مانند...

تفسير ادبي، تفسيري است كه گروهي از مفسران با گرايش به مباحث ادبي و نحوي بدان مي پردازند. مرحوم آيت الله معرفت در كتاب تفسير و مفسران، تمامي تفاسيري را كه به نحوي با ادبيات عرب ارتباط تنگاتنگ دارند اعم...

در اين نوشته به گروهي از مهم ترين تفاسير باطني كه گرايش غالب يا يكي از گرايشهاي غالب آنها است، اعم از شيعه و اهل سنت، به ترتيب عصر و زمان حيات مفسران آنها، اشاره مي شود:

روش تفسير باطني كه از آن به تفسير « رمزي » يا « اشاري » نيز ياد مي شود، عهده دار بيان باطن آيات قرآن و بيان معاني رمزي و اشاري آنهاست. چنين تفسيري مستند بر آموخته هاي ذوقي، عرفاني و مباني سير و سلوك است....

درباره ارزش، جايگاه و اعتبار تفسير تابعيان، اظهارنظرهاي متفاوتي شده است. گروهي هيچ يك از تفاسير آنان را ارزشمند ندانسته اند، برعكس، گروهي تمامي تفاسير منسوب به آنان را پذيرفته و كلام تفسيري آنان را معتبر...

تفسير عقلي در دوره تابعيان تأسيس شد و رشد نمود و تابعيان را مي توان پيشگام تفسير عقلي دانست كه البته عقل در تفسير نزد آنان بيشتر به عنوان ابزار و مصباح بوده است و نه منبع؛ بدين جهت تفسير در دوره تابعيان...

با بررسي تاريخي به نظر مي رسد كه پيامبر به اصحاب خويش كيفيت اجتهاد عقلي در فهم نصوص شرعي ( ‌قرآن يا سنت ) را آموخته است و برخي از آيات قرآن خود دربردارنده براهين عقلي هستند مثل: « لَوْ کَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ...

مقصود از روش تفسير عقلي آن است كه آيات قرآن به استناد و كمك عقل تفسير شوند و معنا و مراد الهي با استدلال و برهان معلوم گردد و در اين جهت عقل در رديف ديگر منابع مهم قرار مي گيرد.

معتزليان، براي درك حقايق قرآن، عقل را سلاحي قاطع مي دانستند و براي تأييد نظر خود به امر خداوند كه در آيات مختلف انسانها را به استفاده از عقل فراخوانده است، استناد مي كردند. به زعم ايشان « هرچه كه به عقل...