این اصطلاح که مشتق از ریشه‎ی لاتین idem متضمن همسانی و تداوم و استمرار است، تاریخ فلسفی دور و درازی دارد که به بررسی ثبات و دوام در دل تغییر و وحدت در دل کثرت مربوط می‌شود، ولی در دوره‎ی مدرن اصطلاح هویت...

برای این اصطلاح دو معنا می‎توان تشخیص داد: شاخه‌ای از فلسفه که با ماهیت هستی یا وجود، به خودی خود، و مستقل از هر چیز موجود معینی، سر و کار دارد (هستی‌شناسی فلسفی)؛ هستارها یا اموری که در بعضی از

به طورکلی «واقع‌گرایی» در فلسفه عبارت است از اعلام وجود بعضی هستارهای مناقشه برانگیز (مثل کلی‌ها، اشیاء مادی، قوانین علّی؛ گزاره‌ها، اعداد، احتمالات؛ ساختار اجتماعی، واقعیات اخلاقی). اما سه نوع واقع‌گرایی...

اگر عقیده‌ی حقیقی را عقیده‌ای تعریف کنیم که با واقعیت مستقلی تطبیق می‌کند، نسبی‌گرایی منکر این است که عقاید می‌توانند به این معنا حقیقی باشند، یا حقیقی بودن آن‎ها معلوم شود. پاسکال در شرحی که درباره‌ی...

تعریف فلسفه: از آنجا که قبل از ورود به هر علمی دانستن تعریفی از آن علم که در واقع محدوده بحث‌های آن را روشن می‌سازد، لازم است در اینجا ابتدا به تحلیل و تعریف فلسفه می‌پردازیم، تا بدانیم که حکمت الهی و...

مفهوم ناخودآگاه تاریخ دور و درازی دارد که نام‎های متفکرانی همچون لایب نیتس، آرتور شوپنهاور، فریدریش نیچه و کارل فُن هارتمان را شامل می‎شود. اما در واقع با آثار زیگموند فروید (1939-1856) بود که این مفهوم...

منطق رشته‎ای قدیمی است. منطق، به گونه‎ای که بنیانگذار آن، ارسطو، چهار قرن پیش از میلاد می‎انگاشت، دانشی نظری همچون ریاضیات یا فیزیک نیست، بلکه دانشی «بوطیقایی»، یا ارغنون، یعنی ابزاری در دست علم است که...

تعریف‎های متعارض فراوانی از این مفهوم وجود دارد. هر یک از این تعریف‌ها نه فقط مبتنی بر موضع خاصی است بلکه مدعی مزیت منحصر به فردی برای دیدگاه خود است که همه‎ی تعریف‎های دیگر را بی اثر می‎سازد. این تعارض...

این اصطلاح که نخستین بار پلخانف و لنین در شرایط مبارزه‎ی انقلابی روسیه ابداع کردند و به معنای فلسفه‎ی مارکسیستی بود، علاوه بر آن برای مشخص ساختن بخش‎هایی از فلسفه‎ی مارکسیستی به کار می‎رود که ناظر به هستی...

ماده گرایی، در کلی‎ترین معنا، مدعی است که هرآنچه وجود دارد فقط ماده است، یا دست کم وابسته به ماده است (در معنای عام‌تر، ماده گرایی مدعی است که همه‌ی واقعیت ماهیتاً مادی است؛ و در معنای خاص‎تر این که واقعیت...