به ره در یکی پیشم‌ آمد جوان * به تک در پی‌اش گوسفندی دوان بدو گفتم این ریسمان است و بند * که می‌آرد اندر پِی‌ات گوسفند سبک طوق و زنجیر از او باز کرد * چپ و راست بوییدن آغاز کرد به ره در پِیَ‌اش همچنان...

حاکمی دختری زیبا و دم بخت داشت که مردم سرشناس و نامی هر شهرستانی به خواستگاری او می‌آمدند، ولی به دلیل شرط سخت حاکم پشت می‌کردند. شرط سخت و مشکل حاکم این بود که به هر خواستگاری می‌گفت: من دخترم را به کسی...

پیام این ضرب المثل دوری کردن از غیبت مردم است و در مذمّت و نکوهش غیبت به کار می‌رود.

یکی از توانگران عراق به مکه معظمه رفته بود. بعد از طواف و فراغ از اعمال حج چنان که رسم و تجارت است در بازار منا مال و اسباب خود را گشوده به خرید و فروش مشغول بود که ناگاه فقیر بی‌سر و پایی که زحمت گرسنگی...

پدری برای دیدن پسرش از ده به شهر می‌رود. چند روزی که می‌گذرد حوصله عروسش سر می‌رود. عروس بچه‌اش را در گهواره می‌گذارد و به بهانه بچه‌اش می‌گوید: لای لای لای لای فیروزه * مهمان، یک روز، دو روزه(1)

روزی مهمانی به کلبه محقّر مرد صاحب بصیرت وارد شد. آن مرد، مَقدم او را گرامی داشت و با وجود تنگدستی صمیمانه از وی پذیرایی کرد و آنچه داشت در طبق اخلاص نهاد و برای او آورد. مهمان با دلی شاد و خرسند از او...

مکتب‌داری در مکتب، الف را اَنِف تلفظ می‌کرد و شاگرد نیز به تقلید او انف می‌گفت: مکتب‌دار به خشم آمده با چوب به شاگرد می‌زد و فریاد می‌کرد: من می‌گم انف، تو نگو انف، تو بگو انف.

قصابی به مشتری گفت: «گوشت خوب آورده‌ام.» مشتری اظهار بی‌پولی کرد. قصاب گفت: «صبر می‌کنم.» مشتری گفت: «من به نخوردن گوشت صبر می‌کنم».(1)

جوان‌مردی را در جنگ تاتار جراحتی هول رسید. کسی گفت: «فلان بازرگان نوشدارو دارد، اگر بخواهی باشد که قدری ببخشد» و گویند آن بازرگان به بُخل معروف بود. جوان‌مرد گفت: «اگر نوشدارو خواهم دهد یا ندهد و اگر دهد...

نقل است روزی «هارون الرشید»، بهلول را خواست، او را به عنوان نماینده خود به بازار بغداد فرستاد و به وی گفت: اگر دیدی کسی به دیگری ستم و تجاوز می‌کند یا پیشه‌وری در امر خرید و فروش اجحاف می‌کند، همان جا...