شریف جرجانی در تعریف امام می‌گوید: «کسی است که ریاست عامّه در دین و دنیا از آن است، توضیح این مطلب آن است که امام بر امور مسلمانان نظارت دارد، چه خلیفه نامیده شود و چه رئیس. شایسته است که داناترین مردم...

منظور از اعتزال، آن مکتب فکری معروف که در اسلام به وجود آمد و طرفداران آن را معتزله می‌گفتند و در برابر اشاعره بوده‌اند. نیست؛ بلکه مراد از اعتزال، خلوت گزینی، عزلت، تنهایی و با مردم درنیامیختن است. گاهی...

سیبویه حد فعل و حرف را مشخص نمود، ولی حد اسم را نامشخص رها کرد. گو این که ویژگیهای فعل و حرف را حد آن قرار داده است و یا آن که به شکلی از اشکال محدود نشدن را حد او یافت. این، پایگاه سیبویه است که بیشترین...

سری و اسراء، حرکت در شب را گویند، سری و أسری به حرکت در شب اختصاص دارد و با الف به لهجه‌ی حجاز است. در قرآن کریم سوره‌ای است به نام «الإسراء» که در آیه‌ی نخست آن به حادثه‌ی حرکت پیامبر

«حقیقت اخلاص، بیزاری جستن از هرچه غیر خداوند است». این عبارت جامع و شامل را راغب اصفهانی در سخن کوتاهش در باب اخلاص در المفردات آورده است. این تعریف دقیق‌ترین تعریفی است که تمامی معانی اخلاصی را در بر...

ابتلاء یعنی «تجربه‌ی حق». باباطاهر عریان با این عبارت جامع و زیبا به تعریف ابتلاء یا بلا پرداخته است. زندگی بشری، گذرگاهی است انباشته از تجربه‌‌های مختلف و آزمایش‌های متفاوت؛ برخی از این تجربه‌ها ‌را آدمی...

اگر کسی بپرسد بُرد سخن از واژگان قرآنی تا کجاست، خود را در برابر پاسخی می‌یابد که در آسمان سخن پردازی، طولانی خواهد شد و آن چنان بزرگ جلوه خواهد کرد که قابل گسترش نخواهد بود. این بدان خاطر است که ما وقتی...

از گونه‌های ارتباط میان سوره‌ها، ارتباطی است که میان آغاز سوره و پایان سوره‌ی پیش از آن است. این ارتباط یا لفظی است و روشن که در آن لفظ یا مترادف آن، تکرار شده است و یا ارتباط، گاهی معنایی است که یا به...

عبدالرزاق و ابن جریر از عِکرمه باز گفته‌اند که: کعب بن اشرف نزد مشرکان کفرپیشه‌ی قریش رفت و ایشان را بر ضد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بسیجید و از ایشان درخواست که با وی به جنگ پردازند و گفت: ما...

دانش تناسبهای معنایی با تفسیر موضوعی - بویژه تفسیر موضوعی یک سوره - ارتباط و پیوندی استوار دارد. به علتهای گوناگون و رخدادهای پراکنده می‌بینیم که آیه یا مجموعه‌ای از آیات، فرود آمده و سپس در یک سوره جای...