در شرق شهرستان دره شهر در کناره چپ رودخانه سراب دره شهر بر روی تپه ماهوری تنوره سرخ ساختمان یک چهار تاقی به چشم می خورد که به چها ر تاقی دره شهر معروف است.
در شرق شهرستان دره شهر در کناره چپ رودخانه سراب دره شهر بر روی تپه ماهوری تنوره سرخ ساختمان یک چهار تاقی به چشم می خورد که به چها ر تاقی دره شهر معروف است. با توجه به مصالح و سبک معماری بنا مربوط به اوایل اسلامی می باشد و قدمت آن به بیش از ۱۴۰۰ سال می رسد.
در قسمت جنوبی چهار تاقی بقایای پلکانی به طول ده متر و عرض یک متر با شیب ملایم وجود دارد که احتمالا» ورودی بنا بوده است. این چهار تاقی بر پلانی مربع شکل به ابعاد ۵ در۵ متر بنا شده است. عرض دیواره ها ۸۰ سانتی متر و ارتفاع تاق از زمین ۷۰/۱ سانتی متر است. گنبد تک جداره آن بر چهارتاق قوسی شکل و با سیستم گوشواره ساخته شده است. بر بالای گنبد دریچه ای وجود دارد که به هنگام مرمت این دریچه بسته شده است
دره شهر از گذشته های دور پایتخت تابستانی ایلامی ها بوده است و اوج رونق آن در دوره ساسانیان بوده که ییلاق امرا و بزرگان بوده است.
دراین شهر ستان به دلیل این که از مناطق لرنشین ایلام هستند آهنگ ها و ترانه و موسیقی لری رواج دارد که درانواع بزمی و رزمی و حماسی و. . . اجرا می شوند. مانند نوعی ترانه به نام سایرخونی که آهنگی سوزناک است و با لهجه لری خوانده می شود. برای اجرای آن از کمانچه استفاده می شود.
اطراف دره شهر را مزارع آبی و دیمی با خاک حاصل خیز فرار گرفته است. مزارع کشاورزی دره شهر به وسیله آب رود خانه های سیمره سیکان و چشمه سار های کوچک دیگر آبیاری می شود و حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق کمبود آب را تامین می کند.
در مزارع روستاهای دره شهر ضمن کاشت برنج گندم جو و محصولات صیفی نیز به دست می آید. از مهم ترین محصولات جالیزی دره شهر خیار است که بسیار معروف است. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و بدره است. مردم شهر دره شهر بیشتر به زبان لری و کردی صحبت می کنند ولی زبان مردم بخش بدره کردی است.
این شهرستان به دلیل این که در کنار کبیرکوه و در کنار خرابه های شهر باستانی ماداکتو دوره ساسانی و رود خروشان سیمره واقع شده دارای آثار دیدنی تاریخی و طبیعی بی شماری است. اهمیت تاریخی دره شهر به حدی است که مورخان و تاریخی نگاران آن را به نام اولین شهر تاریخی دوره ساسانی نامیده اند.
- تپه باستانی تیغن در کنار دره شهر - آثار قلاع تاریخی درمنطقه ییلاقی کلم بخش بدره و هم چنین دره ییلاقی کلم بدره
- چهار تاقی دوران ساسانی در شهر دره شهر -
آبشار ماربره در نزدیکی دره شهر در مسیر جاده پل دختر- حوضچه آب زمزم در نزدیکی بقعه جابر
- آثار تاریخی پل گاو میشان مربوط به دوران ساسانی بر روی سیمره
- زیارتگاه جابر انصاری در روستای جابر کلم
- زیارتگاه بابا سیف الدین درروستای ارمو
- زیارتگاه امام زاده صالح در ماژین
- قلعه و شهر تاریخی ماژین
- غار کول کنی در ماژین و مناظر و چشم اندازهای زیبای کبیر کوه در کنار رود سیمر.
نام دره شهر شاید از رود سیمره گرفته شده باشد که این رود تا قبل از ورود ایلام گاماسب نام دارد و هنگام ورود به ایلام سیمره نامیده می شود. آورده اند که چون دره شهر در کنار رود سیمره در دره ای از دره های کبیر کوه قرار گرفته دره شهر نام یافته است. شهر تاریخی و باستانی دره شهر در ادوار مختلف بارها ویران و آباد گشته است.
از جمله عوامل ویرانی آن تاخت و تاز سپاهیان آشور و پایتخت >> عرب ها بوده است. بنا بر نظری دره شهر محل شهر باستانی ماداکتو ایلامی است ایلامیان که دردوره عهد باستان فرمانروای کوه های لرستان بودند دره رودخانه و راه بزرگ ارتباطی منطقه و مرز شمالی را متصرف شدند و اماکن مستحکمی تاسیس نمودند که ماداکتو پایتخت دوم آنان از آن جمله است.
ظاهرا دره شهر اولین شهر عیلامی بوده است که در حمله آشور بانی پال ویران و مردم آن قتل عام شده اند. در دره سیمره بقایای خرابه های عهد ساسانی به جامانده اند.
ظاهرا دره شهر در دوره اعتلای هخامنشیان هنوز هم ویران بوده و یا اهمیت گذشته را نداشته است اما عهد اشکانیان دوره تجدید حیات آن بوده و در دوره ساسانی نیز مجددا رونق یافته و آباد گردیده است. در خرابه های دره شهر که بازمانده یک شهر از زمان ساسانیان است آثار چهار راه ها کوچه ها و معابر با نظم ویژه ای که در شهر سازی آن دوره معمول بود باقی مانده است.
سکه هایی که در خرابه های دره شهر پیدا شده اند به خسرو سوم و جانشیان او تعلق دارند. گفته می شد که دره شهر در هنگام آبادانی متجاوز از ۵۰۰۰ خانه داشته است. درمیان خرابه های آن اثری از ساختمانی که شاید روزی مسجد و یا عبادتگاه دوره اسلامی بوده باشد یافت نشده است.
در حال حاضر شهر دره شهر که در دامنه کبیر کوه و در کنار خرابه های شهر باستانی دوره ساسانی و رودخانه خروشان سیمره قرار دارد با استعداد کشاورزی وافر منابع آب غنی مراتع سبز و جنگل های انبوه یکی از شهرهای باستانی و مهم استان ایلام محسوب می شود. برخی بر این باورند که دره شهر را خسرو پرویز پادشاه ساسانی ساخته است.
این بنا که به قرن هشتم هجری قمری تعلق دارد به مرمت و بازسازی کامل احتیاج دارد. گچ بری های داخل مقبره از جمله آثار ارزنده و بی نظیر دوره مربوطه است.
مقبره ۱۵ متر طول و ۹ متر عرض دارد. این بنا ۸ ستون دارد و ۹ تاق شمالی جنوبی و ۹ تاق شرقی- غربی به ارتفاع دو متر روی آنها زده شده اند. کف مقبره دو پله پایین تر از کف کفش کن است.
در دیوار جنوبی محرابی قرار دارد و در قسمت پایین آن کتیبه ای گچ بری شده که در اطراف ان کلمات مقدس و بر سطح میانی آن چند گل نقش شده اند. در گوشه بالای کتیبه کلمات محمد (ص) و لااله الا الله بطور برجسته نوشته شده اند. این بقعه از بقعه های زیارتگاهی مهم دره شهر است.
منبع: روزنامه جوان
در قسمت جنوبی چهار تاقی بقایای پلکانی به طول ده متر و عرض یک متر با شیب ملایم وجود دارد که احتمالا» ورودی بنا بوده است. این چهار تاقی بر پلانی مربع شکل به ابعاد ۵ در۵ متر بنا شده است. عرض دیواره ها ۸۰ سانتی متر و ارتفاع تاق از زمین ۷۰/۱ سانتی متر است. گنبد تک جداره آن بر چهارتاق قوسی شکل و با سیستم گوشواره ساخته شده است. بر بالای گنبد دریچه ای وجود دارد که به هنگام مرمت این دریچه بسته شده است
دره شهر از گذشته های دور پایتخت تابستانی ایلامی ها بوده است و اوج رونق آن در دوره ساسانیان بوده که ییلاق امرا و بزرگان بوده است.
دراین شهر ستان به دلیل این که از مناطق لرنشین ایلام هستند آهنگ ها و ترانه و موسیقی لری رواج دارد که درانواع بزمی و رزمی و حماسی و. . . اجرا می شوند. مانند نوعی ترانه به نام سایرخونی که آهنگی سوزناک است و با لهجه لری خوانده می شود. برای اجرای آن از کمانچه استفاده می شود.
اطراف دره شهر را مزارع آبی و دیمی با خاک حاصل خیز فرار گرفته است. مزارع کشاورزی دره شهر به وسیله آب رود خانه های سیمره سیکان و چشمه سار های کوچک دیگر آبیاری می شود و حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق کمبود آب را تامین می کند.
در مزارع روستاهای دره شهر ضمن کاشت برنج گندم جو و محصولات صیفی نیز به دست می آید. از مهم ترین محصولات جالیزی دره شهر خیار است که بسیار معروف است. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و بدره است. مردم شهر دره شهر بیشتر به زبان لری و کردی صحبت می کنند ولی زبان مردم بخش بدره کردی است.
این شهرستان به دلیل این که در کنار کبیرکوه و در کنار خرابه های شهر باستانی ماداکتو دوره ساسانی و رود خروشان سیمره واقع شده دارای آثار دیدنی تاریخی و طبیعی بی شماری است. اهمیت تاریخی دره شهر به حدی است که مورخان و تاریخی نگاران آن را به نام اولین شهر تاریخی دوره ساسانی نامیده اند.
● مکان های دیدنی و تاریخی
مهم ترین مراکز دیدنی و زیارتگاهی دره شهر عبارتند از: آثار خرابه های شهر سیمره و آثار قصر ها و بازار های تاریخی - آسیاب آبی و قلعه شیخ ماخو (شی محمد خان) در روستای شیخ مکان - تنگ زیبا و تاریخی طبیعی بهرام چوبینه در مسیر دره شهر به پل دختر- تپه باستانی تیغن در کنار دره شهر - آثار قلاع تاریخی درمنطقه ییلاقی کلم بخش بدره و هم چنین دره ییلاقی کلم بدره
- چهار تاقی دوران ساسانی در شهر دره شهر -
آبشار ماربره در نزدیکی دره شهر در مسیر جاده پل دختر- حوضچه آب زمزم در نزدیکی بقعه جابر
- آثار تاریخی پل گاو میشان مربوط به دوران ساسانی بر روی سیمره
- زیارتگاه جابر انصاری در روستای جابر کلم
- زیارتگاه بابا سیف الدین درروستای ارمو
- زیارتگاه امام زاده صالح در ماژین
- قلعه و شهر تاریخی ماژین
- غار کول کنی در ماژین و مناظر و چشم اندازهای زیبای کبیر کوه در کنار رود سیمر.
نام دره شهر شاید از رود سیمره گرفته شده باشد که این رود تا قبل از ورود ایلام گاماسب نام دارد و هنگام ورود به ایلام سیمره نامیده می شود. آورده اند که چون دره شهر در کنار رود سیمره در دره ای از دره های کبیر کوه قرار گرفته دره شهر نام یافته است. شهر تاریخی و باستانی دره شهر در ادوار مختلف بارها ویران و آباد گشته است.
از جمله عوامل ویرانی آن تاخت و تاز سپاهیان آشور و پایتخت >> عرب ها بوده است. بنا بر نظری دره شهر محل شهر باستانی ماداکتو ایلامی است ایلامیان که دردوره عهد باستان فرمانروای کوه های لرستان بودند دره رودخانه و راه بزرگ ارتباطی منطقه و مرز شمالی را متصرف شدند و اماکن مستحکمی تاسیس نمودند که ماداکتو پایتخت دوم آنان از آن جمله است.
ظاهرا دره شهر اولین شهر عیلامی بوده است که در حمله آشور بانی پال ویران و مردم آن قتل عام شده اند. در دره سیمره بقایای خرابه های عهد ساسانی به جامانده اند.
ظاهرا دره شهر در دوره اعتلای هخامنشیان هنوز هم ویران بوده و یا اهمیت گذشته را نداشته است اما عهد اشکانیان دوره تجدید حیات آن بوده و در دوره ساسانی نیز مجددا رونق یافته و آباد گردیده است. در خرابه های دره شهر که بازمانده یک شهر از زمان ساسانیان است آثار چهار راه ها کوچه ها و معابر با نظم ویژه ای که در شهر سازی آن دوره معمول بود باقی مانده است.
سکه هایی که در خرابه های دره شهر پیدا شده اند به خسرو سوم و جانشیان او تعلق دارند. گفته می شد که دره شهر در هنگام آبادانی متجاوز از ۵۰۰۰ خانه داشته است. درمیان خرابه های آن اثری از ساختمانی که شاید روزی مسجد و یا عبادتگاه دوره اسلامی بوده باشد یافت نشده است.
در حال حاضر شهر دره شهر که در دامنه کبیر کوه و در کنار خرابه های شهر باستانی دوره ساسانی و رودخانه خروشان سیمره قرار دارد با استعداد کشاورزی وافر منابع آب غنی مراتع سبز و جنگل های انبوه یکی از شهرهای باستانی و مهم استان ایلام محسوب می شود. برخی بر این باورند که دره شهر را خسرو پرویز پادشاه ساسانی ساخته است.
● بقعه امامزاده صالح
بقعه امام زاده صالح در گورستان ماژین از توابع دره شهر واقع شده است. این بقعه بنایی چهارگوش است که در دو طبقه با گنبد هرمی شکل ساخته شده است. مرقد اصلی در طبقه زیرین بنا قرار دارد. این طبقه تماما با آجر ساخته شده و با تاق جناغی پوشش یافته است. در طبقه دوم بنا صورت قبری با سنگ گچ و پوشش سفالی ساخته شده است.این بنا که به قرن هشتم هجری قمری تعلق دارد به مرمت و بازسازی کامل احتیاج دارد. گچ بری های داخل مقبره از جمله آثار ارزنده و بی نظیر دوره مربوطه است.
● بقعه جابر دره شهر
دره جابر بین کوه های مله ریته و چال می قرار دارد. در انتهای دره و در دامنه کوه چال می مقبره ای همانند مقبره دانیال شوش احداث شده است. درب ورودی آن رو به شمال است و به کفش کن باز می شود.مقبره ۱۵ متر طول و ۹ متر عرض دارد. این بنا ۸ ستون دارد و ۹ تاق شمالی جنوبی و ۹ تاق شرقی- غربی به ارتفاع دو متر روی آنها زده شده اند. کف مقبره دو پله پایین تر از کف کفش کن است.
در دیوار جنوبی محرابی قرار دارد و در قسمت پایین آن کتیبه ای گچ بری شده که در اطراف ان کلمات مقدس و بر سطح میانی آن چند گل نقش شده اند. در گوشه بالای کتیبه کلمات محمد (ص) و لااله الا الله بطور برجسته نوشته شده اند. این بقعه از بقعه های زیارتگاهی مهم دره شهر است.
منبع: روزنامه جوان
