راه استفاده از کتابخانه

برای پژوهشگری که می‌خواهد پیرامون مطلبی به قلم فرسایی بپردازد و برای دانشجویی که مایل است در مورد مطالب درسی خود اطلاعات بیشتری کسب نماید و یا مجبور است برای درس بخصوصی مقاله‌ای تحقیقی تهیه کند و یا برای کسی که علاقمند است ساعات بیکاری خود را به یکی از بهترین، مطبوع‌ترین و سودمندترین تفریحات یعنی مطالعه بپردازد آشنایی کامل با کتابخانه نهایت اهمیت را دارد.
اصولاً به محض ورود به دانشگاه (و در حقیقت خیلی زودتر یعنی در مراحل راهنمائی و دبیرستان) دانشجو می‌بایستی که با کتابخانه به طور کامل آشنا شود به گونه‌ای که حتی گوشه و کنار و زوایای آنرا مانند خانه‌ی خود بشناسد و هر لحظه که لازم دید یا مایل بود که در هر موردی به مطالعه و تحقیق بپردازد قادر باشد با صرفه کمترین مدت به کلیه‌ی منابع موجود در کتابخانه‌ای که در دسترس دارد (و در مورد موضوع موردنظر) دست یابد: چه در جستجوی نام کتاب به خصوصی باشد، چه نام نویسنده‌ای را دانسته و بتخواهد با کارهایش آشنا شود و چه موضوع معینی را در نظر داشته باشد و مایل باشد آنچه را در مورد آن موضوع به رشته‌ی تحریر درآمده بیابد.
در این قسمت روشی پیشنهاد می‌شود که اگر قدم به قدم دنبال گردد بدون شک نویسنده و محقق و اهل مطالعه را به نتیجه‌ی دلخواه و رضایت بخش هدایت خواهد کرد. قبلاً بد نیست گردشی در کتابخانه کرده و با نظام و ترتیب آن آشنا شویم این گردش شامل میز اطلاعات، اتاق مرجع یا منابع، برگه دان‌ها‌، اتاق مجلات و غیره خواهد بود.

میز اطلاعات (Information Desk)

معمولاً پیش خوان یا اصطلاحاً میز اطلاعات بعد از ورودی کتابخانه قرار دارد که می‌توانیم هر نوع اطلاعی را که بخواهیم در آنجا به دست آوریم. در اینجا امکان دارد کتابچه یا نشریه‌ای را که به طور خلاصه ترتیب کتابخانه را شرح می‌دهد به ما بدهند و یا اینکه می‌توانیم راجع به امکانات کتابخانه با کتابدارها گفتگو نماییم. در هر صورت باید سعی شود در اولین قدم از کلیه‌ی امکانات آن کتابخانه نظیر شرایط استفاده از کتابها، مجموعه‌ها‌ی خاصی، کتاب‌ها‌ی لغت، وجود فیلم و میکروفیلم، دستگاه و ماشین تماشای میکروفیلم‌ها‌، وجود صفحه و نوار و دستگاههای مربوط، امکان استفاده از ماشین تحریر، دستگاه فتوکپی و زیراکس، وسایل دیداری و شنیداری و حتی قراردادهای حق استفاده‌ی اعضا از امکانات ورزشی، موسیقی، فیلم و دیگر امکانات سایر مؤسسات و کتابخانه‌ها‌ (در کشورهای غربی بسیار معمول است) و سایر چیزها مطلع شویم.

اتاق مرجع یا اتاق منابع (Reference Room)

اتاق منابع قسمت بسیار مهمی از کتابخانه است که در آن کلیه‌ی منابع مورد مراجعه نظیر کتاب‌ها‌ی لغت، دائره المعارف‌ها‌ و کتاب‌ها‌ی فهرست و ایندکس‌ها‌ (شامل لیست کتابهای چاپ شده و یا کتابهایی که در زمینه‌ای خاص و در مورد موضوعی معین نوشته شده‌اند) و جز آن را نگهداری می‌کنند. این کتاب‌ها‌ معمولاً می‌بایستی در همان مکان مورد مطالعه قرار گیرند.
پژوهشگران مجرب اغلب کار تحقیق خود را از اینجا شروع می‌کنند. در این قسمت می‌توان لیستی از منابع قابل استفاده‌ی مربوط به موضوع موردنظر را از روی فهرست‌ها‌ی مربوط در کتب گوناگرن تهیه و یادداشت کرد. (و بعد با استفاده از برگه‌ها‌ی مشخصات کتاب‌ها‌ (Catalogue Cards) آنرا تکمیل کرده و شماره‌ها‌ی راهنمای کتابها را به آن افزود. بعد از تکمیل این مرحله است که می‌توانیم کتابهای مورد نظر را امانت گرفته و شروع به مطالعه‌ی جدی و یادداشت برداری بکنیم).
بدین ترتیب در اتاق مرجع می‌توان کتابها، مجموعه‌ها‌، مقالات، مجله‌ها‌، روزنامه‌ها‌ و نشریات گوناگون را رد زد.
در مورد این‌گونه منابع می‌بایستی به تاریخ انتشار آنها توجه خاص داشته باشیم و به خصوص در هنگام تهیه‌ی مقاله‌ها‌ی علمی می‌بایستی نهایت کوشش به عمل آید که تازه‌ترین منابع مورد استفاده قرار گیرد.
به خاطر اینکه این کتاب‌ها‌ که معمولاً با حرف R مشخص شده‌اند هر لحظه ممکن است مورد استفاده بسیاری از مراجعه کنندگان قرار گیرند نمی‌توان آنها را برای مطالعه به خارج از کتابخانه برد بلکه باید در محل مطالعه کرد. و پس از استفاده بهتر است که آنها را روی میز بگذاریم تا کتابدار هر یک را دقیقاً در جای خودش قرار دهد (در کتابخانه‌ها‌یی که قفسه‌ها‌ی کتاب باز بوده و مراجعه کننده خود باید کتاب موردنظر را پیدا کند نیز می‌بایستی به همین نحو عمل شود تا از جابه جایی کتابها و گم شدن آنها در میان قفسه‌ها‌ و انبوه کتابها جلوگیری گردد.)

اتاق مجللات (Periodical Room)

اکثر کتابخانه‌ها‌ اتاق مطالعه و مخزن مخصوص مجله‌ها‌ی مختلف دارند که دوره‌ها‌ی مجله‌ها‌ را به صورت جلد شده (و جلد نشده) نگهداری می‌کنند. و در اختیار پژوهشگران و علاقمندان قرار می‌دهند (که معمولاً باید در همان محل مطالعه شود).
اتاق مجلات مخزن‌ها‌ی پرارزشی است که می‌توان در زمینه‌ها‌ی مختلف (بسته به تخصصی یا غیر تخصصی بودن کتابخانه) مطالب و اطلاعات موردنظر را به دست آورد و چون مقالات علمی به صورت جامع تهیه می‌شوند و اطلاعات فشرده را در اختیار خواننده قرار می‌دهند در مقایسه با کتابهای مختلف، پژوهشگر وفات کمتری را صرف می‌کند و به منابع بیشتری دست می‌یابد. (کتابنامه‌ی مقالات).
در اتاق مجلات همچنین تازه‌ترین مجله‌ها‌ و در بسیاری کتابخانه‌ها‌، روزنامه‌ها‌ی روز نیز ارائه می‌گردد.

کتابهای فهرست (Indexes)

- در این مجموعه‌ها‌ معمولاً کتابهای چاپ شده در مدت زمان معین و یا کتابهای مربوط به موضوع‌ها‌ی خاص (از روی نام مؤلف و همچنین عنوان کتاب) به صورت الفبایی دسته بندی شده و معرفی می‌شوند. در کتابهای فهرست عمومی معمولاً شماره‌ی صفحه یا صفحه‌ها‌ی کتابهایی را که در مورد مطالب به خصوصی مطالبی نوشته‌اند به فهرست درمی‌آورند. به طور کلی سه نوع کتاب فهرست (Index) وجود دارد:
1- فهرست مربوط به کتابها و مجموعه‌ها‌.
2- فهرست مربوط به مقاله‌ها‌ی چاپ شده در مجلات. (بهترین نمونه‌ی آن در زبان فارسی فهرست دکتر ایرج افشار می‌باشد)
3- فهرست مطالب و مقاله‌ها‌ی چاپ شده در روزنامه‌ها‌
برگه‌دان یا کشوکارتهای مشخصات کتاب‌ها‌ی موجود در کتابخانه
نزدیک در ورودی در کتابخانه جعبه‌ها‌ئی معمولاً چوبی با تعدادی کشو قرار دارد که کارتهای مشخصات کلیه کتابهای موجود در کتابخانه را به ترتیب حروف الفبا (از روی عنوان کتاب، نام خانوادگی نویسنده، موضوع، نام مترجم، نام مؤلف ...) مرتب شده و در آن کشوها قرار گرفته، هر کتابی را که بخواهیم باید از روی این کارتها یا فیش‌ها‌ پیدا کنیم.
برگه دان یا کشوکارتهای مشخصات کتاب‌ها‌ی موجود در کتابخانه
حروف الفبای روی کشوها معرف فیشهای داخل آنست. مثلاً کتابی را که نام نویسنده‌اش با حرف ج شروع می‌شود (مانند جوادی) باید در کشو چهارم سمت راست (ث- چ) پیدا کرد چون این کشو
حرف‌ها‌ی (ث- ج- چ) را در خود دارد.
از طرفی دیگر فهرست کتابها را می‌توان در آخر کتابهای گوناگون، در نشریات مخصوص کتاب و کتابهایی که به این منظور چاپ می‌شود، یا همراه مقاله‌ها‌ی انتقادی و کتاب شناسی و یا در بعضی مجله‌ها‌ی علمی پیدا کرد. این منابع معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1- فهرست‌های استاندارد که منابع موجود را در دوره (یا زمان) معینی به شکل الفبایی مرتب کرده‌اند. (مثلاً دهه‌ی 60 یا 70 و نظیر آن).
2- فهرستهای روز که از تازه‌ترین انتشارات نام می‌برند.
(کاتالوگ) یا فهرست کتابهایی که به منظورهای تجارتی منتشر می‌شود نیز از سه نظر می‌تواند برای ما مفید واقع شود:
اول- یافتن منابعی که ممکن است در فهرست کتابهای کتابخانه یا در دیگر جاها ذکری از آنها نشده باشد.
دوم- برای تعیین تاریخ، محل انتشار و نام ناشر کتابهای مورد استفاده.
سوم- برای آگاهی از نام کتابهایی که تازه به چاپ رسیده‌اند.

شماره‌ی فهرست کتاب (Call Number)

پس از آنکه در اتاق مرجع به قدر لزوم (یا به قدر امکان) منابعی را که به کار ما مربوط می‌شود تهیه کردیم، اقدام به یافتن شماره‌ی فهرست هر یک از آن منابع می‌نماییم. این شماره‌ها‌ که محل دقیق هر کتاب را در کتابخانه معلوم می‌کند در بالا و سمت چپ کارتهایی (Catalogue Cards) نوشته شده که در کشوی ذکر شده نگهداری می‌شوند. (در کتابهای فارسی این شماره در بالا و سمت راست کارت قرار دارد). این شماره در دو یا سه سطر نوشته شده که باید آنرا به طور کامل یادداشت کرد.
سطر اول این شماره مربوط به تقسیمات کتابهای کتابخانه و سطر دوم مربوط به نویسنده و اثر او می‌باشد. معمولاً کتابخانه‌ها‌ همه‌ی کتابهای خود را طبق سیستم دیویی به ده قسمت زیر تقسیم می‌کنند (با بهتر است بگوییم می‌کردند زیرا در بسیاری از کتابخانه‌ها‌ به تدریج روش تقسیمات کتابخانه‌ی کنگره آمریکا را که در صفحه‌ی بعد ذکر شده است جانشین آن می‌کنند):

جزئیات- سیستم دیویی

000-099 کارهای عمومی
199- 100 فلسفه
299- 200 مذهب
399- 300 اجتماعی
499- 400 زبان
599- 500 علوم
699- 600 تکنولوژی
799- 700 هنر
899- 800 ادب
999- 900 تاریخ
بعد هر یک از این قسمت‌ها‌ به ده قسمت کوچکتر تقسیم می‌گردد:
809- 800 کارهای عمومی (در ادب)
819- 810 ادب امریکا
829- 820 ادب انگلیس
839- 830 ادب آلمان
849- 840 ادب فرانسه
859- 850 ادب ایتالیا
869- 860 ادب اسپانیا
879- 870 ادب لاتین
889- 880 ادب یونان و کلاسیک
899- 890 ادب سایر زبانها
باز هر یک از این قسمت‌ها‌ به اجزاء کوچکتری بخش می‌شود:
(مثال: ادب امریکا)
811 شعر
812 نمایش
813 داستان
814 مقالات
815 سخنرانی‌ها
816 نامه‌ها‌
817 طنز
818 مجموعه‌ها‌ی متفرقه
819 ادب وابسته و کم اهمیت‌تر
به همین ترتیب، تقسیم‌ها‌ی جزیی وجود دارد که بالاخره منتهی می‌شود به تک تک کتابهای موجود در کتابخانه مانند 143/816 یا 21/814.
در سطر دوم تعدادی حرف و عدد وجود دارد که مخصوص نویسنده و عنوان هر کتاب است مانند C35a حرف C بزرگ (Cassard) حرف اول نام خانوادگی نویسنده است عدد 35 شماره‌ی خاص نویسنده و حرف a کوچک (...Approved) حرف اول اولین کلمه‌ی عنوان کتاب است که این کتاب را از سایر آثار همین نویسنده جدا می‌کند. (شکل بعد) در کتابهای انگلیسی و فرانسه سایر زبانهای لاتین اگر عنوان کتاب با حرف تعریف یا حرف اضافه شروع شود به حساب نمی‌آید و از اولین حرف اولین کلمه‌ی اصلی عنوان کتاب استفاده می‌شود.

جزئیات سیستم کنگره‌ی آمریکا یا . L .C

در این تقسیمات از حروف الفباء بزرگ و اعداد استفاده شده که اولی تقسیمات کلی و دومی تقسیمات جزیی‌تر را نشان می‌دهد. (مانند (E302.6) به شرح زیر:
A کارهای عمومی
B فلسفه و مذهب
C تاریخ و علوم وابسته
D تاریخ و موضع نگاری (غیراز امریکا)
E-F آمریکا
G جغرافیا و مردم شناسی
H علوم اجتماعی
J علوم سیاسی
K قانون
L تعلیم و تربیت
M موسیقی
N هنرهای زیبا
P زبان و ادب
Q علوم
R پزشکی
S کشاورزی، گیاه و دامپروری
T تکنولوژی
U علوم نظامی
V علوم دریائی(دریا نوردی)
Z فهرست کتب و علوم کتابداری
1- شماره‌ی فهرست کتاب
2- نام خانوادگی و نام مؤلف (یا نویسنده)
3- عنوان اثر
4- نام مؤلف و همکار وی
5- چاپ چهارم
6- محل چاپ (نام شهر)
7- محل چاپ (نام ایالت) ایلی نو
8- نام ناشر
9- تاریخ چاپ
10- تعداد صفحات کتاب
11- تصویر دارد
12- نقشه دارد
13- ارتفاع کتاب به سانتیمتر
14- شماره‌ی فهرست (با نحوه‌ی تقسیمات کتابخانه‌ی کنگره‌ی آمریکا)
15- شماره‌ی فهرست (با روش دیوئی)
16- شماره ی.L .C برای مکاتبه
17- ناشر این کارت (کتابخانه‌ی کنگره)
باید توجه داشت که کارت‌ها‌ی فهرست کتاب‌ها‌ را که به یکی از دو نحوه‌ی فوق تقسیم بندی و شماره گذاری شده‌اند (در برگه دان‌ها‌ یا کشوهای مذکور) به ترتیب حروف الفبا تنظیم می‌کنند. معمولاً برای هر کتاب چند کارت (با شماره‌ی واحد) تهیه می‌شود، که هر یک با یکی از مشخصات کتاب شروع می‌گردد. مانند: نام نویسنده، نام کتاب، موضوع کتاب (اکثر کتابخانه‌ها‌ این سه کارت را حتماً دارند) و گاه مشخصات دیگری از قبیل نام مؤلف یا مؤلفین دیگر کتاب، مترجم، ناشر، ترسیم کننده‌ی تصاویر و غیره. بنابراین با داشتن هر یک از این مشخصات امکان دارد که بتوان به منبع موردنظر دست یافت. از طرفی اطلاعات بسیاری را نیز می‌توان از روی این کارتها به دست آورد.
این کارت را که کارت اصلی کتاب به حساب می‌آید می‌توان در حرف C پیدا کرد. (حرف اول نام خانوادگی مؤلف) کارتهای بعدی در حروف J (برای کارت همکار مؤلف) یا A (حرف اول نام کتاب) یا حرف F (برای موضوع کتاب: Feeds یا. Feeding و غیرو ... یافت می‌شوند. فرض کنیم همین کتاب توسط شخصی بنام دکتر عبدالله عظیمی ترجمه و توسط مؤسسه‌ای به نام نهاوندیان و پسران چاپ شده باشد. بنابراین ترجمه‌ی فارسی این کتاب می‌تواند دارای کارتهای زیر باشد:
کارت مؤلف (این کارت در حرف ک قرار دارد)
1- شماره‌ی فهرست کتاب
2- نام خانوادگی و نام مؤلف (نویسنده)
3- عنوان کتاب
4- نام مؤلفین کتاب
5- نام مترجم
6- محل چاپ
7- نام ناشر
8- سال انتشار
کارت نام کتاب (در حرف ع)
کارت موضوع کتاب که سطر اول آن با رنگ قرمز مشخص است (حرف غ)
کارت موضوع (حرف ت)
این کارت از روی نام خانوادگی همکار مؤلف تهیه شده و در حرف ج قرار دارد
کارت مترجم کتاب (در حرف ع)
علاوه بر این کارتها در این کشوها کارتهای دیگری نیز یافت می‌شوند به این ترتیب:
- کارتی که معمولاً به رنگ دیگری (سوای رنگ کارتهای بالا که اغلب سفید هستند) تهیه شده و روی آن مشخصات کتابهائی را که سفارش داده شده می‌نویسند. در مورد این کتابها- اگر مورد لزوم باشد- می‌توانید از کتابدار پرسش کنید که رسیده‌اند یا نه.
2- کارتهائی که در آن کلمه‌ی «See» را مشاهده می‌کنید و در زیر آن عنوانی نوشته شده است و شما را به منبع مربوط دیگری ارجاع می‌دهد. پس از پیدا کردن آن (از روی حروف الفبا) اگر با موضوع کارتان مربوط باشد از آن استفاده خواهید کرد. این کارتها برای موضوعاتی که با موضوع مورد نظر شما ارتباط دارد و ممکن است به نظر شما نرسیده باشد تهیه می‌گردد. مثلاً ممکن است شما به دنبال موضوع "علوفه یا علیق" گردید این کارت شما را به موضوع «تغذیه‌ی دام» ارجاع دهد.
3- کارتهای «See also » نیز شما را به موضوعاتی که امکان دارد موضوع مورد نظر شما را به نحوی مورد بحث قرار داده باشد هدایت می‌نماید.
از طرفی کارتهای دیگری (امکان دارد) وجود داشته باشد که مربوط به مجموعه‌ها‌ی به خصوصی بوده و برحسب نام مؤسسه‌ی انتشار دهنده مرتب می‌شوند. اسم نشریه و نام مؤسسه یا شماره‌ی سری را از روی کارت به کتابدار بدهید آنرا در اختیار شما قرار خواهد داد.
به خاطر اینکه مدت استفاده از کتاب‌ها‌ در کتابخانه‌ها‌ محدود است چنانچه کتابی مورد احتیاج شما باشد که آنرا دیگری برده باشد می‌توانید با متصدی میز اطلاعات تماس گرفته و آنرا به نام خود رزرو کنید تا به محض برگشتن آنرا برای شما نگهداری کنند.
در مورد استفاده از دریای بیکران کتاب‌ها‌ باید تمرین زیاد داشت تا بتوان هر کتاب یا موضوعی را که مورد نظر است با صرف کمترین زمان ممکن و با کمال سهولت پیدا کرد.
باید توجه داشت که کارتهای مشخصات کتاب‌ها‌ یا برگه‌ها‌ی کتاب خود یکی از بهترین منابع برای یافتن کتاب‌ها‌ی موردنظر می‌باشند. در بسیاری از موارد با دانستن نام نویسنده یا موضوع موردنظر (بدون مراجعه به اتاق منابع) می‌توان از روی همین برگه‌ها‌ کتاب موردنظر را به راحتی پیدا کرده و آنها را مورد مطالعه قرار داد. (معمولاً برای تکمیل لیستی که در اتاق منابع تهیه دیده‌ایم نیز باید از این طریق اقدام کرد).
فرض کنیم می‌خواهیم مقاله‌ای در مورد (اثر حرارت در جوانه زدن بذر) تهیه کنیم. چون این موضوع آنقدر کلی نیست که کتابی در مورد آن نوشته شده باشد ناچار باید به دنبال کتابهایی که امکان دارد این بحث را پیش کشیده باشند بگردیم. چنانچه در میان فهرست کتابها نام کتابهای به خصوصی را یافته و یادداشت کرده باشیم که چه بهتر. وگرنه (و شاید برای تکمیل لیست خود) زیرعناوین: فیزیولژی گیاهی، بذر گیاهشناسی، زندگی گیاهان، گیاه و محیط زیست و مانند آن را جستجو کرده و کتابهایی را که در این موارد نوشته شده به دست می‌آوریم. از طرفی فکر می‌کنیم و می‌بینیم امکان دارد در کتابهای مربوط به تهیه‌ی بذر، غلات، گیاهی، زراعت و یا هر موضوع کلی دیگری که رابطه‌ای با مطالب مورد نظر ما دارد اطلاعات مفیدی به دست آوریم لذا این گونه کتابها را نیز از نظر دور نخواهیم داشت.
بعد یک یک این کتابها را به طور سطحی مورد بررسی قرار می‌دهیم (البته با مراجعه به فهرست مندرجات هر کتاب و مشاهده‌ی سرفصل‌ها‌ و جزئیات مربوط به هر فصل) چنانچه در آن کتاب مطلبی مربوط به کار ما وجود داشت آن کتاب را برای مطالعه و یادداشت برداری نگه می‌داریم.
یا فرض کنیم بخواهیم مقاله‌ای در مورد جنبه‌ی خاصی از شعر حافظ تهیه کنیم. ابتدا لیست کلیه کتابهایی را که تحت عنوان «تاریخ ادبیات ایران» در کتابخانه موجود است تهیه می‌نماییم. بعد باید ببینیم که مقاله‌ها‌یی مربوط به حافظ در چه کتابهای دیگری ممکن است پیدا شود. به دنبال کتابهایی که با نام حافظ وجود دارد می‌گردیم سپس می‌پردازیم به شعرای معاصر حافظ که امکان دارد با حافظ مقایسه شده باشند. بعد- با توجه به اینکه حافظ غزلسرا بوده است- به دنبال کتاب‌ها‌ی مربوط به غزل و غزلسرائی می‌گردیم. همچنین فهرست کتابهای شعرشناسی و سبک شناسی را تهیه می‌نماییم و به همین ترتیب، با توجه به سایر جنبه‌ها‌یی که ممکن است به ما کمک کند ادامه می‌دهیم.
ملاحظه می‌نمایید که می‌توان از این راه به دریائی از کتابهای گوناگون در مورد یک موضوع معین دست یافت.

کتابهای رزرو

ممکن است بعضی کتابها- اغلب کتابهایی که در ترم معینی از سال تحصیلی برای درس به خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و تعداد نسخه‌ها‌ی آن محدود می‌باشد- توسط استادی در رزرو قرار گیرد. در این صورت این گونه کتابها را می‌توان فقط در کتابخانه- و اغلب برای ساعاتی محدود- مثلاً دو ساعت به دو ساعت) مطالعه کرد. فقط می‌توان با مراجعه به متصدی میز اطلاعات و گرفتن نوبت برای آخرین ساعت قبل از بسته شدن کتابخانه آنرا به امانت گرفته و صبح روز بعد در اول وقت عودت داد.

منابع دیگر

اتاق مجلات نیز می‌تواند مورد استفاده‌ی پژوهشگر قرار گیرد. برای استفاده از این مجله‌ها‌ باید از متصدی مربوط کمک گرفته و شرایط آنرا نیز سوال کرد.
به علاوه ممکن است هر کتابخانه امکانات مخصوص به خود را داشته باشد که خوب است از کتابدارها در مورد آن پرسش کرده و سپس آگاهانه اقدام به استفاده از منابع کرد. مثلاً ممکن است میزهای مخصوص و یا سالن مطالعه‌ی ویژه‌ی اساتید، پژوهشگران و دانشجویان فوق لیسانس و دکتری داشته باشند.
امکان دارد کاتالوگ‌ها‌ و نشریات ماهانه‌ای موجود باشد که اغلب مجانی است. امکان دارد کتابخانه‌ای دارای فیلم، میکروفیلم: ماشین تماشای میکروفیلم و ضبط صوت و نوار باشد. ممکن است دارای صفحات موسیقی یا درسی یا اسلاید باشد که بتوان آنها را به امانت گرفت. امکان دارد به مؤسسات یا سازمانهایی وابستگی داشته باشد که بتوان از جلسات سخنرانی‌ها‌ یا آموزشهای آنان نیز استفاده کرد. او به همین ترتیب می‌بایستی در مورد کلیه این موارد از کتابدارها سئوال شود.
به طور کلی کتابدارها همیشه و با کمال میل آماده‌ی کمک به مراجعین می‌باشند هرگاه هرگونه ‌اشکال یا ابهامی در هر مورد مربوط به کتابخانه داشته باشید با آنان مشورت کنید. بعضی کتابخانه‌ها‌ ممکن است امکانات استفاده از کامپیوتر و اینترنت را برای دانشجویان خصوصاً دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری داشته باشند.
از طرف دیگر چون کتابخانه محلی است که مورد استفاده‌ی معنوی است و کتاب‌ها‌ی آن باید به‌اشخاص گوناگون و حتی به نسل‌ها‌ی بعد از شما نیز خدمت کند می‌بایستی که حداکثر سعی را در نگهداری و حفظ آنها به عمل آورد. این طریقی است که شایسته‌ی محققین دانشمند و افراد فهمیده و اهل کتاب و مطالعه می‌باشد و به میزان تربیت، درک، فهم و رشد اجتماعی افراد بستگی کامل دارد.
در کتابخانه باید نهایت سعی را در حفظ سکوت و عدم ایجاد سر و صدا و مزاحمت به عمل آورد. حتی به هنگام راه رفتن باید سعی شود صدای پا و پاشنه‌ی کفش شنیده نشود، با کتابدارها با صدای آرام و نجواگونه گفتگو شود. در چنین وضعیت‌ها‌ئی است که انسان از مطالعه لذت برده و معنی آزادی و احترام به دیگران، احترام به جمعیت و احترام به کتاب و علم و دانش را درک می‌کند و می‌چشد.
منبع مقاله :
طوسی، بهرام؛ (1390)، هنر نوشتن و مهارتهای مقاله نویسی، مشهد: نشر تابران، چاپ بیست و سوم