خدایانِ ضعیف‌تر از مگس

عرب جاهلی بت‎‌های زیادی را می‌پرستید. تنها در فتح مكه (سال هشتم هجری قمری) 360بت را به دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از فراز بام كعبه و اطراف آن بر زمین انداختند و سوزاندند. (1)
در سوره نوح (علیه السلام) نام پنج بت بزرگ و مشهور دوران جاهلیت آمده است كه هر كدام معبود قبیله‌ای بودند. از این بت‌ها وُد به شكل مرد، سواع به صورت زن، یغوث به مانند شیر ویعوق همچون اسب و نسر مانند باز، ساخته شده بود.
این پنج بت امتیازات ویژه‌ای داشتند و مورد توجه خاص اقوام بودند. به همین جهت رهبران گمراه و فرصت طلب بر پرستش آنها تكیه می‌ورزیدند؛ قرآن مجید از زبان روسای آنها نقل می‌كند كه گفتند: در مقابل تبلیغات نوح، دست از خدایان خود بر ندارید:
(وَقَالُوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلا سُوَاعًا. ... * وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا یَغُوثَ وَیَعُوقَ وَنَسْرًا )
گفتند: دست از خدایان خود بر ندارید (به خصوص) بت‎‌های ود و سواع و یغوث و یعوق و نسر را. (2)
در روایتی امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: قریش بت‎‌های خود را در اطراف كعبه نهاده بودند؛ چنان كه بت یغوث در جلو كعبه، یعوق در سمت راست، و نسر در سمت چپ آن بود. این بت‌ها را با مشك و عنبر آراسته و معطر كرده بودند. هنگامی كه وارد كعبه می‌شدند به خاك می‌افتادند و پس از سجده بر بت یغوث، به همان حالت بر بت نسر سجده می‌كردند و با صدای بلند می‌گفتند: لَبَّیْكَ اللَّهُمَّ لَبَّیْكَ ، لَبَّیْكَ لا شَرِیكَ إِلا شَرِیكًا هُوَ لَكَ تَمْلِكُهُ).
سپس امام (علیه السلام) فرمودند: خداوند مگس سبز رنگی را كه چهار بال و پر داشت، بر انگیخت. آن مگس تمام مشك و عنبری را كه برای زینت بت‌ها قرار داده بودند، خورد و چیزی از آن باقی نگذارد.
خداوند نیز این آیه را در این باره فرموده است:
(یَا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُبَاباً وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِنْ یَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَیْئاً لَا یَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ) (3)
ای مردم مثلی زده شده است، گوش فرا دهید. كسانی را كه غیر از خدا می‌خوانید، هرگز نمی‌توانند مگسی بیافرینند، هر چند برای این كار دست به دست هم دهند، و هر گاه مگس چیزی از آنها برباید، نمی‌توانند آن را باز پس گیرند. هم این طلب كنندگان (پرستندگان) ناتوانند و هم آن مطلوبان (معبودان) (4) (یعنی هم بت‌ها ناتوانند و هم بت پرستان. )
راستی شگفت انگیز و تأسف بار است كه بشر به جای خدای قادر و حكیم، موجودی به این ضعف و ناتوانی را، كه حتی در مبارزه با یك مگس شكست می‌خورد، حاكم بر سرنوشت خویش بداند.

پی‌نوشت‌ها:

1-اسلام وآراء و عقاید بشری: ص275.
2-نوح/23
3-حج/73.
4-البرهان: ج3. ص104، ابوالقاسم سالك، چاپ سوم، 1393ه ق.

منبع مقاله :
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول