نویسنده: علی غفوری
نبرد اورلئان (شالون)
از قرن چهارم میلادی به بعد امپراتوری عظیم رُم با چند مشکل بزرگ نظامی روبه رو شد: ابتدا عدم قطعیت پیروزی در مرزهای شرقی، به دلیل قدرت امپراتوری ساسانی، دوم فشار بی‌امان قوای اقوام شمال اروپا، سوم وسعت بیش از اندازه امپراتوری و چهارم بروز جنگ‌های داخلی. اما از 400 میلادی عامل جدیدی به این عوامل اضافه شد. قدرت گرفتن هون‌ها.هون‌ها که از سرزمین‌های بسیار دور در شرق (شمال چین) آمده بودند اکنون آرام آرام در حال نفوذ به داخل شرق اروپا بودند. در 406 میلادی آن‌ها دیگر غیرقابل چشم‌پوشی نبوده و به دلیل قدرت جنگاوری بخش بزرگی از غرب دریای خزر، شمال دریای سیاه و بالکان امروزی را در تصرف گرفتند. اما به دلیل فقدان رهبری مقتدر تا 433 برای رُم خطرناک نبودند.
ورود آتیلا به صحنه تاریخ در سال 433 ناگهان صحنه نبرد را تغییر داد. هون‌ها اکنون با برنامه، اقوام پرقدرت جنگل‌نشین، ژرمنی، ویزگوت، فرانک و بورگندی را یکی پس از دیگری از صحنه مبارزات اروپای قرن پنجم حذف کردند.
آتیلا ابتدا در 436 بورگوندها را درهم کوبید و در 443 سراسر آلمان را گرفت. آتیلا که خود را بلای آسمانی می‌نامید تا آن روز هیچ شکستی نخورده بود و تنها حاضر شده بود از نابود کردن پایتخت امپراتوری رُم شرقی بیزانس خودداری کند. البته مردم بیزانس 60 هزار تالان طلا به او غرامت دادند و حاضر شدند خراجگذار وی باقی بمانند.
در این زمان امپراتوری هون‌ها از قفقاز تا کوه‌های آلپ وسعت داشت و طی سه دهه آتیلا قدرتی را ایجاد کرد که به تنهایی از امپراتوری دو تکه شده‌ی رُم و امپراتوری ایران بزرگ‌تر شده بود.
«رُم ضعیف شده» می‌دانست قادر به جلوگیری از سقوط فرانسه (گل) به تنهایی نیست بنابراین از اقوام شمالی اروپا نظیر فرانک‌ها، ویزگوت‌ها و بورگوندی‌ها کمک خواست. این اقوام نیز اگرچه تا آن زمان دشمن رُم بودند اما اکنون به خوبی می‌دانستند که سرنوشت غرب اروپا به این نبرد بستگی دارد.
در 451 میلادی آسیوس فرمانده رُمی، با سپاه بزرگی از نیروهای اروپایی در دشت شان (شالوئیک) در شمال فرانسه در انتظار آتیلا ماند. آتیلا که از تصرف اورلئان ناامید نشده بود به مصاف با این نیروی بسیار عظیم رفت. نبرد بین دو نیرو مدتی ادامه یافت و علی‌رغم کشته‌های بسیار زیاد از طرفین نتیجه قطعی حاصل نشد. اگرچه برنده واقعی متحدین اروپایی بودند چرا که برای اولین بار توانستند نیروهای آتیلا را متوقف کنند. آتیلا پس از دریافت این ضربه دیگر نتوانست در غرب پیشروی کند اگرچه رُم غربی نیز در سال بعد غرامتی سنگین به آتیلا داد تا او به رُم حمله نکند و سردار خونخوار هون نیز موقتاً از توسعه امپراتوری عظیم خود دست کشید و به تجدید قوا پرداخت.
مرگ آتیلا
آتیلا علی‌رغم خوی وحشی و خونخوارش فوق‌العاده سیاستمدار بود و در فرماندهی نظامی نیز در بین اقوام وحشی تنها با مردانی چون چنگیز و تیمور قابل قیاس است. مرگ او در 453 به دست یک دختر به اسارت گرفته شده دنیا را از شر او نجات داد در غیر این صورت بدون شک او 2 سال بعد برای گرفتن غرب و جنوب غرب اروپا اقدام می‌کرد. حال آن که با مرگ وی پسران بی‌کفایت‌اش (خوشبختانه) کل امپراتوری او را در یک دهه به باد دادند.اهمیت نبرد شالون
آتیلا ظرف 20 سال غرب روسیه امروزی و سرزمین‌هایی که امروز لهستان، مجارستان، اتریش، آلمان، شرق فرانسه، صربستان، کراوسی، اکراین، دانمارک، جمهوری‌های بالتیک، رُمانی و بلاروس خوانده می‌شود را تصرف کرد و برای اطاعت کامل اروپا تنها به یک پیروزی بزرگ دیگر در غرب نیاز داشت چرا که در شرق بیزانس (رُم شرقی) قدرت او را پذیرفته بود.اگر در دشت شالون و اورلئان اتحاد بزرگ قبایل و دول اروپا شکل نگرفته بود بی‌شک آتیلا آبادی‌ای برای مردم اروپا باقی نمی‌گذاشت.
آتیلا اگرچه از جنگجوترین سواران جنگی برخوردار بود اما ترکیب نیروهای مدافع نیز اثر مناسبی داشت. پیاده نظام رُمی در کنار سواران شمالی قدرت نظامی آتیلا را خنثی کرد. 800 سال بعد نیز شرق گرفتار فردی به نام چنگیزخان شد اما متأسفانه قادر به رخنه او و قومش نشد و صدها سال شرق در تسخیر این اقوام خطرناک باقی ماند.
منبع مقاله :
غفوری، علی؛ (1386)، 100 جنگ بزرگ تاریخ، تهران: هیرمند، چاپ دوم
