خرس، اژدها، شیر(2)
چالشي براي بلندپروازي آمريكا در اورآسيا
كميسيون بيكر – هميلتون: همكاري پنهاني انگلو- آمريكا با ايران و سوريه
«يك ايران قوي و حتي با انگيزه هاي مذهبي اما نه ضد غربي افراطي، جزو منافع آمريكاست و در نهايت حتي نخبگان سياسي ايران اين وضعيت را تشخيص خواهند داد. در اين فاصله، منافع طولاني مدت آمريكا در اورآسيا از طريق دست برداشتن از مخالفت هاي خود براي نزديك شدن همكاري هاي اقتصادي ايران و تركيه بويژه در ايجاد خط لوله جديد، بهتر حفظ خواهد شد.» زبيگنيو برژينسكي( صفحه شطرنج بزرگ: تفوق آمريكا و الزامات ژئواستراتژيك آمريكا)
توصيه هاي كميسيون بيكر – هميلتون يا گروه مطالعات عراق(ISG) يك چرخش يا تغيير جهت در راستاي تعامل با ايران نيست بلكه چرخش به مسيري است كه دولت بوش در نتيجه پندار پيروزي عجولانه در افغانستان و عراق از آن منحرف شده بود. به عبارت ديگر، كميسيون بيكر- هميلتون كنترل آسيب و هدايت مجدد آمريكا به مسير ژئواستراتژيكي بود كه به نظر مي رسيد دولت بوش از آن منحرف گرديد. گزارش گروه مطالعات عراق با زيركي خاطر نشان ساخته بود كه باید در راستای پذيرش آنچه كه اصلاحات اقتصادي بازار آزاد، ناميده مي شود به جاي تغيير رژيم، به ایران فشار وارد ساخت.
گروه مطالعات عراق همچنين خواستار الحاق ايران و سوريه در سازمان تجارت جهاني شد.(14) اين نكته بايد ذكر شود كه در اين راستا، ايران برنامه خصوصي سازي گسترده اي را كه شامل همه بخش ها از بانك ها گرفته تا بخش هاي انرژي و كشاورزي مي شود را آغاز نموده است.
گزارش گروه مطالعات عراق خواستار پايان منازعه اعراب – اسرائيل و استقرار صلح ميان اسرائيل و سوريه شد.(15) منافع مشترك ميان ايران و آمريكا نيز توسط كميسيون بيكر- هميلتون مورد تحليل و ارزيابي قرار گرفت. گروه مطالعات عراق پيشنهاد كرده بود كه ايالات متحده نبايد طالبان را مجدداً در افغانستان (عليه ايران) به قدرت برساند.(16)
اين نكته بايد ذكر شود كه «عماد مصطفي» سفير سوريه در آمريكا، وزير امور خارجه سوريه و جواد ظريف نماينده ايران در سازمان ملل از سوي كميسيون بيكر- هميلتون مورد مشاوره قرار گرفتند.(17)
ذكر اين نكته حائز اهميت است كه دولت كلينتون در حالي كه تلاش مي كرد تا بر اساس سياست «مهار دوجانبه» ايران را تحت كنترل نگه دارد در عين حال در مسير آشتي مجدد با ايران قرار داشت. اين سياست همچنين با پيش نويس طرح راهنماي دفاعي كه توسط مقامات دولت بوش پدر و پسر نوشته شده بود، مرتبط بود. زبيگنيو برژينسكي در 1979 و سپس در 1997 اظهار داشت كه ايران تحت سيستم سياسي بعد از انقلاب خود مي تواند از سوي آمريكا پذيرفته شود.(18)
همچنين انگليس در 2002 و 2003 به ايران و سوريه تضمين داد كه آنها مورد هدف قرار نخواهند گرفت و آنها را به همكاري با كاخ سفيد تشويق كرد. اين نكته بايد ذكر شود كه اخيراً آنکارا يك قرارداد احداث خط لوله گاز را با ايران امضا كرد كه گاز را به اروپاي غربي متصل خواهد كرد.(19) اين پروژه همچنين شامل مشاركت تركمنستان نيز خواهد بود. اين مسئله آشكار شده است كه اين توافق و همكاري ميان تهران و آنكارا بيانگر آشتي مجدد به جاي مقابله با ايران و سوريه است. اين اقدام در راستاي آن چيزي است كه برژينسكي در سال 1997 ادعا كرد جزو منافع آمريكاست. همچنين دولت عراقي تحت حمايت انگلو – آمريكا اخيرا توافق احداث خط لوله اي را با ايران امضا نمود. مجدداً بايد گفت كه منافع آمريكا در اين تعاملات بايد مورد ترديد قرار گيرد همان گونه كه بايد نسبت به نظرات كارشناسي كه توسط رهبران دست نشانده عراق و افغانستان درباره ايران داده مي شود، ترديد كرد.
برخي مسائل اشتباه
جرج بوش و كاخ سفيد در اواسط آگوست 2007، از نخست وزير عراق به اين خاطر كه گفته بود ايران نقش سازند ه اي در اين كشور بازي مي كند، انتقاد كردند.
حامد كرزي رييس جمهور افغانستان در جريان كنفرانس خبري مشترك با جرج بوش اظهار داشت كه ايران يك نيروي مثبت در كشورش بود. شنيدن اين نكته تعجب برانگيز نيست كه ايران يك نيروي مثبت در داخل افغانستان است زيرا ثبات افغانستان جزو بهترين منافع ايران است. آنچه كه مهم مي باشد اين است كه اين اظهارات «چه وقت» و «كجا» بيان شده اند. كنفرانس هاي خبري تصنعي هستند و از پيش طراحي مي شوند از اين رو، مكان و زمان اظهارات رييس جمهور افغانستان بايد مورد پرسش واقع شوند.
اين مسئله همچنين اتفاق افتاده كه اندكي بعد از اظهارات رييس جمهور افغانستان، رييس جمهور ايران طي يك ديدار از پيش تعيين نشده وارد كابل شد كه بايد مورد تاييد كاخ سفيد واقع شده باشد.
اهرم هاي سياسي ايران
رييس جمهور ايران همچنين از روساي جمهور چهار كشور حوزه درياي خزر جهت شركت در نشست درياي خزر در تهران دعوت كرد.(20) وي از رييس جمهور تركمنستان و همچنين در نشست سازمان همكاري هاي شانگهاي كه در آگوست 2007 در قرقيزستان برگزار شد از روساي جمهور تركمنستان، روسيه و قرقيزستان دعوت كرد. علي اف رييس جمهور آذربايجان نيز طي ديدار رييس جمهوري ايران از باكو به اين نشست دعوت شد.
اهرم هاي ايران به روشني قوي تر شده است. مقامات باكو بيان كرده اند كه آنها همكاري هاي خود را در بخش انرژي با ايران توسعه خواهند داد و وارد معامله در حوزه خط لوله گاز با ايران، تركيه و تركمنستان كه بازار گاز اروپا را تامين خواهند كرد، خواهند شد.(21) اين توافقنامه براي تامين گاز اروپا همانند معامله انتقال انرژي روسيه است كه ميان يونان، بلغارستان و فدراسيون روسيه امضا شد.(22)
سوريه سرگرم مذاكرات مربوط به انرژي با آنكارا و باكو است و مذاكرات مهم ميان مقامات آمريكا و تهران و دمشق آغاز شده است.(23)
ايران همچنين سرگرم تعاملات ديپلماتيك با سوريه، لبنان، تركيه و جمهوري آذربايجان است. افزون بر اين، در آغاز آگوست 2007، سوريه با گشايش مجدد خطوط لوله نفت به مديترانه شرقي از طريق خاك خود موافقت كرد.(24) ديدار رسمي اخير نوري المالكي نخست وزير عراق از سوريه توسط منابع خبري مانند بي.بي.سي به عنوان يك ديدار تاريخي توصيف شد. همچنين، سوريه و عراق در مورد احداث يك خط لوله گاز از عراق به سوريه توافق كردند.(25) اين توافقات به منابع تنش ميان بغداد و كاخ سفيد تبديل شده اند اما آنها غيرقابل پيش بيني هستند.(26) ايران و شوراي همكاري خليج فارس در خصوص آغاز روند ايجاد منطقه آزاد تجاري ايران – شوراي همكاري خليج فارس در خليج فارس برنامه ريزي كرده اند.
در ميان بازاريان تهران بحث هايي در خصوص ايجاد يك بازار مجزا ميان ايران، تاجيكستان، ارمنستان، عراق، افغانستان و سوريه مطرح است. نقش آمريكا در اين روندها در رابطه با افغانستان، عراق و شوراي همكاري خليج فارس بايد مورد توجه قرار گيرد.
تحت رياست جمهوري نيكلاس ساركوزي، فرانسه اعلام كرد كه مايل به تعامل كامل با سوريه است مشروط به آنكه آنها تضمين هاي روشني در خصوص لبنان ارائه دهند. اين تضمين ها منافع اقتصادي و ژئواستراتژيك فرانسه را به هم مرتبط مي سازند.
در همين اثنا، همان گونه كه فرانسه در خصوص سوريه اظهاراتي را بيان داشت، گوردون براون خاطر نشان ساخت كه انگليس راغب به تعامل ديپلماتيك با سوريه و ايران است. وزير همكاري و توسعه اقتصادي آلمان با سوريه در مورد پروژه هاي دو جانبه،اصلاحات اقتصادي و نزديك تر ساختن سوريه به اتحاديه اروپا وارد مذاكره شد.
هرچند كه اين مذاكرات، بر اثر مذاكرات ميان سوريه و آلمان در خصوص پناهندگان عراقي كه در پي اشغال كشورشان توسط انگلو- آمريكايي ها به سوريه پناهنده شده اند، پنهان باقي ماند.
انتظار مي رود كه وزير امور خارجه فرانسه براي مذاكره در خصوص عراق، فلسطين و لبنان به تهران سفر كند. عليرغم جنگ طلبي آمريكا و اخيراً فرانسه، همه اينها منجر به تامل و تعمق از يك چرخش بالقوه در قبال ايران و سوريه شده است.(27)
مجدداً بايد بگويم، در حالي كه آمريكا به طور رسمي خواستار تسليم ديپلماتيك ايران و سوريه به عنوان دولت هاي شريك است، اين امر بخشي از رويكرد دو بخشي آمادگي آمريكا براي جنگ مي باشد.
هنگامي كه قرارداد بزرگ نفت و تسليحات ميان ليبي و انگليس امضا شد، لندن گفت كه ايران بايد از مدل ليبي پيروي كند.
آيا مارش جنگ متوقف شده است
بالكانيزه كردن ايران، همانند عراق و روسيه، هدف دراز مدت انگلو- آمريكايي ها است.
در حاليكه غبارهايي افق را پوشانيده است، دستور كار نظامي آمريكا، ناتو و اسرائيل ضرورتاً منجر به جنگ آن گونه كه طراحي شده است، نخواهد شد.
ائتلاف روسيه، چين و ايران – كه اساس و شالوده يك ائتلاف مخالف را شكل مي دهد- ضروري است. آمريكا و انگليس به جاي ترجيح جنگ تمام عيار، ممكن است انتخاب كنند كه از طريق كنترل ماهرانه اقتصاد كلان و انقلاب هاي مخملين، ايران و سوريه را متاثر سازند.
جنگي كه ايران و سوريه را هدف گرفته نمي تواند ناديده گرفته شود. آمادگي هاي جنگي واقعي در اطراف خاورميانه و آسياي مركزي وجود دارد. نبرد عليه ايران و سوريه درگيري هاي گسترده جهاني را در پي خواهد داشت.
پی نوشت ها:
1- پيمان حسن همجواري و همكاري دوستانه ميان جمهوري خلق چين و فدراسيون روسيه در 16 جولاي 2001 امضا شد. آنچه در ذيل مي آيد برخی مواد توافق مربوط به دفاع از چين و روسيه عليه محاصره تحت آمريكا و تلاش براي از بين بردن دو كشور فوق الذكر است.
ماده 4: طرف چيني از طرف روسي در سياستهايش در خصوص مسئله دفاع از وحدت ملي و يكپارچگي سرزميني فدراسيون روسيه دفاع مي كند. طرف روسي از سياست طرف چيني در مسئله دفاع از وحدت ملي و يكپارچگي سرزميني جمهوري خلق چين حمايت مي كند.
ماده 5: طرف روسي تاييد مي كند كه اصول اخلاقي مربوط به مسئله تايوان آن گونه كه در اسناد سياسي موجود بوده و توسط روساي دو كشور از 1992 تا 2000 امضا و مورد پذيرش واقع شد، بدون تغيير باقي مانده است. طرف روسي اذعان مي كند كه تنها يك چين در جهان وجود دارد كه جمهوري خلق چين تنها دولت قانوني است كه نماينده مردم چين بوده و تايوان بخش جدايي ناپذير چين است. طرف روسي با هرگونه استقلال تايون مخالف است.
2- همان منبع
3- زبيگنيو برژينسكي، صفحه شطرنج بزرگ: تفوق آمريكا و الزامات ژئواستراتژيك، انتشارات هارپركالينز، 1997، ص198.
4- همان منبع، صص 115،116،170،205 و 206.
نكته: زبيگنيو برژينسكي، ائتلاف چين – روسيه- ايران را ائتلاف مقابل خوانده است.
5- زبيگنيو برژينسكي، «خارج از كنترل، ناآرامي جهان در آستانه قرن 21»، نيويورك، شركت انتشارات مك ميليان.1993، ص198.
6- همان منبع
7- همان منبع
8- برژينسكي، صفحه شطرنج بزرگ، ص198.
9- ام. كي. بهادراكومار، «درس هايي از فرقانا»، آسيا تايمز، 18 مي 2005.
10- نيك پيتون ولش،« ازبكستان ارتش آمريكا را از پايگاه اخراج كرد» گاردين، اول آگوست 2005.
11- ولاديمير راديوهين، «الحاق مجدد ازبكستان به پيمان دفاعي، دِ هندو» 26 ژوئن 2006.
12- برژينسكي، صفحه شطرنج بزرگ، ص106.
13- گلن كسلر،« در سال 2003 آمريكا پيشنهاد مذاكره با ايران را رد كرد»، واشنگتن پست 18 ژوئن 2006
14- جيمز اي بيكر،« گزارش گروه مطالعات عراق: راهي به جلو»، ص51
15- همان منبع، صص51، 54، 57
16- همان منبع، صص 50، 53، 58
17- همان منبع، ص114
18- برژينسكي، صفحه شطرنج بزرگ، ص204
19- « ايران، تركيه، پيمان همكاري انرژي را امضا و با توسعه حوزه هاي گازي ايران موافقت كردند» آسوشيتدپرس، 14 جولاي 2007.
20- «تهران ميزبان كشورهاي حاشيه خزر»، آژانس اطلاعات و اخبار روسيه(ريانووستي) 22 اگوست 2007.11.12
21- «آذربايجان و ايران معامله در خصوص انرژي را تقويت كردند»، يو.پي.آي . 22 آگوست 2007.
22- مهدي داريوس ناظم الرعايا،« مارش جنگ، تنش زدايي در خاورميانه يا آرامش قبل از طوفان»، 10 جولاي 2007
23- همان منبع
24- «سوريه و عراق خطوط لوله نفت را بازگشايي كردند» خبرگزاري فرانسه، 22 آگوست 2007.
25- همان منبع
26- راگر هاردي،« چرا آمريكا از ملكي ناخشنود است»، بي.بي.سي، 22 آگوست 2007.
27- حسن نفا،« تغيير كامل در ايران فرا رسيده است»، الاهرام، 23 آگوست 2007.
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
