تأثیردرآمد شوهر بر اشتغال زنان

آیا درآمد شوهر در تصمیم به اشتغال زنان مؤثر است؟

در خانواده‌های ثروتمند و یا در خانواده‌هائی که درآمد حاصل از کار همسر، نیازهای خانواده را برآورده می‌سازد، کار زن به‌منظور رفع نیازهای اولیه زندگی نمی‌باشد.
برای پاسخ به این پرسش، باید به خانواده‌ها از نظر درآمد که به سه گروه تقسیم می‌شوند اشاره کرد:

۱) خانواده‌های پردرآمد:

در خانواده‌های ثروتمند و یا در خانواده‌هائی که درآمد حاصل از کار همسر، نیازهای خانواده را برآورده می‌سازد، کار زن به‌منظور رفع نیازهای اولیه زندگی نمی‌باشد. بنابراین با توجه به این‌که مطلوبیت خانواده، با مصرف (کالاها و خدمات)، فراغت و تعداد بچه، افزایش می‌یابد، اشتغال زن، ترکیب کالای مصرفی خانواده را تغییر نمی‌دهد. در این‌گونه خانواده‌ها، کار زن، کمتر بر مطلوبیت خانواده می‌افزاید. در بعضی از خانواده‌ها، هزینه‌های مرتبط با کار زن، بیش از فایده آن است.
از این‌رو در این‌گونه خانواده‌ها ـ خصوصاً در جوامعی که حقوق زن (مادی و معنوی) محفوظ است ـ انگیزه زن برای کار کردن کاهش می‌یابد، زیرا مطلوبیت حاصل از کار، کمتر از عدم مطلوبیت آن است، لذا زن ترجیح می‌دهد که وقت بیشتری را به کار خانه اختصاص دهد. در جوامعی که حقوق زن کمتر مورد توجه است و برای کار خانگی هیچ اجباری در قانون پیش‌بینی نشده است، با وجود توانائی خانواده برای تأمین نیازهای آن، زن وارد بازار کار می‌شود هدف از کار در این‌صورت مشارکت اجتماعی و بیمه در برابر حوادث غیرمترقبه می‌باشد.

۲) خانواده‌های فقیر یا خانواده‌های با سرپرست زن

در این خانواده‌ها، زن سرپرست خانواده بوده یا درآمد شوهر برای برآوردن نیازهای اساسی کافی نیست. در این صورت راهی جز اشتغال برای زن وجود ندارد. در این‌گونه خانواده‌ها، هرچند ممکن است هزینه کار زن (عدم رسیدگی به فرزندان، به‌هم خوردن آرامش و ...) زیاد باشد، ولی با توجه به این‌که منافع آن زیاد است، مطلوبیت حاصل از کار بیش از عدم مطلوبیت آن است و زن ناگزیر به اشتغال تمام وقت می‌باشد بدیهی است که در تمام خانواده‌ها، تقسیم کار در خانواده، نقش مهمی در افزایش مطلوبیت خانواده دارد و همسر و فرزندان با همکاری در کار خانه می‌توانند بار طاقت‌فرسای زندگی را از دوش زن بردارند.

۳) خانواده‌ها با درآمد متوسط

در این خانواده‌ها، نقش زن، در طول زندگی در تأمین نیازهای مادی خانواده متفاوت است. در اوایل زندگی که خانواده پس‌انداز کافی ندارد درآمد زن نقش مهمی در افزایش مطلوبیت دارد؛ ولی اگر اوایل زندگی همراه با تولد فرزند باشد، همراه افزایش مطلوبیت ناشی از کار، هزینه‌های آن هم بالا می‌رود. از این‌رو برای افزایش مطلوبیت خانواده، تنظیم زمان تولد فرزندان (تعویق انداختن تولد فرزندان در صورت امکان و یا فاصله‌گذاری مناسب بین تولد فرزندان) می‌تواند هزینه‌های ناشی از کار زن را کاهش دهد.
در این‌گونه از خانواده‌ها که امکان استفاده از خدمتکار به علت پر هزینه بودن وجود ندارد، تقسیم کار خانگی بین زن و شوهر می‌تواند مطلوبیت حاصل از کار کردن زن را افزایش دهد. هم‌چنین در این خانواده‌ها مدیریت درآمد، هزینه و پس‌انداز نقش مهمی در تغییر میزان کار فراغت زن در طول زمان دارد. عدم وجود حمایت‌های مناسب اقتصادی برای زن و عدم امنیت نسبت به آینده (در صورت مواجهه با حوادث) یکی از مهم‌ترین دلایل اشتغال زن به‌رغم داشتن فرزند کوچک و ... است. در جوامعی که تأمین حقوق مناسب برای زنان خانه‌دار وجود دارد، امکان تصمیم‌گیری بین کار ـ فراغت جهت افزایش مطلوبیت خانواده برای زنان فراهم است.

آیا برای کسب درآمد حتماً باید به بیرون خانه رفت؟

با توجه به پیشرفت وسائل ارتباطی و پیشرفت تکنولوژی، در حال حاضر، تغییرات مهمی در جامعه ایجاد شده است. بسیاری از آموزش‌ها از طریق وسائل ارتباط جمعی انجام می‌شود. انواع آموزش‌ از آموزش‌های هنری گرفته تا آموزش‌های پیشرفته به‌صورت‌های مختلف در دسترس است. بنابراین خانواده (زن) می‌تواند به میزان دسترسی به این وسائل، از آموزش‌های مناسب (به‌صورت فیلم تلویزیونی، ویدئوئی، اینترنت و ...) بهره‌مند شوند.
زنان می‌توانند با فراگیری تخصص‌ها، به هر میزان که درس خوانده باشند، تخصص‌های مورد علاقه خود را فراگیرند و در منزل به اشتغال بپردازند. شاید تصور کنید که در منزل فقط می‌توان به کارهای بافتنی، خیاطی و ... پرداخت، ولی این‌گونه نیست؛ زنان با بالاترین درجه تخصص، می‌توانند در منزل به کارهای مختلف علمی، حسابداری، پژوهشی و غیره بپردازند. نه‌تنها زنان بلکه درصد قابل توجهی از افراد در کشورهای پیشرفته، در منزل به کارهای درآمدزا مشغول هستند. به‌عبارت دیگر، محل کار به خانه منتقل شده است. مشاغل آینده، بیش از هرچیز به ابتکار و خلاقیت بستگی دارد. از این‌رو خانه مناسب‌ترین محل برای این‌گونه فعالیت‌ها می‌باشد.
امروزه امکان اشتغال و کسب درآمد زنان، بدون‌ این‌که مجبور باشند خانه را ترک و برنامه خود را مطابق نظر کارفرما تنظیم کنند، فراهم شده است. این نوع کار، کاملاً انعطاف‌پذیر بوده و زن می‌تواند بین امور خانه، تربیت فرزندان و اشتغال، با توجه به شرایط خانواده، ترکیب مناسبی انتخاب کند. در کشور ما، وزارت کار، وزارت تعاون، جهاد سازندگی و برخی از سازمان‌های ذیربط، وجوهی را به‌صورت وام در اختیار این‌گونه افراد قرار می‌دهد.
منبع: ماهنامه اقتصاد خانواده
/س