گذاري برگذر عمر صاحب جواهر

در حدود سال 1200ه ق فرزندي در خانه شيخ محمدباقر نجفي به دنيا آمد كه او را محمدحسن ناميدند. دوران كودكي و نوجواني را در دامان خاندان علم و فضيلت سپري كرد.
تحصيلات: هنوز كودكي بيش نبود و تازه خواندن و نوشتن را فرا گرفته بود كه وارد حوزه علميه نجف شد و دروس مقدمات و سطح را به سرعت نزد سيدحسين شقرايي عاملي و شيخ قاسم آل محيي الدين و شيخ حسن گذراند و در نوجواني به درس خارج فقه و اصول راه يافت. وي ساليان دراز در عالي ترين سطح دروس حوزه علميه، در درس آية ا... شيخ جعفر كاشف الغطاء، آية ا... سيدمهدي بحرالعلوم، آية ا... سيدجواد عاملي و آية ا... شيخ موسي كاشف الغطاء شركت كرد و با پشتكار و نبوعي كه داشت، توانست در 25 سالگي به درجه اجتهاد نايل آيد و سپس به تدريس علوم ديني همت گماشت.
رونق حوزه علميه نجف: حوزه علميه نجف به بركت تدريس صاحب جواهر رونق تازه اي گرفت. شيخ آقا بزرگ تهراني مي نويسد: «صاحب جواهر اين امتياز را نيز بر ديگر عالمان داشت كه عموم شاگردانش از علماي بزرگ و سرشناس بودند و در محضر درس او جمع فراواني تربيت شده، در گوشه و كنار جهان پخش گرديدند و پس از او مقام مرجعيت يافتند و بر كرسي فتوا نشستند كه عدد آنان زياد و شمارش آنها كار مشكلي است.» برخي از شاگردان ممتاز او عبارتند از: آية ا... سيد حسين كوه كمري، آية ا... شيخ جعفر شوشتري، ملاعلي كني، شيخ محمد ايرواني.
تأليفات: شيخ محمدحسن نجفي در 25 سالگي نگارش كتاب بي همتاي «جواهرالكلام» در شرح كتاب «شرايع الاسلام» محقق حلي را آغاز كرد. اين كتاب محصول 32 سال تلاش شبانه روزي اوست كه اينك معتبرترين متن درسي عالي ترين سطح دروس حوزه هاي علميه شيعه يعني درس خارج فقه است... او علاوه بر «جواهر» كتابهاي ديگري نيز نوشت كه عبارتند از: نجاة العباد في المعاد، هداية الناسكين، رساله اي در احكام روزه، مقالاتي پيرامون اصول فقه، رساله اي در احكام خمس و زكات و رساله اي در احكام ارث. صاحب «جواهر» تا آخرين لحظات عمر به تأليف مشغول بود. در اواخر عمر تصميم گرفت كتاب «قواعد » علامه را شرح كند، اما افسوس كه پيمانه عمرش به سر آمد!
سيره سبز: ساختن گلدسته براي مسجد كوفه، احداث وضوخانه و مكاني براي سكونت خادمان مسجد سهله، بناي ساختمان حرم حضرت مسلم بن عقيل و حرم هاني بن عروه در كوفه از كارهاي عمراني صاحب «جواهر» است. وي لباسهاي بسيار تميز مي پوشيد و ظاهري آراسته داشت. بسيار قانع، فروتن و شكيبا بود. به شاگردانش احترام خاصي مي گذاشت و طلبه هاي كوشا و با استعداد را گرامي مي داشت... تلاش ديگران را مي ستود و آنان را تشويق مي نمود. زماني «ازري» شاعر عرب، قصيده بسيار زيبايي در مدح اهل بيت(ع) مي سرايد كه به قصيده «هائيه» مشهور است (چون هر بيت آن به «ها» ختم شده). صاحب «جواهر» در مقام قدرداني از او مي گويد: آرزو دارم قصيده «هائيه» ازري در نامه عمل من نوشته شود و كتاب «جواهر» من در نامه عمل او.
صاحب جواهر و ولايت فقيه: ولايت فقيه از ديرباز در حوزه هاي علميه شيعه مطرح بوده و اصل ولايت فقيه نزد همه فقها مسلم است، اما در محدوده اختيارات فقيه اختلاف است. صاحب «جواهر» درباره ولايت فقيه مي نويسد: اگر ولايت عامه فقيه نباشد، بسياري از كارهاي مربوط به شيعيان معطل مي ماند. ايشان علمايي را كه درباره ولايت فقيه ترديد دارند به سختي مورد نكوهش قرار مي دهد و مي نويسد: اين افراد طعم فقه را نچشيده و از فرمايش ائمه چيزي نفهميده اند.
وفات: سرانجام وقتي آفتاب روز اول شعبان 1266 ق طلوع نمود، آفتاب عمر صاحب جواهر غروب كرد. پيكر پاكش را در مقبره اي كه خود جنب مسجدش آماده كرده بود، به خاك سپردند. از گوهرشناس فقه، هشت پسر دانشمند به نامهاي شيخ محمد، شيخ عبدالعلي، شيخ حسين، شيخ حسن، شيخ ابراهيم و... به يادگار ماند.

منبع: گلشن ابرار- جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم- ج1- ص353