نويسنده: کمال پولادي
حماسه روايتي است غالباً منظوم و نسبتاً بلند درباره‌ي قهرمانان قومي، ديني و تاريخي. شاهنامه‌ي فردوسي و ايلياد و اديسه، سروده‌ي هومر شاعر يوناني، از نمونه‌هاي برجسته‌ي حماسه است. حماسه‌ها هر چند هم‌چون اسطوره‌ها از قصه‌هاي شفاهي مردم مايه گرفته‌اند، اما پديدآورنده‌ي مشخصي دارند. با اين همه، حماسه نه تنها بيانگر احساس و عقايد شاعر حماسه‌سرا، بلکه نمايانگر فرهنگ معنوي يک جامعه و تعابير آن‌ها از زندگي، جامعه و آرمان‌هاي آن نيز به شمار مي‌آيد. در تاريخ تکامل فرهنگ بشر حماسه‌ها ديرتر از اسطوره‌ها پديد آمده‌اند، اما پديد آمدن آن‌ها نيز مانند اسطوره‌ها تابع يک قانونمندي عام است و همه‌ي اقوام براي خود حماسه‌هايي دارند.
حماسه‌هاي منظوم گرچه از نبوغ و حکمت شاعراني چون فردوسي و هومر برخوردار شده‌اند، اما اعتقادات ديني و اصول اخلاقي ملحوظ در آن‌ها از درون جوامع ابتدايي بيرون تراويده و طي قرون تناور شده است. قهرمانان حماسي هم‌چون «رستم» و «آشيل» به تدريج و طي گذر زمان به صورت مظهر غرور و قدرت قومي و مردانگي درآمده‌اند. مايه‌ي اصلي شخصيت قهرمانان حماسي محصول تخيل و آرمان مشترک مردم در قلمرو جماعات قومي و ملي است. انسان‌ها همواره شيفته‌ي رفتار و کارهاي شجاعانه و قهرماني بوده‌اند و به ويژه براي کارهاي قهرماني که در جهت هدف‌هاي بزرگ و والا رخ مي‌داده ارج بسيار قائل مي‌شده‌اند. به همين دليل تمام اقوام تاريخ قوم خود را با افسانه‌هاي قهرماني آميخته و براي پرورش روح سلحشوري در جوانان از حماسه‌ها بهره برده‌اند.
کودکان، به ويژه گروه سني مياني و بالا، به حماسه علاقه‌ي زيادي نشان مي‌دهند. شکوه و عظمت حماسه‌ها، احساسات پاک نهفته در آن‌ها، اصالت و شرافتمندي قهرمانان حماسي، نيروي روحي و جسمي اين قهرمانان و طرح روشن و فشرده‌ي داستان، و خلاصه تمام آن‌چه مشخصه‌ي اصلي حماسه‌هاست، در روح کودک و نوجوان تأثير ژرف و پايداري برجا مي‌گذارد. به همين دليل از مدت‌ها پيش، از حماسه‌ها براي استفاده‌ي کودکان بهره‌برداري شده است. در ايران نيز داستان‌هاي مختلف شاهنامه براي کودکان بازنويسي و منتشر شده است که براي نمونه مي‌توان از داستان‌هاي رستم و سهراب يا رستم و اسفنديار نام برد.
منبع مقاله :
پولادي، کمال؛(1391)، مروري بر انواع ادبيات کودک و نوجوان، تهران: کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان، چاپ اول.
