بهره‏ورى در سيره معصومين عليهم‏السّلام

حضرت رسول اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و سلّم هنگام دفن سعد بن معاذ انصارى، رئيس قبيله اوس، سنگ قبر را به دقت با دست مباركشان محكم ساختند. بعضى از اصحاب گفتند: «سنگ قبر اين اندازه نياز به دقت و محكم‏كارى ندارد.» رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «مى‏دانم كه به زودى كهنگى آن را فرا مى‏گيرد، ولى خدا دوست دارد بنده كه كارى مى‏كند، كارش را كامل كند».
امام صادق عليه‏السّلام در استفاده از پوشاك دقت داشت. داوود رقى مى‏گويد: در يكى از سفرها با ايشان به محل ينبع در نزديكى مدينه رسيديم، چون حضرت از خانه خارج شد، كفش ديگرى را به پاى ايشان ديدم. علت را جويا شدم. حضرت فرمود: «اين كفش را براى اين سفر برگزيده‏ام؛ زيرا در برابر گل و باران بيشتر دوام دارد».

مصاديق بارز بهره‏ورى در سيره بزرگان

دكتر حسن عارفى مى‏گويد: «امام وقتى وضو مى‏گرفتند، نمى‏گذاشتند شير آب باز باشد تا وضويشان تمام شود. شير آب را باز مى‏كردند، به اندازه يك مشت آب بر مى‏داشتند و شير را مى‏بستند. بعد دوباره اگر نياز داشتند، شير آب را باز مى‏كردند».
آقاى مصطفى كفاش نقل مى‏كند: روزى امام رحمه‏الله به فردى كه به باغچه آب مى‏داد، گفت: «چرا آب لوله‏كشى را به باغچه مى‏دهيد؟» آن آقا گفت: «اين آب لوله‏كشى نيست، آب چشمه است.» امام رحمه‏الله فرمود: «باز معلوم نيست كه آب چشمه را هم بتوانيم مصرف كنيم؛ اين مال همه است. بنابراين كمتر و در حد ضرورت استفاده كنيد»!
آيت الله صالحى مازندرانى در استفاده بهينه از نان بسيار دقت مى‏كرد تا اسراف نشود. به همين دليل در خانه نان خشك جمع نمى‏شد و اگر هم گاهى نان بيات مى‏شد، مى‏فرمود: «امروز آبگوشت درست مى‏كنيم تا اين نان‏ها هم استفاده شود».

آفت بهره‏ورى

درباره مهاتما گاندى، پدر استقلال هند نوشته‏اند: «در زندان و سفر، چرخ نخ‏ريسى به همراه داشت كه آن را به عنوان نماد صنايع كوچك و غير متمركز هند معرفى مى‏كرد و بر تن پيروانش به جاى يونيفرم‏هاى پرزرق و برق يا نشان‏هاى جور واجور، لباس‏هاى زمخت نخى دست‏بافت مى‏پوشاند. وى مى‏گفت: براى من بسيار تأسف‏آور و دردناك است كه ببينم مردم با شتاب‏زدگى و ديوانه‏وار به تقليد هر چيز تازه بپردازند».

حتى در زندان

جواهر لعل نهرو، نخست وزير فقيد هند نيز بارها بر اثر فعاليت‏هاى اجتماعى و سياسى به زندان افتاد. در سال 1930 كه او يكى از دوران‏هاى طولانى زندان را مى‏گذراند، درصدد برآمد كه از فرصت و فراغت زندان به نحو احسن استفاده كند و نامه‏هايى به دخترش بنويسد. اين نامه‏ها يك دوره تاريخ جهان را در بر مى‏گيرد و به نام «نگاهى به تاريخ جهان» در دو جلد به چاپ رسيده است.

شما كِى قصد داريد تا ارّه خود را تيز كنيد؟

شخصى در بيشه‏اى در حال پرسه زدن بود. چوب‏بُرى را ديد كه ديوانه‏وار و با زحمت فراوان در حال ارّه كردن تنه درختى بود كه بر زمين افتاده بود تا آن را به قطعات كوچك‏تر تقسيم كند. در كار او دقت كرد تا ببيند چرا اين‏قدر در زحمت است و تا اين اندازه تلاش و تقلاّ مى‏كند؛ تا اينكه متوجه موضوع شد. رو به نجار كرد و گفت: ببخشيد! ارّه شما كند است؛ بهتر نيست آن را تيز كنيد. چوب‏بر در حالى كه از نفس افتاده بود غُر زد كه: من وقت ندارم، بايد كار ارّه كردن اين درخت را به پايان برسانم!

آش

مسلمة بن عبدالملك از امراى ارتش بود و در جبهه جنگ روم، سِمَت فرماندهى داشت. به عمر بن عبدالعزيز، خليفه شام گزارش رسيد كه مسلمه در زندگى خود به زياده‏روى و اسراف گراييده و براى تهيه غذاهاى گوناگون، روزى هزار درهم خرج سفره دارد. عمر بن عبدالعزيز بسيار ناراحت شد. براى اصلاح وى شبى مسلمه را دعوت به صرف شام كرد و به آشپز دستور داد كه انواع طعام‏ها را تهيه كرده همراه با آشى آماده كند و موقعى كه دستور سفره مى‏دهد اول آش را بياورد. آن شب مسلمه بسيار گرسنه بود. وقتى آش را آوردند؛ مسلمه به انتظار بقيه غذاها نشست ولى مجبور شد خود را با آش سير كند و موقعى كه طعام‏هاى رنگارنگ را آوردند، اشتها نداشت و چيزى نخورد. عمر به وى گفت: چرا نمى‏خورى؟ جواب داد: سير شده‏ام.
خليفه گفت: سبحان الله تو از اين آش كه يك درهم خرج آن شده است، سير مى‏شوى ولى براى رنگين كردن سفره خود روزى هزار درهم خرج مى‏كنى! از خدا بترس و ديگر اسراف مكن و اين پول گزافى را كه براى غذاهاى مختلف صرف مى‏نمايى، به مستمندان بده كه رضاى خدا در آن است! مسلمه با رضايت كامل از تذكر خيرخواهانه خليفه به خانه بازگشت.

كوتاه و گويا

هدف از بهره‏ورى، مرتفع ساختن نيازهاى مادى و معنوى در مسير حيات معقول است. (علامه جعفرى)
فقط كيفيت برتر، موجب افزايش بهره‏ورى است. (مينگ)
افزايش كيفيت مى‏تواند شامل بهبود امور مادى و بهبود شرايط كار و امور معنوى نظير عمر و زندگى، عبادت و اجراى احكام الهى باشد.
انسان بهره‏ور، همواره در پى راه بهترى براى انجام دادن كارهاست.
«هر كسى را بهر كارى ساختند» و يا «كار را به كاردان بايد سپرد»!
در پرتو مديريت خردمندانه در سطح فرد و اجتماع مى‏توان با كاهش ضايعات، جلوگيرى از اسراف و موارد ديگر از خسارت‏هاى احتمالى و هدر رفتن نيروهاى مادى و معنوى فراوان پيش‏گيرى كرد.
يك راه افزايش بهره‏ورى، آموزش مديران است. (وورسايد)
مشكلات بهره‏ورى ناشى از عملكرد بد كاركنان نيست، بلكه از عملكرد بد مديريت سرچشمه مى‏گيرد. (مينگ)
اسلام عزيز با سفارش به استفاده معتدل از خوراكى‏ها و آشاميدنى‏ها، مى‏خواهد از اسراف كه هزينه فراوانى به افراد تحميل مى‏كند، جلوگيرى كند و هزينه‏هاى اضافى را نيز در موارد ضرورى‏تر به كار گيرد تا فرد و جامعه هر دو از ثمرات صرفه‏جويى بهره‏مند شوند.
دستاورد شيرين بهره‏ورى، هزينه كمتر و كيفيت برتر است.
آيا مى‏دانيد بهره‏ورى در مصرفِ كم نيست؛ بلكه در استفاده درست است؟
پيامبر اعظم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله : «اى ابوذر، در مورد عمر خود حريص‏تر از پول و ثروت خود باش».
همه چيز شتاب گرفته است، ولى تو هنوز آرامى؛ زمان را درياب!
بهره‏ورى و كنترل كيفيت، يك فرهنگ است كه بايد تا اعماق جامعه راه يابد.
مهار هزينه‏ها و جلوگيرى از افزايش آن، يك وظيفه عمومى است كه همه بايد عهده‏دار نقش در جهت آن باشند.
انجام دادن كار يكنواخت و بهره نگرفتن از خلاقيت و استعداد افراد، موجب خستگى روحى و افزايش حوادث در محيط كار مى‏شود.
بايد عنايت داشت كه عمر، محصول حركت انسان‏ها، كار، تلاش، بازده، آثار، ثمرات و بركات وجودى آنهاست؛ نه محصول گردش شبانه‏روز!
هر كس بايد در جاى خود گمارده شود، تا از توان‏مندى‏ها، توانايى‏ها و نقاط قوت وى استفاده شود.
اساس بهره‏ورى در بهبود و اصلاح ساختارها و روش‏هاست؛ تا از ساختارهاى منطقى، صحيح و سالم و ساز و كارهاى پويا برخوردار نباشيم و از مديران لايق و با كفايت استفاده نشود، بهره‏ورى معنا و مفهوم نخواهد يافت.
متأسفانه توقع و انتظارات، زياد؛ ولى بهره‏ورى كم است. صرفه‏جويى در وقت، تنظيم صحيح اوقات و برنامه‏ريزى براى استفاده مطلوب و بهينه از عمر و زمان، نقش كليدى در موفقيت فرد و جامعه دارد.
آشنا كردن تدريجى مردم با مفهوم بهره‏ورى؛ يكى از بهترين روش‏هاى خودجوش براى رسيدن به استاندارد بهره‏ورى در جامعه اسلامى است. تمامى نهادهاى فرهنگى و اجتماعى جامعه بايد در اين مسير گام جدى بردارند و به سازمان‏دهى، آموزش و ارتقاى سطح بهره‏ورى، به اطلاع‏رسانى بپردازند و در اين ميان، تعامل و همكارى صميمانه دستگاه‏هاى فرهنگى كشور؛ به ويژه صدا و سيما، آموزش و پرورش، مطبوعات و... اهميت فراوان دارد تا عزم ملى براى رسيدن به جامعه‏اى بهره‏ور جزم شود.
منبع: سایت حوزه نت
/خ