سازماني براي صلح!

جنگ جهاني اول که پايان يافت بسياري از امپراطوري هاي اروپا منحل و تبديل به کشورهاي ريز و درشت شدند ولي اين پايان گردن کشي آلمان ها و متحدانشان نبود چرا که در کمتر از چند دهه بعد، جنگ جهاني دوم به خاطر زياده خواهي هاي هيتلر و ارتش رايش سوم به راه افتاد.
در چنين شرايطي و در حين جنگ جهاني دوم در تير ماه 1320 هجري شمسي نمايندگان سياسي کشورهاي مختلف که به انگلستان پناهنده شده بودند در قصر «سنت جيمز» لندن جلسه اي تشکيل دادند که در نهايت منجر به صدور بيانيه اي با اين عنوان شد:
«يگانه اساس صلح بادوام، همکاري ملل آزاد جهان است، در دنيايي که ترس و تعرض در آن نباشد مردم با جان و مال خود مطمئن هستند، ما در اين جا جمع شده ايم که اين منظور را در زمان جنگ و هنگام صلح تأمين کنيم.»
در نگاه اول اين تجمع و بيانيه، بيانيه اي بود از سوي نمايندگان در تبعيد و از روي استيصال.

منشور آتلانتيک

اما اين بيانيه پي گيري شد به طوري که سه ماه پس از امضاي بيانيه لندن، روزولت رئيس جمهور آمريکا و چرچيل نخست وزير انگليس در ناو جنگي «آوولز» منشوري در 8 ماده امضا کردند که به منشور آتلانتيک معروف شد.
در آذرماه 1320، رئيس جمهور آمريکا، نخست وزير انگليس، سفير کبير شوروي در کنفرانسي در واشنگتن شرکت کردند و يکي از اقدام هاي اين کنفرانس تنظيم اعلاميه ملل متحد بود که در سال 1320 به امضاي 26 دولت در حال جنگ با آلمان و متحدانش رسيد، اين دولت ها با تأکيد بر اصول منشور آتلانتيک متعهد شدند با استفاده از همه وسايل و منابع اقتصادي و نظامي خود، جنگ را تا پيروزي ادامه دهند.
به اين ترتيب پايه هاي اوليه سازمان ملل متحد بر مبارزه با آلمان و متحدانش بنا نهاده شد ايران هم در 17 شهريور 1320 الحاق خود را به اعلاميه ملل متحد اعلام و به دولت آلمان اعلام جنگ کرد.

اعلاميه ديگر براي تحکيم سازمان

در اين ميان نمايندگان چهار کشور چين، شوروي، انگليس و آمريکا مياندار جرياني شدند که خواهان اتحاد ملل جهان و البته طبق خواسته آنها و عليه نيروهاي دشمن. اين چهار کشور در مسکو جلسه اي تشکيل دادند و در اعلاميه مسکو ضرورت ايجاد سازمان جهاني جديدي را براي حفظ صلح و امنيت جهاني خواستار شدند، اين جلسه ها در تابستان و پاييز 1323 هم ادامه داشت.
در اسفند 1323، استالين، چرچيل و روزولت رهبران سه کشور روسيه، انگليس و آمريکا در «يالتا» با هم ملاقات کردند، اين سه تن از همه کشورهاي دشمن آلمان و ژاپن براي تشکيل کنفرانس در سانفرانسيسکو جمع شود.
کنفرانس سانفرانسيسکو بسيار طول کشيد چرا که از فروردين تا خرداد ماه 1324 ادامه داشت که در نهايت منجر به تدوين و تصويب منشور ملل متحد در چهارم تير ماه و با اکثريت آرا شد.
در اين اجلاس نمايندگان 50 کشور جهان اين منشور را امضاء کردند و متعهد شدند جايي را هم براي لهستان که درگير جنگ بود در نظر بگيرند. منشوري که در 19 فصل و 111 ماده تنظيم شده بود، براي رسميت بخشيدن و تقويت اين ارگان اين منشور براي تصويب در مجالس قانونگذاري کشورهاي ملي مختلف ارسال شد که در کشورمان اين منشور در شهريور 1324 به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد.
سرانجام در دوم آبان 1342 برابر با 24 اکتبر 1945 سازمان ملل متحد تشکيل شد و اين روز به نام روز جهاني ملل متحد ناميده شد، سازماني که علاوه بر مسائل جاري و عادي در بيشتر مسائل از هواشناسي تا خوار و بار و حقوق کودک دخيل است و مي تواند خدمات شايسته اي داشته باشد.

رکن هاي اصلي سازمان ملل متحد:

1- مجمع عمومي 2- شوراي امنيت 3- دبيرخانه 4- ديوان بين المللي دادگستري 5- شوراي اقتصادي و اجتماعي 6- شوراي قيموميت

شوراي امنيت

شوراي امنيت داراي 15 عضو است که 5 عضو آن به نام هاي آمريکا، روسيه، انگليس، فرانسه و چين اعضاي دائم اين شورا هستند و از امتيازي به نام حق «وتو» مي توانند استفاده کنند، حقي که به آنها اجازه مي دهد در مقابل هر نوع فشار و يا تشويق نظامي، اقتصادي و سياسي ايستادگي کنند و تنها کافي است در مقابل چهارده عضو ديگر از حق وتو استفاده کنند و راي اکثريت را باطل کنند.
ده عضو ديگر به صورت دوره اي و در يک انتخابات براي يک دوره 2 ساله برگزيده خواهند شد.
عمده وظيفه شوراي امنيت، تهيه طرح هايي براي کنترل تسليحات در کشورهاي گوناگون، دخالت براي حل مسالمت آميز اختلاف بين دولت ها و مداخله براي رفع تهديد نسبت به صلح بين الملل هستند.

دبير کل يا رئيس جمهور

دبيرخانه و دبير کل سازمان ملل متحد به نوعي هسته مرکزي اين سازمان هستند، دبير کل به توصيه شواري امنيت و براي يک دوره 5 ساله توسط مجمع عمومي انتخاب مي شود و انتخاب دوباره او بلامانع است، دبير کل دو نوع کار را بر عهده دارد، او هم کارهاي اداري را با همکاري چند معاون بر عهده دارد و هم يک وظيفه ي سياسي که در جهت حفظ صلح و امنيت جهاني با همکاري شوراي امنيت است.

ديوان بين المللي دادگستري

اين ديوان به عنوان «ديوان لاهه» به دليل استقرار در شهر «لاهه» هلند نيز معروف است.
تمام کشورهاي عضو و غير عضو مي توانند براي طرح دعوا به اين ديوان مراجعه کنند، اعضاي آن 15 قاضي مستقل از کشورهاي گوناگون هستند که براي يک دوره 9 ساله از سوي مجمع عمومي و شوراي امنيت انتخاب مي شوند.
اين ديوان علاوه بر دعواهاي بين المللي در سال هاي اخير کار رسيدگي به جنايتکاران جنگي و ديکتاتورهايي که داراي جرم عمومي هستند را نيز انجام داده است.

برخي سازمان ها و نهادهاي وابسته به سازمان ملل متحد:

يونسکو (unEsco): اين سازمان در 19 نوامبر 1945 با عنوان سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد تأسيس شد، در ابتدا 43 کشور از جمله ايران اساسنامه آن را امضا کردند و اکنون بيش از 170 کشور جهان عضو يونسکو هستند.
يونسکو علاوه بر ترويج علم و فرهنگ بر مسائلي مانند ميراث فرهنگي و ثبت و مراقبت از آثار بين المللي نيز نظارت دارد.
سازمان بين المللي کار (ILO): اين سازمان بر قوانين کار در کشورهاي عضو مسائلي مانند کار غير قانوني کودکان و دفاع از طبقه کارگر را در دستور کار خود دارد.
سازمان خوار و بار و کشاورزي (FAO): در پي افزايش مصرف سموم شيميايي، همچنين قحطي و خشکسالي در کشورهاي گوناگون، فائو سياست هاي حمايتي و آموزشي در زمينه غذا و کشاورزي در کشورهاي گوناگون را براي تقويت بخش کشاورزي اجرا کرده است.
سازمان بهداشت جهاني (WHO): ارائه آمار و اطلاعات در زمينه مسائل بهداشتي به عنوان يکي از عوامل توسعه و همچنين تلاش براي ارتقاء سطح بهداشتي جوامع گوناگون از جمله وظايف اين سازمان است.
سازمان تجارت جهاني (WTO): اين سازمان در سال هاي اخير مورد حملات شديد اقشار مختلف در کشورهاي گوناگون قرار گرفته است. هر چند کارشناسان هدف از اجراي طرح هاي آن را کمک به تقسيم عادلانه ثروت و امکانات در نقاط مختلف دنيا مي دانند ولي همواره مورد اتهام است که تلاش هاي سازمان باعث شکاف بيشتر طبقاتي خواهد شد.
يونيسف (unicEf): صندوق حمايت کودکان ملل متحد، يکي از مشهورترين شاخه هاي سازمان ملل متحد است که اقلام فرهنگي و کارت پستال هاي آن معروف است، هرچند اين مسائل از وظايف اصلي اين صندوق نيست ولي پرداختن به مسائل، مشکلات و توانايي هاي کودکان به نوعي يونيسف را در ميان نهادها برجسته تر کرده است.
آژانس بين المللي انرژي اتمي (IAEA): حالا ديگر در ايران عمدتاً آن را با نام البرادعي و پرونده هسته اي ايران مي شناسند. آژانسي که کنترل گسترش انرژي اتمي را بر عهده دارد و جلوگيري از سوء استفاده هاي احتمالي از سوي کشورهاي گوناگون.

برخي ديگر از سازمان ها

سازمان بين المللي هوانوردي کشوري (IGAO)، سازمان هواشناسي جهاني (WMO)، کميسارياي عالي پناهندگان (WKHCR ) ديگر سازمان هاي سازمان ملل متحد هستند.
منبع: ماهنامه فرهنگي اجتماعي جوانان ايران. شاهد جوان شماره 5
/خ