مقبره‌ی شیخ هارون در حوالی روستای مالی‌سرد یا مالی‌سر از توابع شهرستان کنارک بخش مرکزی به فاصله‌ی چهل و سه کیلومتری از دهستان کهیر و شصت و هشت کیلومتری شهرستان کنارک قرار گرفته است. دسترسی به این مقبره از طریق جاده‌ی اصلی شهرستان کنارک به دهستان‌های کهیر و زرآباد و شهرستان‌های جاسک و بندرعباس امکان‌پذیر است. پس از طی کردن مسافتی نزدیک به سی و هفت کیلومتر در جاده‌ی اصلی، به جاده‌ی فرعی روستای شمه سر و پس از عبور از این روستا و طی نمودن مسافتی نزدیک به بیست کیلومتر به روستای مالی‌سرد می‌رسیم. روستای مالی‌سرد جمعیتی برابر با شصت و پنج نفر دارد. مردمان این روستا بیشتر به کشاورزی مشغول هستند. فاصله‌ی مقبره شیخ تا جاده‌ی اصلی، پنجاه و هفت کیلومتر و تا روستای مالی‌سرد نه کیلومتر است. مسیر روستای شمه‌سر تا روستای مالی سرد جاده‌ی مشخصی ندارد. معمولاً زائران با موتورسیکلت یا پیاده خود را به مقبره می‌رسانند. مقبره در کنار رودخانه مالی‌سرد، که در گذشته پرآب بوده، واقع و آب و هوای آن گرم و مرطوب است.
تعداد کلمات: 950 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه
تعداد کلمات: 950 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه
نویسنده: امین رضا کمالیان
نام: هارون؛ ملقب به شیخ هارون/ نشانی: شهرستان کنارک، بخش مرکزی، دهستان کهیر، روستای مالی سرد/ تاریخ نخستین بنا: اواخر دوره‌ی صفویه/ دایر: استراحتگاه
تاریخچه‌ی مقبره
الف) نام و نشان صاحب مقبره:
نبود اثری مکتوب از جمله شجره‌نامه باعث شده است که نام و نشان دقیقی از مشخصات فردی شیخ به دست آورده نشود، اما با توجه به گفته‌ی یکی از معتمدان روستا، شیخ هارون سال‌ها پیش برای تبلیغ اسلام به این منطقه آمد و با توجه به اینکه فردی مهربان، پرهیزگار و درست سیرت بود مورد احترام اهالی روستاهای اطراف قرار گرفت. وی در طی دوره‌ای که در این منطقه زندگی می‌کرد در اتاقی خشت و گلی در روستای مالی دف، که هم‌اکنون آثاری از آن موجود است، به راز و نیاز می‌پرداخت و جلسات قرآن و حدیث برگزار می‌کرد. وی تا آخر عمر در این منطقه زندگی می‌کرد و بعد از وفات در مالی‌سرد به خاک سپرده شد.
ب) سابقه‌ی بنا و حدود و ثغور آن:
بنا بر زمینی مرتفع و بلند در نزدیک رودخانه‌ی مالی‌سرد با انواعی از درختان پراکنده‌ی گرمسیری ساخته شده است. طبق شواهد عینی و موجود، در این بنا از زمان ساخته شدن تاکنون تعمیراتی صورت نگرفته است. بنای فوق اتاقی است خشت و گلی و بدون سقف که به مساحت تقریبی دوازده مترمربع است. به گفته‌ی راویان محلی و ساکنان روستا، سابقه‌ی بنای تخریب شده به اواخر دوره‌ی صفویه می‌رسد.
نبود اثری مکتوب از جمله شجره‌نامه باعث شده است که نام و نشان دقیقی از مشخصات فردی شیخ به دست آورده نشود، اما با توجه به گفته‌ی یکی از معتمدان روستا، شیخ هارون سال‌ها پیش برای تبلیغ اسلام به این منطقه آمد و با توجه به اینکه فردی مهربان، پرهیزگار و درست سیرت بود مورد احترام اهالی روستاهای اطراف قرار گرفت. وی در طی دوره‌ای که در این منطقه زندگی می‌کرد در اتاقی خشت و گلی در روستای مالی دف، که هم‌اکنون آثاری از آن موجود است، به راز و نیاز می‌پرداخت و جلسات قرآن و حدیث برگزار می‌کرد. وی تا آخر عمر در این منطقه زندگی می‌کرد و بعد از وفات در مالی‌سرد به خاک سپرده شد.
ب) سابقه‌ی بنا و حدود و ثغور آن:
بنا بر زمینی مرتفع و بلند در نزدیک رودخانه‌ی مالی‌سرد با انواعی از درختان پراکنده‌ی گرمسیری ساخته شده است. طبق شواهد عینی و موجود، در این بنا از زمان ساخته شدن تاکنون تعمیراتی صورت نگرفته است. بنای فوق اتاقی است خشت و گلی و بدون سقف که به مساحت تقریبی دوازده مترمربع است. به گفته‌ی راویان محلی و ساکنان روستا، سابقه‌ی بنای تخریب شده به اواخر دوره‌ی صفویه می‌رسد.
محوطه و معماری کنونی مقبره
بنای مقبره‌ی شیخ، اتاقی است خشت و گلی بدون در با دیوارهایی به طول چهار متر و عرض سه متر و ارتفاع یک متر و بیست سانتی‌متر که در چهار طرف دیوارها کله‌مناره‌هایی به ارتفاع چهل سانتی‌متر ساخته شده است. نمای بیرونی اتاق، خشت و گلی است و در ورودی ندارد. ارتفاع محل ورود، همتراز با دیوارها و عرض آن به اندازه‌ی هشتاد سانتی‌متر است. کف اتاق خاکی و قبری به بلندی شصت سانتی‌متر از سطح مقبره و به طول دو متر و سی سانتی‌متر و عرض هشتاد سانتی‌متر در وسط اتاق قرار دارد.
در قسمت شمالی و جنوبی قبر، دو عدد خشت خام به صورت مثلثی قرار گرفته است. طرز قرار گرفتن خشت‌ها با اندازه‌ی متفاوت در منطقه‌ی بلوچستان گویای جهت قرار گرفتن متوفا در محل قبر است. در قسمت شمالی قبر، چند عدد ظرف سفالی برای روشن کردن شمع، مشک و عود وجود دارد. نمای داخلی دیوارهای بنا، همانند نمای بیرونی بسیار ساده است و از هیچ‌گونه پوششی مانند آستر سیمان یا اندود کاهگل استفاده نکرده‌اند. در نزدیکی مقبره، فضای سبزی با درختانی بسیار برای استراحت زائران در نظر گرفته شده است.
در قسمت شمالی و جنوبی قبر، دو عدد خشت خام به صورت مثلثی قرار گرفته است. طرز قرار گرفتن خشت‌ها با اندازه‌ی متفاوت در منطقه‌ی بلوچستان گویای جهت قرار گرفتن متوفا در محل قبر است. در قسمت شمالی قبر، چند عدد ظرف سفالی برای روشن کردن شمع، مشک و عود وجود دارد. نمای داخلی دیوارهای بنا، همانند نمای بیرونی بسیار ساده است و از هیچ‌گونه پوششی مانند آستر سیمان یا اندود کاهگل استفاده نکرده‌اند. در نزدیکی مقبره، فضای سبزی با درختانی بسیار برای استراحت زائران در نظر گرفته شده است.
توضیحات تکمیلی و ملاحظات
زائران:
بنا به گفته‌ی راوی، زائران از روستاهای مجاور برای زیارت حضور پیدا می‌کنند. معمولاً زوار با خواندن فاتحه و قرآن به دعا می‌پردازند. طبق اظهارات مردم محلی، مراجعه کنندگان بدون وضو حق ورود ندارند. حاضران بعد از خواندن فاتحه هر خواسته‌ای داشته باشند از خداوند طلب می‌کنند.
نذورات:
بیشتر نذورات را در روز چهارشنبه و پنجشنبه زائران در بین مراجعه کنندگان تقسیم می‌کنند که معمولاً شامل حلوای بروکی و کیک کنجدی و کلوچه‌ی خرما و نان است. طبق اظهارات راوی، در گذشته گوسفند هم برای قربانی و نذر ذبح می‌شده است.
موقوفات:
مجموعه‌ی مقبره و چند اصله درخت خرما و اتاقی که برای استراحت زائران در ساحل رودخانه در زمینی به مساحت هفتصد مترمربع ساخته شده از طرف فردی به نام احمدعلی نصرتی برای استفاده‌ی مردم وقف شده است.
مراسم:
در روزهای عید فطر و عید قربان بعد از انجام مراسم نماز و دعا، معمولاً خادمان مقبره به سخنرانی می‌پردازند. از جمله سخنان در این روز، یاری و همدلی مردم روستا با یکدیگر و همچنین سخنانی است در مورد دین و احادیث.
دفن شدگان:
در مجاورت مقبره‌ی شیخ، قبر یکی از بزرگان روستا به نام اصغر بلیده و دو تن از فرزندانش، که شهید شده‌اند قرار دارد.
متولیان و خادمان:
اکبر پذیرا؛ احمدعلی رئیسی
راویان محلی:
اکبر پذیرا؛ مهیم رئیسی
تحقیق میدانی:
بهمن ماه 1388
بنا به گفته‌ی راوی، زائران از روستاهای مجاور برای زیارت حضور پیدا می‌کنند. معمولاً زوار با خواندن فاتحه و قرآن به دعا می‌پردازند. طبق اظهارات مردم محلی، مراجعه کنندگان بدون وضو حق ورود ندارند. حاضران بعد از خواندن فاتحه هر خواسته‌ای داشته باشند از خداوند طلب می‌کنند.
نذورات:
بیشتر نذورات را در روز چهارشنبه و پنجشنبه زائران در بین مراجعه کنندگان تقسیم می‌کنند که معمولاً شامل حلوای بروکی و کیک کنجدی و کلوچه‌ی خرما و نان است. طبق اظهارات راوی، در گذشته گوسفند هم برای قربانی و نذر ذبح می‌شده است.
موقوفات:
مجموعه‌ی مقبره و چند اصله درخت خرما و اتاقی که برای استراحت زائران در ساحل رودخانه در زمینی به مساحت هفتصد مترمربع ساخته شده از طرف فردی به نام احمدعلی نصرتی برای استفاده‌ی مردم وقف شده است.
مراسم:
در روزهای عید فطر و عید قربان بعد از انجام مراسم نماز و دعا، معمولاً خادمان مقبره به سخنرانی می‌پردازند. از جمله سخنان در این روز، یاری و همدلی مردم روستا با یکدیگر و همچنین سخنانی است در مورد دین و احادیث.
دفن شدگان:
در مجاورت مقبره‌ی شیخ، قبر یکی از بزرگان روستا به نام اصغر بلیده و دو تن از فرزندانش، که شهید شده‌اند قرار دارد.
متولیان و خادمان:
اکبر پذیرا؛ احمدعلی رئیسی
راویان محلی:
اکبر پذیرا؛ مهیم رئیسی
تحقیق میدانی:
بهمن ماه 1388
منبع‌مقاله: کمالیان، امین‌رضا؛ (1390)، شماری از مقبره‌های استان سیستان و بلوچستان شهرستان‌های ایرانشهر، تهران: بنیاد ایران‌شناسی، چاپ اول.
مطالب مرتبط
مقبره‌ی سیدنا محمد
زیارت شهیدان کنار مقبره بی بی
مقبره ای باپیام شوم
