هزينه‌هاي تروريسم
نويسنده: ماتيو . ا . اليوت
مترجم: شهلا پروين
مترجم: شهلا پروين
تروريسم سياسي مدت‌ها به منزله شاخص اصلي سياست‌هاي خاورميانه قلمداد مي‌شد كه درگيري‌هاي شديد، استفاده مستقيم و بي‌حاصل از تجهيزات نظامي، توجيهات ايدئولوژيك و نيز تمايل دولت‌ها به حمايت از چنين فعاليت‌هايي را به همراه داشته است. پيامد حملات يازده سپتامبر 2001 در ايالات متحده و به دنبال آن جنگ آمريكا عليه تروريسم، توجه بسياري را به مسايل اقتصادي چنين جنبش‌هايي را جلب كرده است. اين جنبش‌ها با هدف سياسي در پي جذب همكاري‌هاي اقتصادي هستند.
مقاله حاضر به بررسي علمي تروريسم و خاستگاه حمايت‌هاي مالي آن مي‌پردازد.
تروريسم سياسي كه اغلب دولت‌ها حامي اصلي آن مي‌باشند، مدت‌ها به عنوان شاخص اصلي سياست‌هاي خاورميانه مطرح بوده است. توانايي گروه‌هاي تروريست در انجام مؤثر عمليات تروريستي ارتباط تنگاتنگي با وضعيت اقتصادي آنها دارد. اما امروزه اين حمايت كمتر تحت كنترل حاميان دولتي مي‌باشد. در حالي كه بعضي كشورها به حمايت بين‌المللي خود از تروريسم ادامه مي‌دهند، گروه‌هاي تروريستي نيز به طور فزاينده‌اي توان مالي خود را از طريق سازمان‌هاي خيريه و بشردوستانه، عمليات تبهكاري، شركت‌هاي غيرمجاز و سيستم‌هاي بانكي غيرقانوني و فعاليت اجتماعي فعالان سياسي اسلامگرا افزايش مي‌دهند.
نوشتار حاضر به تشريح شبكه عاملان نيمه‌دولتي كه به تنهايي و يا با همدستي دولت و ديگر حاميان از تروريسم حمايت مي‌كنند، مي‌پردازد. حملات انتحاري مقارن با يازده سپتامبر، بحران مالي و روند حمايت شبكه‌هاي عملياتي مؤثر سازمان‌هاي تروريست بين‌المللي را آشكار ساخت. بنا به گزارش اف بي آي، هزينه اين حملات بين 303672 تا 500000 دلار برآورد شده است. رضوي يوسف، مغز متفكر بمب‌گذاري درمركز تجارت جهاني در سال 1993 پس از دستگيري در سال 1995 اعتراف كرد كه تروريست‌ها به دليل نداشتن پول نقد كافي قادر به خريد مواد لازم جهت ساختن بمبي به آن بزرگي نبودند. در واقع به دليل عدم دسترسي هسته عملياتي به پول كافي، عمليات زودتر از زمان طراحي شده اجرا شد و در نهايت تلاش تروريست‌ها منجر به استفاده از پس‌اندازي شد كه براي اجاره كاميون حمل بمب كنار گذاشته شده بود.
با پيگيري مسير پشتيباني مالي عمليات انتحاري هواپيماربايي القاعده، انفجار بعدي نيز مورد تأييد قرار گرفت و ثابت شد كه برخلاف انكار مكرر آنها، نياز جدي به بودجه‌هاي نظامي بازرگاني جهت اجرايي كردن عمليات تروريستي خود دارند. سرنخ‌هاي به دست آمده از حمايت مالي حملات يازده سپتامبر و ارتباط مستقيم ميان هواپيماربايان چهار پرواز و توطئه شناخته شده، بازرس‌ها را به حاميان مالي و لجستيكي نه تنها در آلمان بلكه جاهاي ديگر و خليج فارس هدايت كرد و موجب شد بازرسان، عاملان اصلي القاعده و ثروتمنداني نظير رمزي بن الشيبه در آلمان و مصطفي احمد الحسنوي را در امارات متحده عربي شناسايي كنند. تحليلگران اقتصادي شواهدي را دال بر ارتباط ميان عمليات انتحاري هواپيماربايان كه مقارن با عمليات القاعده در آلمان بود، با زكريا موسوي يافتند. ارتباط ميان موسوي و بن الشيبه نقش مهمي را در كيفرخواست موسوي ايفا مي‌كرد. بازرسان مالي نيز ارتباط ميان موسوي و اعضاي القاعده را با گروه تروريستي جماعت اسلامي كه در مالزي دستگير شدند، برملا كردند.
اگرچه ممكن است اين عمليات مؤثر واقع شود اما ريشه جريان مالي آن، تروريسم را تأييد نخواهد كرد. در واقع برخلاف نظريه «پوليو» يا «اسمال پاكس» تروريسم ريشه‌كن نخواهد شد. همواره بي‌عدالتي‌ها و شرايط موجب مي‌گردد كه مردم با اهداف سياسي و حتي به منظور دفاع از خود به سوي جنگ كشيده شوند. مسووليت اصلي كليه دولت‌ها حفظ جان مردم است و هدف نهايي دولت‌ها از به كارگيري اقدامات امنيتي، سياست بازدارندگي و رويارويي با تروريسم، تلاش براي حفظ جان مردم است.
اين حقيقت كه تروريسم را نمي‌توان ريشه‌كن كرد دولت‌ها را از مسووليت خطير مبارزه با تروريسم مبرا نمي‌سازد. پرداختن به مسايل حمايت مالي از تروريسم، شيوه مؤثري در مبارزه با حملات تروريستي و پيشگيري از آشوب و اختلال و جلوگيري از حملات آتي ارايه مي‌دهد. حملات يازده سپتامبر نشان داد كه اولين عاملي كه به بازرسان در شناسايي هويت مجرمان، شبكه‌هاي حامي نظامي و مالي آنها و نيز ارتباط القاعده با گروه‌هاي تروريستي كمك كرد، كشف معاملات اقتصادي و مالي بود. پس از حملات يازده سپتامبر، دولت آمريكا براي ريشه‌كن كردن جريان كمك‌هاي مالي به گروه‌هاي تروريستي وارد يك سري عمليات ضربتي شد و همراه با اجراي قوانين سخت با تلاشي هوشمندانه به منظور قطع كمك‌هاي مالي به تروريست‌ها از طريق مسافرت‌ها، مردم، تدارك تجهيزات و رهبري حملات، فضاي عملياتي تروريست‌ها را محدود ساخت.
همكاري متقابل يك گروه ضربت مالي تروريستي و شوراي روابط خارجي با اين اطلاعيه به ثبت رسيد: «سازمان‌هاي تروريستي اسلامي اغلب از شيوه‌هاي مشابهي استفاده مي‌كنند و حتي مؤسساتي نظير القاعده از آنها حمايت مالي مي‌كنند. گزارش‌هاي منتشره اخير حاكي از آن است كه القاعده متحدان غيررسمي خود را از طريق سازمان‌هاي تروريستي افزايش داده است تا در مشروعيت مالي (پول‌شويي) و ديگر فعاليت‌هاي غيرقانوني همكاري نمايند». در واقع نمونه‌هاي ارتباط نظامي و عملياتي ميان گروه‌هاي نظامي اسلامي متفاوت و روابط متقابل مالي فراگير مي‌باشد.
جبهه عمليات اسلامي (IFA) در سوريه و اخوان‌المسلمين در مصر آشكارا از القاعده حمايت مي‌كنند و IAF اعراب و مسلمانان را به حمايت مالي از عمليات انتحاري القاعده فرامي‌خواند.
به رغم اين حقيقت كه نام هيچ يك از اين گروه‌ها در ليست تروريست‌هاي آمريكا وجود نداشت اما همه‌ي آنها تحت كنترل شديد آمريكا بودند.
مقامات اسرائيلي نيز اسامه زهادي حميد كريكا، عضو القاعده را كه تلاش مي‌كرد تا در دسامبر 2001 غزه را از طريق مرز عبوري ترك كند، دستگير كردند. كريكا كه با مداركي مرتبط با توسعه موشك‌هاي قسام دستگير شد، اعتراف كرد كه علت رفتنش به عربستان سعودي اين بود كه مردم را درباره‌ي برنامه توسعه موشكي توجيه نمايد و بودجه لازم را جهت تحقق اهداف پروژه تأمين نمايند. كريكا قبل از دستگيري طي سفر موفقيت‌آميز خود به عربستان بودجه قابل توجهي را براي محقق شدن برنامه موشكي قسام جمع‌آوري كرد. با اشاره به اهميت نقش ثروتمندان در حمايت مالي از عاملان تروريست در اكتبر 2002، جيمي گارل، مشاور وزير وزارت خارجه با ليستي مشتمل بر دوازده نفر از حاميان اصلي القاعده كه عمدتاً سعودي بودند به اروپا سفر كرد تا همتاهاي اروپايي خود را متقاعد سازد كه آنها را به عنوان سرمايه‌داران تروريسم تعيين كنند و اموالشان را بلوكه سازند.
استخدام قانوني وسيله‌ي امرار معاش تروريست‌ها بود كه بعضاً به روابط بين‌المللي سودمند منجر مي‌شد. محمد حيدر زامر، يك سوري تبار آلماني كه به عنوان يكي از هواپيماربايان يازده سپتامبر جذب گروه شده بود در يك شركت تجاري كار مي‌كرد. مدير اين شركت، عبدالمتين تاتاري ظاهراً عضو گروه اخوان‌المسلمين سوريه و يكي از سهامداران اصلي آن محمد مجيد سعيد، رئيس هيأت مديره سازمان اطلاعات سوريه از سال 1987 تا 1994 بود.
به طور مثال، ثابت مرداوي و علي صفوري كه در نواحي مرزي پاكستان دستگير شدند، اعتراف كردند كه حساب‌هاي بانكي متعددي را به نام‌هاي خود يا زنان مسن باز كردند.
اما ارتباط بانك عرب با حمايت مالي تروريست‌ها فراتر از منطقه خاورميانه مي‌باشد. طبق اسناد قضايي اسپانيا، شبكه القاعده مأموريت داشت تا حملات يازده سپتامبر را تدارك ببيند و به عنوان مركز لجستيك و عضوگيري در نظر گرفته شد كه بانك عرب پول را از اسپانيا به متحدان خود در پاكستان و يمن منتقل مي‌كند. از اعضاي شبكه مي‌توان عمادالدين اليار كاس را نام برد كه خبر حملات تروريستي را تلفني به مركز اطلاعات اسپانيا اطلاع مي‌داد.
علاوه بر سيستم رسمي بانك بين‌المللي، سيستم‌هاي بانكي غيررسمي نيز نقش ويژه‌اي دارند. وزارت دارايي اموال 62 سازمان و فرد وابسته با شبكه‌هاي مالي البركات و التقوا را در نوامبر 2001 بلوكه كرد. نمايندگان فدرال دفاتر اين گروه‌ها را در ايالات متحده و به دنبال آن در اروپا و باهاما مورد حمله قرار دادند. رئيس جمهور بوش اظهار داشت كه اين دو مؤسسه به جمع‌آوري اعانه مي‌پرداختند و خدمات مالي، ارتباطي، تدارك اسلحه و حمل با كشتي را براي القاعده انجام مي‌دادند. چند ماه بعد معاون وزير وزارت دارايي، جان.سي. زارات به كنگره اعلام كرد كه در سال 1997، 60 ميليون دلار جمع‌آوري شد و به نفع القاعده به حساب التقوا واريز گرديد. سهامداران التقوا ظاهراً اعضاي شناخته شده القاعده و افراد وابسته به سازمان‌هاي مختلف مرتبط با القاعده مي‌باشند. مركز اطلاعاتي ايتاليا گزارشي را در رابطه با ارتباط التقوا با القاعده، گروه اسلامي مسلح الجزيره (GIA) و گروه جماعت اسلامي مصر ارايه كرد.
مقامات بلژيكي حكم دستگيري ويكتور بوت را صادر كردند. وي كه يك يك قاچاقچي بد نام اسلحه بود، مظنون به تهيه اسلحه براي طالبان و القاعده و نيز درگير باندهاي افريقايي در يك نقشه حساب شده اسلحه در مقابل الماس بود.
القاعده نيز ميليون‌ها دلار از بودجه عملياتي خود را از طريق پول قاچاق مواد مخدر به دست آوردند. به روايتي، القاعده 35 درصد بودجه عملياتي خود را از طريق تجارت مواد مخدر تأمين مي‌كرد. القاعده از تجارت مواد مخدر در افغانستان به منافع هنگفتي دستي يافتند.
القاعده و ديگر گروه‌هاي تروريستي نيز از طريق قاچاق مواد مخدر در آمريكاي جنوبي هزينه فعاليت‌هاي خود در خاورميانه را پوشش دادند. تحقيق يك آژانس عملياتي مواد مخدر (DEA) درباره نقشه كلاهبرداري قاچاق در نواحي شمال مركزي آمريكا را به اردن، يمن و ديگر كشورهاي خاورميانه راهنمايي كرد كه حساب‌هاي بانكي مرتبط با القاعده داشتند. آساها كينسون، رئيس DEA تأييد كرد كه «بخش عمده‌اي از سود فروش مواد مخدر براي تأمين منافع سازمان‌هاي تروريستي به خاورميانه فرستاده مي‌شد.»
يك مقام ارشد عملياتي در آمريكا افزود: «بخش عمده‌اي از پول حاصل از كلاهبرداري براي حمايت از تروريسم از آمريكا خارج شد.» يك مقام دولتي نيز خاطرنشان كرد كه «منشأ مسلمانان افراطي و تندرو» در كنگو، القاعده و گروه‌هاي ديگري هستند كه درگير قاچاق الماس هستند و گروه‌هاي القاعده سرمايه‌گذاران بازار سياه طلا و الماس هستند.
از تكنيك‌هاي قديمي به كار گرفته شده توسط گروه‌هاي تروريستي مي‌توان قاچاق، آدم‌ربايي و اخاذي را نام برد. به طور مثال در ژوئن 2002 «محمد» و «چاوكي حمود» دو برادر عضو شبكه پشتيباني القاعده در شارلوت، كاليفرنياي شمالي به جرم عمليات پشتيباني مالي از فعاليت‌هاي القاعده از طريق عوايد حاصل از قاچاق سيگار دستگير شدند. هفت تن از متهمان به جرم خود در توطئه براي حمايت از تروريست، قاچاق سيگار، پول‌شويي و نقض قوانين مهاجرت اعتراف كردند. در آمريكاي جنوبي، القاعده در سطح وسيعي به عمليات جنايتكارانه و پول‌شويي پرداخت. اين عمليات كه شامل تجارت‌هاي خرد مي‌باشد ارزشي معادل چند هزار دلار دارد كه دهها هزار دلار آن به اطراف جهان، جايي كه مافياي اخاذي جوامع محلي عرب و طرح‌هاي پيچيده صادرات و واردات از هند و هنگ كنگ مي‌باشد، فرستاده مي‌شود.
با مروري بر عمليات القاعده در منطقه مرزي تراي (مرز برزيل و آرژانتين) مي‌توان دريافت كه القاعده و ديگر گروه‌ها با روش سياست‌هاي چند رسانه‌اي غيرمجاز سرمايه‌گذاري و با نسخه‌برداري از آثار هنري، سالانه ميليون‌ها دلار پول از جعل حق امتيازها در معاملات رسانه‌اي كسب مي‌كنند.
مقامات اجرايي در ايالات متحده در حال بررسي انواع گوناگون اعمال جنايتكارانه‌ي مظنون به سرمايه‌گذاري گروه‌هاي تروريستي خاورميانه مي‌باشند كه از آن جمله مي‌توان دزدي و فروش مجدد شيرخشك بچه، جعل كوپن‌هاي ارزاق و مواد غذايي، جعل كارت‌هاي اعتباري و بيمه و تأمين اجتماعي را نام برد. مقامات آمريكايي معتقدند سالانه «ميزان قابل توجهي» دلار از طريق صنعت‌هاي غيرقانوني به گروه‌هاي تروريستي خاورميانه منتقل مي‌شود كه از 20 ميليون دلار به 30 ميليون دلار در حال افزايش است. به عنوان نمونه، يك شركت عربي ـ آمريكايي در ديترويت از طريق چك‌هاي غيرقانوني به 12 ميليون دلار در آمريكا دست يافت. يك مربي در بوستون متهم به تهيه كارت‌هاي اعتباري جعلي براي عبدالغني مسكيني‌ـ دستيار احمد رزام شد. احمد رزام يك الجزايري است كه محكوم به طرح نقشه انفجار سال 2000 در فرودگاه بين‌المللي لس آنجلس است.
بنا به اظهارات مقامات آمريكايي، سازمان بشردوستانه الوفا يك سازمان خيريه در عربستان سعودي است كه از عمال اصلي بن لادن به شمار مي‌رود. يك مقام رسمي گفت: الوفا از گروه‌هاي خيريه‌اي است كه «خدمات بشردوستانه قانوني ناچيزي انجام مي‌دهد اما مقادير قابل توجهي پول صرف تسليحات و تجهيزات مي‌كند. به طور مثال پليس افغان يك آزمايشگاه مواد منفجره واقع در ساختمان دفتر الوفا در شهر كابل را كه قبل از آزادسازي تحت اشغال بود، كشف كرد.
عبدالعزيز يكي از شهروندان سعودي و مقام ارشد القاعده كه توسط نيروهاي آمريكايي در افغانستان دستگير شد، نيز متهم به حمايت مالي از فعاليت‌هاي القاعده از كانال الوفاء بود.
تعدادي از دفاتر آمريكايي سازمان‌هاي سعودي در ويرجينيا در مارس 2002 مورد حمله قرار گرفت كه از جمله‌ي آنها مي‌توان دفاتر بنياد صفا و مؤسسه بين‌المللي انديشه اسلامي را نام برد كه اكثراً در يك دفتر مشترك كار مي‌كردند. بنياد صفا كه رابط ميان خانواده سلطنتي سعودي و شيخ سليمان عبدالعزيز الراجي بود نيز اخيراً تعطيل شد. شيخ سليمان بانكدار سعودي و بنيانگذار صفا بود. طارق حمدي از كارمندان IIIT، شخصاً پيگير تلفن ماهواره‌اي بن لادن در نيويورك بود كه از اين طريق هماهنگي‌هاي لازم براي بمب‌گذاران سفارت آفريقاي شرقي را انجام مي‌داد و كار خود را چنين توجيه مي‌كرد كه از تلفن بن‌لادن و ديگران براي انجام عمليات جنگي آنها عليه آمريكا استفاده مي‌شد اين سازمان‌ها مظنون به حمايت از القاعده هستند كه از طريق مؤسسه مطالعات اسلامي و كميته اسلامي انجام مي‌شد.
طبق گزارش سازمان اطلاعات آلمان، خالد همت، عضو هيأت ژنو در سازمان خيريه اسلامي بين‌المللي مستقر در كويت ، از شنيدن اخبار حملات يازده سپتامبر اظهار مسرت و شادماني كرد. اموال وي به خاطر ارتباط با تروريسم بلوكه شد.
پنج روز قبل از حملات يازده سپتامبر، اف بي آي به دفاترشركت اينترنتي اينفوكام حمله كرد و اموال آنرا بلوكه نمود. پرسنل، دفاتر و اعضاي هيأت مديره اين شركت با القاعده در ارتباط بودند. طبق اظهارنامه مالياتي سال 2000 كليه عايدات اين بنياد بالغ بر 13 ميليون دلار بود. در پيش‌نويس يك قرارداد 49 صفحه‌اي، دولت آمريكا اظهار كرد كه اين سرمايه توسط القاعده براي حمايت مالي مدارس و تعليم بچه‌ها و شست‌وشوي مغزي آنها نسبت بمب‌گذاري‌هاي انتحاري استفاده مي‌شد.
چندين سازمان بشردوستانه نظير سازمان رفاه بين‌المللي در بمب‌گذاري سفارت آمريكا در آفريقا در سال 1998 نقش اساسي داشتند. چهارده نفر در دادگاه نيويورك محكوم به همدستي در حمله به سفارت شدند كه يكي از آنها عضو سابق القاعده بود كه در امور خيريه با عنوان نيروي پشتيباني گروه تروريستي از جمله Mercy خدمت مي‌كرد. مدارك ارايه شده در دادگاه ثابت كرد كه Mercy اقدام به قاچاق اسلحه از سومالي به كنيا مي‌كرد و عبدالله محمد يكي از بمب‌گذاران نايروبي هشت پاسپورت جعلي متعلق به الحاجي را به دفتر Mercy در كنيا تحويل داد.
پس از بمب‌گذاري سفارت، دولت كنيا علاوه بر Mercy، سازمان رفاه اسلامي بين‌المللي را نيز تعطيل كرد. از سال 1986 تا 1994 محمد جمال خليفه، برادر زن بن لادن بن لادن دفتر اين سازمان را در فيليپين اداره مي‌كرد. دسامبر 2001 پليس فيليپين چهار عرب مرتبط با جبهه آزادي‌بخش اسلامي مورو (MILF) را دستگير كرد و آنها را به عنوان كانوني كه دير كشف شد و وابسته با القاعده بود معرفي كرد. محمد صبري يكي از چهار مرد دستگير شده، يك فلسطيني است كه به گفته پليس فيليپين ارتباط تنگاتنگي با خليفه در اداره دفتر IIRO داشت. ژانويه 1991 پليس هند طرح بمب‌گذاري كنسولگري آمريكا در كلكته و مدرس را خنثي كرد. مغز متفكر اين طرح سعيد ابونصير يكي از كاركنان IIRO بود كه در افغانستان آموزش تروريستي ديده بود. مقامات كانادايي در سال 2001 محمود جباله را به دنبال هشدار پليس بين‌المللي كه وي را متهم به عضويت در سازمان تروريستي جهاد اسلامي مصر كرد، بازداشت كرد. در سال 1999 مقامات كانادا تلاش كردند تا جباله را به خاطر فعاليت تروريستي و شيادي در IIRO از كانادا اخراج كنند. طبق بررسي‌هاي به عمل آمده درباره حملات يازده سپتامبر آشكار شد كه فياض احمد، رباينده هواپيما به كرات گفته بود هنگام مأموريت وي در عمليات انتحاري، پدرش براي انجام كارهاي IIRO به خارج از كشور سفر كرده بود.
IIRO مانند بسياري از سازمان‌هاي بشردوستانه سعودي بخشي از انجمن اسلامي جهان است كه توسط دولت سعودي (در واقع انجمن مسلمانان جهان و دفاتر مشترك (IIRO) در بسياري از نقاط جهان) مورد حمايت مالي قرار مي‌گيرد. نام وائل حمزه الجلائدين، مقام ارشد انجمن در پاكستان، در ليست وزارت دارايي براي بلوكه كردن اموال مي‌باشد. در مارس 2002، نيروهاي وزارت دارايي كه به دنبال مداركي دال بر افزايش حمايت مالي IIRO از القاعده،بودند، به دفاتر IIRO و انجمن اسلامي جهان در ويرجينا حمله كردند. به منظور كتمان پيش‌نويس انجمن، مقامات انجمن يك تيم كمك رساني آمريكايي براي «بهبود تصور آمريكاييان نسبت به مسلمانان» تدارك ديدند كه اقدامي قابل تحسين نه تنها براي ارتباط گروه با سازمان‌هاي تروريستي بلكه به منظور جلب حمايت‌هاي مالي تروريستي به شمار مي‌رفت.
وزارت دارايي اموال اعضاي سازمان انجمن مسلمانان جهان از جمله «رابيتا تراست» را كه مظنون به حمايت مالي از تروريسم بودند، بلوكه كرد. رابيتا كه به گفته مقامات آمريكايي نام خود را به سازمان امداد «الاما» تغيير داد، وابسته به پاكستان است و از سال 1999 تا 20001 فعالانه حمايت مالي خود را از طالبان افزايش داده است.
سازمان الرشيد، حامي القاعده و طالبان، ارتباط تنگاتنگي با گروه تروريستي حبيش محمد (گروه همكار القاعده) دارد. الرشيد ارتباط مستقيمي با روز 23 ژانويه 2002 و در پي آن قتل دانيل پرل گزارشگر مجله وال استريت در پاكستان دارد. مهاجمين وابسته به گروه‌هاي راديكال اسلامي در پاكستان از جمله حبيش با القاعده و به نفع آن همكاري داشته‌اند و پل را در يك آلونك دو اتاقه واقع در يك مجتمع تجاري متعلق به الرشيد تحت مراقبت شديد زنداني كردند. مدارس اسلامي متعددي در حال بازسازي مجتمع را احاطه مي‌كرد كه بزرگ‌ترين آن نزديك به مجتمع الرشيد بود. بازرسان پاكستاني دوازده تلفن را كشف كردند كه توسط يكي از ربايندگان با پليس بي‌رحمي به نام شيخ عديل و يك كارمند ناشناس از سازمان الرشيد ارتباط داشت. به علاوه يك سايت اينترنتي انگليسي با عنوان بنياد جهاد جهاني كه آشكارا با بن لادن همكاري مي‌كرد، اطلاعات مربوط به حساب‌هاي بانكي الرشيد و ديگر گروه‌ها را تهيه مي‌كرد تا «توسعه جنبش‌هاي جهاد سراسري جهان را با حمايت از طريق بودجه خريد اسلحه ميسر سازد».
اكتبر گذشته نيروهاي ناتو به كميسيون عالي سعودي در كمك به بوسني كه توسط شاهزاده سلمان بن عبدالعزير تأسيس شده بود و توسط شاه فحد حمايت مي‌شد، حمله كردند. در ميان مدارك كشف شده در خيريه سعودي عكس‌هاي مربوط به وقايع قبل و بعد از حادثه مركز تجارت جهاني آمريكا، سفارت‌هاي كنيا و تانزانيا و نقشه كشتي‌هاي آمريكايي، نقشه ساختمان‌هاي دولتي واشنگتن، ابزار چكش كاري پلاك‌هاي وزارت امور خارجه آمريكا، پرونده‌هاي استفاده از هواپيماهاي سمپاش و مدارك ضد يهودي و ضد آمريكايي پيدا شد. اخيراً يكي از كارمندان كميسيون عالي سعودي در كمك به بوسني و عضو مركزي سازمان كه در تماس تلفني با اسامه بن لادن و ابو زبيده، فرمانده عملياتي القاعده، بود همراه با چهار الجزيره‌اي ديگر در گوانتاما به خاطر طراحي حمله به سفارت آمريكا در سارايوو به زندان افتادند. در حال حاضر مقامات در تلاش براي يافتن 41 ميليون دلاري كسري بودجه عملياتي كميسيون مي‌باشند.
در ماه دسامبرمقامات آمريكابه دفاتر خيريه سعودي در شيكاگو، انجمن نيكوكاري بين‌المللي حمله كردند. ويدئوهاي مؤسسه و ادبيات تكريم شهادت و بولتن خبري مؤسسه را كشف كردند كه طبق گزارش مندرج در بولتن، هفت تن از افسران انجمن در مبارزه سال گذشته در چچن و بوسني به شهادت رسيدند. در ماه مارس 2002 مقامات بوسنيايي در بررسي سازمان‌هاي بشردوستانه خارجي خبر از بودجه مفقوده‌اي از دفتر بوسنيايي بين‌المللي نيكوكاري دادند.
همچنين در ماه مارس پليس بوسني دفاتر يك مؤسسه خيريه اسلامي به نام «آينده ايده‌آل» بوسني را كه يك نام محلي بود و تحت نظارت مؤسسه نيكوكاري بين‌المللي در بوسني فعاليت مي‌كرد، مورد حمله قرار داد. مقامات اسلحه‌ها، نقشه‌هاي ساخت بمب، تله‌هاي انفجاري و پاسپورت‌هاي جعلي را كشف و ضبط كردند. در اين جست‌وجو همچنين چارت سازمان القاعده، يادداشت‌هاي بن لادن و ديگر اعضا در مورد ساختار القاعده و نيز ليستي از حاميان ثروتمند عربستان سعودي كه با بن لادن در ارتباط بودند، كشف شد. يك روز بعد پس از كسب خبر در مورد احتمال وقوع حمله به سفارت، سفارت آمريكا در بوسني به مدت چهار روز (24 ـ 20) مارس تعطيل شد. به گفته يك مقام بوسنيايي، تروريست‌هاي القاعده به كرات در صوفيه و بلغارستان ديده شدند يعني همان جايي كه پيش‌بيني مي‌شد حادثه مشابه يازده سپتامبر در سارايوو نيز رخ دهد. دو روز بعد سفارت مجدداً باز شد و پليس بوسني منيب زاهيراجيك، رئيس دفتر محلي نيكوكاري و افسر سابق پليس مخفي مسلمانان بوسني را دستگير كرد.
در ژانويه 2002 حساب‌هاي بانكي BIF توسط خزانه‌داري آمريكا بلوكه شد. سپس در 30 آوريل 2002 عنام . م. ارنات، مدير اجرايي مؤسسه به اتهام شهادت دروغ در اقامه دعوي عليه دولت آمريكا دستگير شد. اگرچه اين اتهام بعدها به دلايل فني رد شد اما ارنات در اكتبر 2002 متهم به توطئه تدارك تجهيزات و حمايت از تروريسم شد. برخلاف اظهارات وي، مدارك و گواهي شاهدان ثابت كرد كه ارنات از طريق مؤسسه‌اي براي بن لادن پول و اسلحه مي‌فرستاد و نوعي رابطه‌ي شخصي با بن لادن و بسياري از متحدان اصلي وي داشت كه قدمت آن به بيش از يك دهه مي‌رسد. در حقيقت بن لادن آنقدر به ارنات اعتماد داشت كه به وي اجازه مي‌داد از يكي از همسران وي در آپارتمان ارنات در پاكستان نگهداري كند. بنياد توسط شيخ عبدل جليل بتارژي، يكي از متحدان بن لادن و از متمولان سعودي كه بعدها كنترل اوضاع را به ارنات سپرد، تأسيس شد. طبق اظهارنامه دولتي، عضو ارشد عملياتي القاعده، ممحدوح سليم (ابو حجير) با مدارك امضا شده ارنات به بوسني سفر كرد كه طبق مدرك موثق سليم به عنوان مدير مؤسسه معرفي شد.
محمد بايزيد، از اعضا عملياتي بن لادن درگير تلاش جهت تدارك تسليحات هسته‌اي و شيميايي براي القاعده شد. بايزيد در فرم درخواست گواهينامه رانندگي، آدرس بنياد را به عنوان محل اقامت خود ثبت كرده بود.
سعودي‌ها به نوعي در جهت مسدود كردن راه‌هاي انتقال سرمايه و بستن حساب‌هاي بانكي مرتبط با توطئه‌گران يازده سپتامبر گام‌هاي كوچكي برداشته‌اند و قوانين جديد دولتي در زمينه افزايش سرمايه شخصي تصويب كرده‌اند. مقامات سعودي‌ها را تشويق مي‌كنند تا زكات خود را فقط به گروه‌هايي كه تحت حمايت مستقيم يك عضو خانواده سلطنتي هستند، بپردازند. اما از طرف ديگر مانند نمونه‌هاي ثابت شده در بوسني، بسياري از اين گروه‌ها خود مظنون به تروريسم هستند.
طي بيش از يك سال جنگ با تروريسم، مقامات سعودي به حمايت خود از سازمان‌هاي حامي تروريسم بين‌المللي ادامه دادند. گزارش‌هاي متعددي نشانگر حمايت مستمر عربستان سعودي از القاعده مي‌باشد. وزارت اطلاعات كانادا طي گزارشي ثابت كرد كه از طريق كانال خيريه عربستان سعودي ماهانه 1 تا 2 ميليون دلار به سازمان كمك مي‌شد. در حالي كه شوراي روابط خارجي افراد و مؤسسات خيريه در سعودي را به عنوان «مهم‌ترين منابع حمايت مالي از القاعده» معرفي كرد اما دولت سعودي مصرانه فعاليت‌هاي خود را كتمان مي‌كرد. در ضمن طبق گزارش سازمان ملل، منابع مالي القاعده «مناسب و كافي» است و «اهداف اصلي سازمان مردم و املاك آمريكا و متحدانش مي‌باشند».
در پي حملاتي نظير بالي و مسكو و در سايه عدم همكاري سعودي جهت محدود كردن حمايت مالي از تروريسم، ايالات متحده و متحدانش بايد اقدامات مشتركي حداقل متناسب با اقتصاد جهاني با يا بدون همكاري سعودي را توسعه دهند. تلاش آتي آمريكا براي برقراري امنيت همكاري اروپا در بلوكه كردن اموال حاميان اصلي القاعده كه اكثر آنها سعودي‌هاي مرفه هستند، ضروري است.
در سوم ماه مه 2002 اتحاديه اروپا (EU) يازده سازمان و هفت نفر را به ليست بلوكه اموال خود از «افراد، گروه‌ها و عوامل درگير در عمليات تروريستي» اضافه كرد. متأسفانه بلوكه اموال گروه‌هاي تروريستي غيراروپايي توسط اتحاديه اروپا نشانگر تصور نادرست EU از فعاليت‌هاي تروريستي بوده است. در واقع اتحاديه اروپا با عدم تشخيص صحيح به فعاليت‌هاي سازمان‌هاي خيريه حامي تروريسم مشروعيت بخشيد.
* ماتيو . ا . اليوت ـ محقق ارشد مركز آمريكايي مطالعات خاورميانه
منبع:سایت باشگاه اندیشه /س
مقاله حاضر به بررسي علمي تروريسم و خاستگاه حمايت‌هاي مالي آن مي‌پردازد.
تروريسم سياسي كه اغلب دولت‌ها حامي اصلي آن مي‌باشند، مدت‌ها به عنوان شاخص اصلي سياست‌هاي خاورميانه مطرح بوده است. توانايي گروه‌هاي تروريست در انجام مؤثر عمليات تروريستي ارتباط تنگاتنگي با وضعيت اقتصادي آنها دارد. اما امروزه اين حمايت كمتر تحت كنترل حاميان دولتي مي‌باشد. در حالي كه بعضي كشورها به حمايت بين‌المللي خود از تروريسم ادامه مي‌دهند، گروه‌هاي تروريستي نيز به طور فزاينده‌اي توان مالي خود را از طريق سازمان‌هاي خيريه و بشردوستانه، عمليات تبهكاري، شركت‌هاي غيرمجاز و سيستم‌هاي بانكي غيرقانوني و فعاليت اجتماعي فعالان سياسي اسلامگرا افزايش مي‌دهند.
نوشتار حاضر به تشريح شبكه عاملان نيمه‌دولتي كه به تنهايي و يا با همدستي دولت و ديگر حاميان از تروريسم حمايت مي‌كنند، مي‌پردازد. حملات انتحاري مقارن با يازده سپتامبر، بحران مالي و روند حمايت شبكه‌هاي عملياتي مؤثر سازمان‌هاي تروريست بين‌المللي را آشكار ساخت. بنا به گزارش اف بي آي، هزينه اين حملات بين 303672 تا 500000 دلار برآورد شده است. رضوي يوسف، مغز متفكر بمب‌گذاري درمركز تجارت جهاني در سال 1993 پس از دستگيري در سال 1995 اعتراف كرد كه تروريست‌ها به دليل نداشتن پول نقد كافي قادر به خريد مواد لازم جهت ساختن بمبي به آن بزرگي نبودند. در واقع به دليل عدم دسترسي هسته عملياتي به پول كافي، عمليات زودتر از زمان طراحي شده اجرا شد و در نهايت تلاش تروريست‌ها منجر به استفاده از پس‌اندازي شد كه براي اجاره كاميون حمل بمب كنار گذاشته شده بود.
با پيگيري مسير پشتيباني مالي عمليات انتحاري هواپيماربايي القاعده، انفجار بعدي نيز مورد تأييد قرار گرفت و ثابت شد كه برخلاف انكار مكرر آنها، نياز جدي به بودجه‌هاي نظامي بازرگاني جهت اجرايي كردن عمليات تروريستي خود دارند. سرنخ‌هاي به دست آمده از حمايت مالي حملات يازده سپتامبر و ارتباط مستقيم ميان هواپيماربايان چهار پرواز و توطئه شناخته شده، بازرس‌ها را به حاميان مالي و لجستيكي نه تنها در آلمان بلكه جاهاي ديگر و خليج فارس هدايت كرد و موجب شد بازرسان، عاملان اصلي القاعده و ثروتمنداني نظير رمزي بن الشيبه در آلمان و مصطفي احمد الحسنوي را در امارات متحده عربي شناسايي كنند. تحليلگران اقتصادي شواهدي را دال بر ارتباط ميان عمليات انتحاري هواپيماربايان كه مقارن با عمليات القاعده در آلمان بود، با زكريا موسوي يافتند. ارتباط ميان موسوي و بن الشيبه نقش مهمي را در كيفرخواست موسوي ايفا مي‌كرد. بازرسان مالي نيز ارتباط ميان موسوي و اعضاي القاعده را با گروه تروريستي جماعت اسلامي كه در مالزي دستگير شدند، برملا كردند.
اگرچه ممكن است اين عمليات مؤثر واقع شود اما ريشه جريان مالي آن، تروريسم را تأييد نخواهد كرد. در واقع برخلاف نظريه «پوليو» يا «اسمال پاكس» تروريسم ريشه‌كن نخواهد شد. همواره بي‌عدالتي‌ها و شرايط موجب مي‌گردد كه مردم با اهداف سياسي و حتي به منظور دفاع از خود به سوي جنگ كشيده شوند. مسووليت اصلي كليه دولت‌ها حفظ جان مردم است و هدف نهايي دولت‌ها از به كارگيري اقدامات امنيتي، سياست بازدارندگي و رويارويي با تروريسم، تلاش براي حفظ جان مردم است.
اين حقيقت كه تروريسم را نمي‌توان ريشه‌كن كرد دولت‌ها را از مسووليت خطير مبارزه با تروريسم مبرا نمي‌سازد. پرداختن به مسايل حمايت مالي از تروريسم، شيوه مؤثري در مبارزه با حملات تروريستي و پيشگيري از آشوب و اختلال و جلوگيري از حملات آتي ارايه مي‌دهد. حملات يازده سپتامبر نشان داد كه اولين عاملي كه به بازرسان در شناسايي هويت مجرمان، شبكه‌هاي حامي نظامي و مالي آنها و نيز ارتباط القاعده با گروه‌هاي تروريستي كمك كرد، كشف معاملات اقتصادي و مالي بود. پس از حملات يازده سپتامبر، دولت آمريكا براي ريشه‌كن كردن جريان كمك‌هاي مالي به گروه‌هاي تروريستي وارد يك سري عمليات ضربتي شد و همراه با اجراي قوانين سخت با تلاشي هوشمندانه به منظور قطع كمك‌هاي مالي به تروريست‌ها از طريق مسافرت‌ها، مردم، تدارك تجهيزات و رهبري حملات، فضاي عملياتي تروريست‌ها را محدود ساخت.
«شبكه تروريسم بين‌المللي»
همكاري متقابل يك گروه ضربت مالي تروريستي و شوراي روابط خارجي با اين اطلاعيه به ثبت رسيد: «سازمان‌هاي تروريستي اسلامي اغلب از شيوه‌هاي مشابهي استفاده مي‌كنند و حتي مؤسساتي نظير القاعده از آنها حمايت مالي مي‌كنند. گزارش‌هاي منتشره اخير حاكي از آن است كه القاعده متحدان غيررسمي خود را از طريق سازمان‌هاي تروريستي افزايش داده است تا در مشروعيت مالي (پول‌شويي) و ديگر فعاليت‌هاي غيرقانوني همكاري نمايند». در واقع نمونه‌هاي ارتباط نظامي و عملياتي ميان گروه‌هاي نظامي اسلامي متفاوت و روابط متقابل مالي فراگير مي‌باشد.
«شبكه مالي تروريسم»
«گروه‌هاي تروريستي»
جبهه عمليات اسلامي (IFA) در سوريه و اخوان‌المسلمين در مصر آشكارا از القاعده حمايت مي‌كنند و IAF اعراب و مسلمانان را به حمايت مالي از عمليات انتحاري القاعده فرامي‌خواند.
به رغم اين حقيقت كه نام هيچ يك از اين گروه‌ها در ليست تروريست‌هاي آمريكا وجود نداشت اما همه‌ي آنها تحت كنترل شديد آمريكا بودند.
«افراد»
مقامات اسرائيلي نيز اسامه زهادي حميد كريكا، عضو القاعده را كه تلاش مي‌كرد تا در دسامبر 2001 غزه را از طريق مرز عبوري ترك كند، دستگير كردند. كريكا كه با مداركي مرتبط با توسعه موشك‌هاي قسام دستگير شد، اعتراف كرد كه علت رفتنش به عربستان سعودي اين بود كه مردم را درباره‌ي برنامه توسعه موشكي توجيه نمايد و بودجه لازم را جهت تحقق اهداف پروژه تأمين نمايند. كريكا قبل از دستگيري طي سفر موفقيت‌آميز خود به عربستان بودجه قابل توجهي را براي محقق شدن برنامه موشكي قسام جمع‌آوري كرد. با اشاره به اهميت نقش ثروتمندان در حمايت مالي از عاملان تروريست در اكتبر 2002، جيمي گارل، مشاور وزير وزارت خارجه با ليستي مشتمل بر دوازده نفر از حاميان اصلي القاعده كه عمدتاً سعودي بودند به اروپا سفر كرد تا همتاهاي اروپايي خود را متقاعد سازد كه آنها را به عنوان سرمايه‌داران تروريسم تعيين كنند و اموالشان را بلوكه سازند.
«تجارت قانوني»
استخدام قانوني وسيله‌ي امرار معاش تروريست‌ها بود كه بعضاً به روابط بين‌المللي سودمند منجر مي‌شد. محمد حيدر زامر، يك سوري تبار آلماني كه به عنوان يكي از هواپيماربايان يازده سپتامبر جذب گروه شده بود در يك شركت تجاري كار مي‌كرد. مدير اين شركت، عبدالمتين تاتاري ظاهراً عضو گروه اخوان‌المسلمين سوريه و يكي از سهامداران اصلي آن محمد مجيد سعيد، رئيس هيأت مديره سازمان اطلاعات سوريه از سال 1987 تا 1994 بود.
«سيستم‌هاي بانكي»
به طور مثال، ثابت مرداوي و علي صفوري كه در نواحي مرزي پاكستان دستگير شدند، اعتراف كردند كه حساب‌هاي بانكي متعددي را به نام‌هاي خود يا زنان مسن باز كردند.
اما ارتباط بانك عرب با حمايت مالي تروريست‌ها فراتر از منطقه خاورميانه مي‌باشد. طبق اسناد قضايي اسپانيا، شبكه القاعده مأموريت داشت تا حملات يازده سپتامبر را تدارك ببيند و به عنوان مركز لجستيك و عضوگيري در نظر گرفته شد كه بانك عرب پول را از اسپانيا به متحدان خود در پاكستان و يمن منتقل مي‌كند. از اعضاي شبكه مي‌توان عمادالدين اليار كاس را نام برد كه خبر حملات تروريستي را تلفني به مركز اطلاعات اسپانيا اطلاع مي‌داد.
علاوه بر سيستم رسمي بانك بين‌المللي، سيستم‌هاي بانكي غيررسمي نيز نقش ويژه‌اي دارند. وزارت دارايي اموال 62 سازمان و فرد وابسته با شبكه‌هاي مالي البركات و التقوا را در نوامبر 2001 بلوكه كرد. نمايندگان فدرال دفاتر اين گروه‌ها را در ايالات متحده و به دنبال آن در اروپا و باهاما مورد حمله قرار دادند. رئيس جمهور بوش اظهار داشت كه اين دو مؤسسه به جمع‌آوري اعانه مي‌پرداختند و خدمات مالي، ارتباطي، تدارك اسلحه و حمل با كشتي را براي القاعده انجام مي‌دادند. چند ماه بعد معاون وزير وزارت دارايي، جان.سي. زارات به كنگره اعلام كرد كه در سال 1997، 60 ميليون دلار جمع‌آوري شد و به نفع القاعده به حساب التقوا واريز گرديد. سهامداران التقوا ظاهراً اعضاي شناخته شده القاعده و افراد وابسته به سازمان‌هاي مختلف مرتبط با القاعده مي‌باشند. مركز اطلاعاتي ايتاليا گزارشي را در رابطه با ارتباط التقوا با القاعده، گروه اسلامي مسلح الجزيره (GIA) و گروه جماعت اسلامي مصر ارايه كرد.
«عمليات تبهكارانه»
مقامات بلژيكي حكم دستگيري ويكتور بوت را صادر كردند. وي كه يك يك قاچاقچي بد نام اسلحه بود، مظنون به تهيه اسلحه براي طالبان و القاعده و نيز درگير باندهاي افريقايي در يك نقشه حساب شده اسلحه در مقابل الماس بود.
القاعده نيز ميليون‌ها دلار از بودجه عملياتي خود را از طريق پول قاچاق مواد مخدر به دست آوردند. به روايتي، القاعده 35 درصد بودجه عملياتي خود را از طريق تجارت مواد مخدر تأمين مي‌كرد. القاعده از تجارت مواد مخدر در افغانستان به منافع هنگفتي دستي يافتند.
القاعده و ديگر گروه‌هاي تروريستي نيز از طريق قاچاق مواد مخدر در آمريكاي جنوبي هزينه فعاليت‌هاي خود در خاورميانه را پوشش دادند. تحقيق يك آژانس عملياتي مواد مخدر (DEA) درباره نقشه كلاهبرداري قاچاق در نواحي شمال مركزي آمريكا را به اردن، يمن و ديگر كشورهاي خاورميانه راهنمايي كرد كه حساب‌هاي بانكي مرتبط با القاعده داشتند. آساها كينسون، رئيس DEA تأييد كرد كه «بخش عمده‌اي از سود فروش مواد مخدر براي تأمين منافع سازمان‌هاي تروريستي به خاورميانه فرستاده مي‌شد.»
يك مقام ارشد عملياتي در آمريكا افزود: «بخش عمده‌اي از پول حاصل از كلاهبرداري براي حمايت از تروريسم از آمريكا خارج شد.» يك مقام دولتي نيز خاطرنشان كرد كه «منشأ مسلمانان افراطي و تندرو» در كنگو، القاعده و گروه‌هاي ديگري هستند كه درگير قاچاق الماس هستند و گروه‌هاي القاعده سرمايه‌گذاران بازار سياه طلا و الماس هستند.
از تكنيك‌هاي قديمي به كار گرفته شده توسط گروه‌هاي تروريستي مي‌توان قاچاق، آدم‌ربايي و اخاذي را نام برد. به طور مثال در ژوئن 2002 «محمد» و «چاوكي حمود» دو برادر عضو شبكه پشتيباني القاعده در شارلوت، كاليفرنياي شمالي به جرم عمليات پشتيباني مالي از فعاليت‌هاي القاعده از طريق عوايد حاصل از قاچاق سيگار دستگير شدند. هفت تن از متهمان به جرم خود در توطئه براي حمايت از تروريست، قاچاق سيگار، پول‌شويي و نقض قوانين مهاجرت اعتراف كردند. در آمريكاي جنوبي، القاعده در سطح وسيعي به عمليات جنايتكارانه و پول‌شويي پرداخت. اين عمليات كه شامل تجارت‌هاي خرد مي‌باشد ارزشي معادل چند هزار دلار دارد كه دهها هزار دلار آن به اطراف جهان، جايي كه مافياي اخاذي جوامع محلي عرب و طرح‌هاي پيچيده صادرات و واردات از هند و هنگ كنگ مي‌باشد، فرستاده مي‌شود.
با مروري بر عمليات القاعده در منطقه مرزي تراي (مرز برزيل و آرژانتين) مي‌توان دريافت كه القاعده و ديگر گروه‌ها با روش سياست‌هاي چند رسانه‌اي غيرمجاز سرمايه‌گذاري و با نسخه‌برداري از آثار هنري، سالانه ميليون‌ها دلار پول از جعل حق امتيازها در معاملات رسانه‌اي كسب مي‌كنند.
مقامات اجرايي در ايالات متحده در حال بررسي انواع گوناگون اعمال جنايتكارانه‌ي مظنون به سرمايه‌گذاري گروه‌هاي تروريستي خاورميانه مي‌باشند كه از آن جمله مي‌توان دزدي و فروش مجدد شيرخشك بچه، جعل كوپن‌هاي ارزاق و مواد غذايي، جعل كارت‌هاي اعتباري و بيمه و تأمين اجتماعي را نام برد. مقامات آمريكايي معتقدند سالانه «ميزان قابل توجهي» دلار از طريق صنعت‌هاي غيرقانوني به گروه‌هاي تروريستي خاورميانه منتقل مي‌شود كه از 20 ميليون دلار به 30 ميليون دلار در حال افزايش است. به عنوان نمونه، يك شركت عربي ـ آمريكايي در ديترويت از طريق چك‌هاي غيرقانوني به 12 ميليون دلار در آمريكا دست يافت. يك مربي در بوستون متهم به تهيه كارت‌هاي اعتباري جعلي براي عبدالغني مسكيني‌ـ دستيار احمد رزام شد. احمد رزام يك الجزايري است كه محكوم به طرح نقشه انفجار سال 2000 در فرودگاه بين‌المللي لس آنجلس است.
«سازمان‌هاي خيريه و بشردوستانه»
«تأمين هزينه‌هاي تروريسم»
بنا به اظهارات مقامات آمريكايي، سازمان بشردوستانه الوفا يك سازمان خيريه در عربستان سعودي است كه از عمال اصلي بن لادن به شمار مي‌رود. يك مقام رسمي گفت: الوفا از گروه‌هاي خيريه‌اي است كه «خدمات بشردوستانه قانوني ناچيزي انجام مي‌دهد اما مقادير قابل توجهي پول صرف تسليحات و تجهيزات مي‌كند. به طور مثال پليس افغان يك آزمايشگاه مواد منفجره واقع در ساختمان دفتر الوفا در شهر كابل را كه قبل از آزادسازي تحت اشغال بود، كشف كرد.
عبدالعزيز يكي از شهروندان سعودي و مقام ارشد القاعده كه توسط نيروهاي آمريكايي در افغانستان دستگير شد، نيز متهم به حمايت مالي از فعاليت‌هاي القاعده از كانال الوفاء بود.
تعدادي از دفاتر آمريكايي سازمان‌هاي سعودي در ويرجينيا در مارس 2002 مورد حمله قرار گرفت كه از جمله‌ي آنها مي‌توان دفاتر بنياد صفا و مؤسسه بين‌المللي انديشه اسلامي را نام برد كه اكثراً در يك دفتر مشترك كار مي‌كردند. بنياد صفا كه رابط ميان خانواده سلطنتي سعودي و شيخ سليمان عبدالعزيز الراجي بود نيز اخيراً تعطيل شد. شيخ سليمان بانكدار سعودي و بنيانگذار صفا بود. طارق حمدي از كارمندان IIIT، شخصاً پيگير تلفن ماهواره‌اي بن لادن در نيويورك بود كه از اين طريق هماهنگي‌هاي لازم براي بمب‌گذاران سفارت آفريقاي شرقي را انجام مي‌داد و كار خود را چنين توجيه مي‌كرد كه از تلفن بن‌لادن و ديگران براي انجام عمليات جنگي آنها عليه آمريكا استفاده مي‌شد اين سازمان‌ها مظنون به حمايت از القاعده هستند كه از طريق مؤسسه مطالعات اسلامي و كميته اسلامي انجام مي‌شد.
طبق گزارش سازمان اطلاعات آلمان، خالد همت، عضو هيأت ژنو در سازمان خيريه اسلامي بين‌المللي مستقر در كويت ، از شنيدن اخبار حملات يازده سپتامبر اظهار مسرت و شادماني كرد. اموال وي به خاطر ارتباط با تروريسم بلوكه شد.
پنج روز قبل از حملات يازده سپتامبر، اف بي آي به دفاترشركت اينترنتي اينفوكام حمله كرد و اموال آنرا بلوكه نمود. پرسنل، دفاتر و اعضاي هيأت مديره اين شركت با القاعده در ارتباط بودند. طبق اظهارنامه مالياتي سال 2000 كليه عايدات اين بنياد بالغ بر 13 ميليون دلار بود. در پيش‌نويس يك قرارداد 49 صفحه‌اي، دولت آمريكا اظهار كرد كه اين سرمايه توسط القاعده براي حمايت مالي مدارس و تعليم بچه‌ها و شست‌وشوي مغزي آنها نسبت بمب‌گذاري‌هاي انتحاري استفاده مي‌شد.
«كمك به گسترش تروريسم»
چندين سازمان بشردوستانه نظير سازمان رفاه بين‌المللي در بمب‌گذاري سفارت آمريكا در آفريقا در سال 1998 نقش اساسي داشتند. چهارده نفر در دادگاه نيويورك محكوم به همدستي در حمله به سفارت شدند كه يكي از آنها عضو سابق القاعده بود كه در امور خيريه با عنوان نيروي پشتيباني گروه تروريستي از جمله Mercy خدمت مي‌كرد. مدارك ارايه شده در دادگاه ثابت كرد كه Mercy اقدام به قاچاق اسلحه از سومالي به كنيا مي‌كرد و عبدالله محمد يكي از بمب‌گذاران نايروبي هشت پاسپورت جعلي متعلق به الحاجي را به دفتر Mercy در كنيا تحويل داد.
پس از بمب‌گذاري سفارت، دولت كنيا علاوه بر Mercy، سازمان رفاه اسلامي بين‌المللي را نيز تعطيل كرد. از سال 1986 تا 1994 محمد جمال خليفه، برادر زن بن لادن بن لادن دفتر اين سازمان را در فيليپين اداره مي‌كرد. دسامبر 2001 پليس فيليپين چهار عرب مرتبط با جبهه آزادي‌بخش اسلامي مورو (MILF) را دستگير كرد و آنها را به عنوان كانوني كه دير كشف شد و وابسته با القاعده بود معرفي كرد. محمد صبري يكي از چهار مرد دستگير شده، يك فلسطيني است كه به گفته پليس فيليپين ارتباط تنگاتنگي با خليفه در اداره دفتر IIRO داشت. ژانويه 1991 پليس هند طرح بمب‌گذاري كنسولگري آمريكا در كلكته و مدرس را خنثي كرد. مغز متفكر اين طرح سعيد ابونصير يكي از كاركنان IIRO بود كه در افغانستان آموزش تروريستي ديده بود. مقامات كانادايي در سال 2001 محمود جباله را به دنبال هشدار پليس بين‌المللي كه وي را متهم به عضويت در سازمان تروريستي جهاد اسلامي مصر كرد، بازداشت كرد. در سال 1999 مقامات كانادا تلاش كردند تا جباله را به خاطر فعاليت تروريستي و شيادي در IIRO از كانادا اخراج كنند. طبق بررسي‌هاي به عمل آمده درباره حملات يازده سپتامبر آشكار شد كه فياض احمد، رباينده هواپيما به كرات گفته بود هنگام مأموريت وي در عمليات انتحاري، پدرش براي انجام كارهاي IIRO به خارج از كشور سفر كرده بود.
IIRO مانند بسياري از سازمان‌هاي بشردوستانه سعودي بخشي از انجمن اسلامي جهان است كه توسط دولت سعودي (در واقع انجمن مسلمانان جهان و دفاتر مشترك (IIRO) در بسياري از نقاط جهان) مورد حمايت مالي قرار مي‌گيرد. نام وائل حمزه الجلائدين، مقام ارشد انجمن در پاكستان، در ليست وزارت دارايي براي بلوكه كردن اموال مي‌باشد. در مارس 2002، نيروهاي وزارت دارايي كه به دنبال مداركي دال بر افزايش حمايت مالي IIRO از القاعده،بودند، به دفاتر IIRO و انجمن اسلامي جهان در ويرجينا حمله كردند. به منظور كتمان پيش‌نويس انجمن، مقامات انجمن يك تيم كمك رساني آمريكايي براي «بهبود تصور آمريكاييان نسبت به مسلمانان» تدارك ديدند كه اقدامي قابل تحسين نه تنها براي ارتباط گروه با سازمان‌هاي تروريستي بلكه به منظور جلب حمايت‌هاي مالي تروريستي به شمار مي‌رفت.
وزارت دارايي اموال اعضاي سازمان انجمن مسلمانان جهان از جمله «رابيتا تراست» را كه مظنون به حمايت مالي از تروريسم بودند، بلوكه كرد. رابيتا كه به گفته مقامات آمريكايي نام خود را به سازمان امداد «الاما» تغيير داد، وابسته به پاكستان است و از سال 1999 تا 20001 فعالانه حمايت مالي خود را از طالبان افزايش داده است.
سازمان الرشيد، حامي القاعده و طالبان، ارتباط تنگاتنگي با گروه تروريستي حبيش محمد (گروه همكار القاعده) دارد. الرشيد ارتباط مستقيمي با روز 23 ژانويه 2002 و در پي آن قتل دانيل پرل گزارشگر مجله وال استريت در پاكستان دارد. مهاجمين وابسته به گروه‌هاي راديكال اسلامي در پاكستان از جمله حبيش با القاعده و به نفع آن همكاري داشته‌اند و پل را در يك آلونك دو اتاقه واقع در يك مجتمع تجاري متعلق به الرشيد تحت مراقبت شديد زنداني كردند. مدارس اسلامي متعددي در حال بازسازي مجتمع را احاطه مي‌كرد كه بزرگ‌ترين آن نزديك به مجتمع الرشيد بود. بازرسان پاكستاني دوازده تلفن را كشف كردند كه توسط يكي از ربايندگان با پليس بي‌رحمي به نام شيخ عديل و يك كارمند ناشناس از سازمان الرشيد ارتباط داشت. به علاوه يك سايت اينترنتي انگليسي با عنوان بنياد جهاد جهاني كه آشكارا با بن لادن همكاري مي‌كرد، اطلاعات مربوط به حساب‌هاي بانكي الرشيد و ديگر گروه‌ها را تهيه مي‌كرد تا «توسعه جنبش‌هاي جهاد سراسري جهان را با حمايت از طريق بودجه خريد اسلحه ميسر سازد».
اكتبر گذشته نيروهاي ناتو به كميسيون عالي سعودي در كمك به بوسني كه توسط شاهزاده سلمان بن عبدالعزير تأسيس شده بود و توسط شاه فحد حمايت مي‌شد، حمله كردند. در ميان مدارك كشف شده در خيريه سعودي عكس‌هاي مربوط به وقايع قبل و بعد از حادثه مركز تجارت جهاني آمريكا، سفارت‌هاي كنيا و تانزانيا و نقشه كشتي‌هاي آمريكايي، نقشه ساختمان‌هاي دولتي واشنگتن، ابزار چكش كاري پلاك‌هاي وزارت امور خارجه آمريكا، پرونده‌هاي استفاده از هواپيماهاي سمپاش و مدارك ضد يهودي و ضد آمريكايي پيدا شد. اخيراً يكي از كارمندان كميسيون عالي سعودي در كمك به بوسني و عضو مركزي سازمان كه در تماس تلفني با اسامه بن لادن و ابو زبيده، فرمانده عملياتي القاعده، بود همراه با چهار الجزيره‌اي ديگر در گوانتاما به خاطر طراحي حمله به سفارت آمريكا در سارايوو به زندان افتادند. در حال حاضر مقامات در تلاش براي يافتن 41 ميليون دلاري كسري بودجه عملياتي كميسيون مي‌باشند.
در ماه دسامبرمقامات آمريكابه دفاتر خيريه سعودي در شيكاگو، انجمن نيكوكاري بين‌المللي حمله كردند. ويدئوهاي مؤسسه و ادبيات تكريم شهادت و بولتن خبري مؤسسه را كشف كردند كه طبق گزارش مندرج در بولتن، هفت تن از افسران انجمن در مبارزه سال گذشته در چچن و بوسني به شهادت رسيدند. در ماه مارس 2002 مقامات بوسنيايي در بررسي سازمان‌هاي بشردوستانه خارجي خبر از بودجه مفقوده‌اي از دفتر بوسنيايي بين‌المللي نيكوكاري دادند.
همچنين در ماه مارس پليس بوسني دفاتر يك مؤسسه خيريه اسلامي به نام «آينده ايده‌آل» بوسني را كه يك نام محلي بود و تحت نظارت مؤسسه نيكوكاري بين‌المللي در بوسني فعاليت مي‌كرد، مورد حمله قرار داد. مقامات اسلحه‌ها، نقشه‌هاي ساخت بمب، تله‌هاي انفجاري و پاسپورت‌هاي جعلي را كشف و ضبط كردند. در اين جست‌وجو همچنين چارت سازمان القاعده، يادداشت‌هاي بن لادن و ديگر اعضا در مورد ساختار القاعده و نيز ليستي از حاميان ثروتمند عربستان سعودي كه با بن لادن در ارتباط بودند، كشف شد. يك روز بعد پس از كسب خبر در مورد احتمال وقوع حمله به سفارت، سفارت آمريكا در بوسني به مدت چهار روز (24 ـ 20) مارس تعطيل شد. به گفته يك مقام بوسنيايي، تروريست‌هاي القاعده به كرات در صوفيه و بلغارستان ديده شدند يعني همان جايي كه پيش‌بيني مي‌شد حادثه مشابه يازده سپتامبر در سارايوو نيز رخ دهد. دو روز بعد سفارت مجدداً باز شد و پليس بوسني منيب زاهيراجيك، رئيس دفتر محلي نيكوكاري و افسر سابق پليس مخفي مسلمانان بوسني را دستگير كرد.
در ژانويه 2002 حساب‌هاي بانكي BIF توسط خزانه‌داري آمريكا بلوكه شد. سپس در 30 آوريل 2002 عنام . م. ارنات، مدير اجرايي مؤسسه به اتهام شهادت دروغ در اقامه دعوي عليه دولت آمريكا دستگير شد. اگرچه اين اتهام بعدها به دلايل فني رد شد اما ارنات در اكتبر 2002 متهم به توطئه تدارك تجهيزات و حمايت از تروريسم شد. برخلاف اظهارات وي، مدارك و گواهي شاهدان ثابت كرد كه ارنات از طريق مؤسسه‌اي براي بن لادن پول و اسلحه مي‌فرستاد و نوعي رابطه‌ي شخصي با بن لادن و بسياري از متحدان اصلي وي داشت كه قدمت آن به بيش از يك دهه مي‌رسد. در حقيقت بن لادن آنقدر به ارنات اعتماد داشت كه به وي اجازه مي‌داد از يكي از همسران وي در آپارتمان ارنات در پاكستان نگهداري كند. بنياد توسط شيخ عبدل جليل بتارژي، يكي از متحدان بن لادن و از متمولان سعودي كه بعدها كنترل اوضاع را به ارنات سپرد، تأسيس شد. طبق اظهارنامه دولتي، عضو ارشد عملياتي القاعده، ممحدوح سليم (ابو حجير) با مدارك امضا شده ارنات به بوسني سفر كرد كه طبق مدرك موثق سليم به عنوان مدير مؤسسه معرفي شد.
محمد بايزيد، از اعضا عملياتي بن لادن درگير تلاش جهت تدارك تسليحات هسته‌اي و شيميايي براي القاعده شد. بايزيد در فرم درخواست گواهينامه رانندگي، آدرس بنياد را به عنوان محل اقامت خود ثبت كرده بود.
«اختلال در جريان حمايت مالي تروريست»
«همكاري بين‌المللي»
«در حاشيه عدم همكاري سعودي»
سعودي‌ها به نوعي در جهت مسدود كردن راه‌هاي انتقال سرمايه و بستن حساب‌هاي بانكي مرتبط با توطئه‌گران يازده سپتامبر گام‌هاي كوچكي برداشته‌اند و قوانين جديد دولتي در زمينه افزايش سرمايه شخصي تصويب كرده‌اند. مقامات سعودي‌ها را تشويق مي‌كنند تا زكات خود را فقط به گروه‌هايي كه تحت حمايت مستقيم يك عضو خانواده سلطنتي هستند، بپردازند. اما از طرف ديگر مانند نمونه‌هاي ثابت شده در بوسني، بسياري از اين گروه‌ها خود مظنون به تروريسم هستند.
طي بيش از يك سال جنگ با تروريسم، مقامات سعودي به حمايت خود از سازمان‌هاي حامي تروريسم بين‌المللي ادامه دادند. گزارش‌هاي متعددي نشانگر حمايت مستمر عربستان سعودي از القاعده مي‌باشد. وزارت اطلاعات كانادا طي گزارشي ثابت كرد كه از طريق كانال خيريه عربستان سعودي ماهانه 1 تا 2 ميليون دلار به سازمان كمك مي‌شد. در حالي كه شوراي روابط خارجي افراد و مؤسسات خيريه در سعودي را به عنوان «مهم‌ترين منابع حمايت مالي از القاعده» معرفي كرد اما دولت سعودي مصرانه فعاليت‌هاي خود را كتمان مي‌كرد. در ضمن طبق گزارش سازمان ملل، منابع مالي القاعده «مناسب و كافي» است و «اهداف اصلي سازمان مردم و املاك آمريكا و متحدانش مي‌باشند».
در پي حملاتي نظير بالي و مسكو و در سايه عدم همكاري سعودي جهت محدود كردن حمايت مالي از تروريسم، ايالات متحده و متحدانش بايد اقدامات مشتركي حداقل متناسب با اقتصاد جهاني با يا بدون همكاري سعودي را توسعه دهند. تلاش آتي آمريكا براي برقراري امنيت همكاري اروپا در بلوكه كردن اموال حاميان اصلي القاعده كه اكثر آنها سعودي‌هاي مرفه هستند، ضروري است.
«همكاري با اروپا»
در سوم ماه مه 2002 اتحاديه اروپا (EU) يازده سازمان و هفت نفر را به ليست بلوكه اموال خود از «افراد، گروه‌ها و عوامل درگير در عمليات تروريستي» اضافه كرد. متأسفانه بلوكه اموال گروه‌هاي تروريستي غيراروپايي توسط اتحاديه اروپا نشانگر تصور نادرست EU از فعاليت‌هاي تروريستي بوده است. در واقع اتحاديه اروپا با عدم تشخيص صحيح به فعاليت‌هاي سازمان‌هاي خيريه حامي تروريسم مشروعيت بخشيد.
«بوروكراسي آمريكايي»
* ماتيو . ا . اليوت ـ محقق ارشد مركز آمريكايي مطالعات خاورميانه
منبع:سایت باشگاه اندیشه /س
