1. سعی کنید ارتباط عاطفی- اجتماعی مناسبی با فراگیران برقرار کنید
از لحظه ورود معلم و دبیر به کلاس درس ارتباط بین او و شاگردان برقرار می شود. اولین گام در ارتباط مؤثر آن است که بین معلمان و فراگیران یک ارتباط عاطفی به وجود آید. بر اثر این ارتباط، معلم و دبیر سعی می کند که خود را به کلاس درس بقبولاند. چنانچه در این امر موفق گردد، نگرش فراگیران نسبت به معلم و درس او مثبت شده، انگیزه بهتر و بیشتری پیدا می نمایند تا با او همکاری کنند.
2. سعی کنید درس خود را به طور مناسب شروع کنید
مهارت شروع درس یا به عبارتی مقدمه چینی جهت ورود به درس جدید در حقیقت کلاس را از این واقعیت آگاه می سازد که کار یادگیری، دارد شروع می شود. مهارت شروع را این گونه تعریف می کنند: «هرگونه ابزار یا فرآیندی که دانش آموزان را بر آن دارد تا متوجه موضوع شوند و به یادگیری بپردازند.» این ابزار، توجه یادگیرندگان را به وظایف خاص خود معطوف می دارد.انتخاب دقیق نحوه شروع درس به این علت است که به تنهایی برای دانش آموزان جالب است و در عین حال رابطه آشکاری با آنچه که باید آموخته شود دارد. بنابراین اگر بتوانیم جو کلاس را برای درس جدید آماده کنیم و بعد هدف های آموزشی را تبیین و توجیه و یا تدریس نماییم، بدون شک کلاس جذابی خواهیم داشت.
3. از مطالب و بیان قابل درک برای شاگردان بهره بگیرید
یکی از مهارت های استمرار ارتباط در کلاس درس این است که معلمان و دبیران باید از دامنه لغات و دانش فراگیران آگاهی داشته باشند و متناسب با آن، لغات و کلمات مورد استعمال خویش را به کار گیرند. گاهی مواقع برخی از معلمان و دبیران از واژه ها، اصطلاحات و کلماتی خاص بهره می گیرند و درصدد توضیح آنها نیز بر نمی آیند. به لحاظ این که شاگردان با آنها آشنایی ندارند، بعد از مدت کمی از سپری شدن جریان تدریس، عملًا ارتباط معلم با شاگردان قطع می گردد. برخی مواقع نوع کلمات و جملات مورد استفاده چنان ساده و پایین تر از سطح کلاس است که شاگردان احساس نمی کنند مطلب تازه ای را آموزش می بینند، در نتیجه باز ارتباط قطع می گردد. هر دو روش عامل قطع ارتباط است. بنابراین باید چنان صحبت کرد و از واژه ها و کلمات بهره گرفت که ضمن آن که پدیده قطع ارتباط به وجود نیاید، احساس مفید بودن در فراگیران به وجود آید.
4. نگاه و توجه خود را بین کلیه شاگردان کلاس تقسیم کنید
برای آن که ارتباط ایجاد شده با کلیه شاگردان برقرار بماند، لازم است که در حین جریان یاددهی- یادگیری، نگاه و توجه شما همه را در بر داشته باشد. برخی مواقع به دلایل مختلف از جمله زرنگ و فعال بودن شاگرد، تیپ شاگرد، موقعیت اجتماعی شاگرد، و عوامل دیگر خواسته یا ناخواسته، توجه معلمان و دبیران بر روی تعداد محدودی از شاگردان متمرکز می گردد و در طول جریان تدریس با آنها ارتباط حفظ می شود و حتی برای آنها تدریس می گردد. این پدیده بدون شک، دیگر فراگیران را از گردونه یادگیری خارج می نماید و از سوی دیگر نسبت به معلم و دبیر در ذهن دیگر شاگردان نگرش منفی شکل می گیرد. بنابراین باید دقت شود تا به این خطا دچار نشده و افق دید و توجه معلم به همه کلاس گسترده گردد.
5. سعی کنید حرکات متناسبی در کلاس درس داشته باشید
جابجایی و حرکت معلم در کلاس درس می تواند به عنوان ابزار حفظ ارتباط باشد. بنابراین، نوع، کیفیت و چگونگی حرکاتی که از ناحیه معلم در کلاس به اجرا گذاشته می شود، در بحث ارتباط از جایگاه خاصی برخوردار است. در اینجا به چند نمونه از این حرکت ها اشاره می شود:الف) حرکت دست ها: یکی از حرکاتی که از ناحیه معلمان سر می زند و آنها با بهره گرفتن از آن به توضیح و تبیین هدف های آموزشی مشغول می گردند، حرکت دست های معلمان است. در استفاده از حرکات دست ها باید دقت بنمایید که زیاده روی نکنید. چرا که در آن صورت حرکت دست به جای این که وسیله حفظ ارتباط شما با فراگیران شود، وسیله قطع ارتباط می گردد و توجه دانش آموزان به جای مطالب ارائه شده از ناحیه شما به چگونگی و کیفیت حرکت دست شما معطوف می گردد. علاوه بر آن، در خیلی مواقع حرکات اضافی و زاید که از سوی معلمان ظاهر می گردد، عامل رنجش شاگردان می باشد. بنابراین باید سعی نمود حرکت دست ها را کنترل و در حالت متعادل از آن بهره گرفت.
ب) حرکت چهره: حرکات چهره معلمان اثر خاصی در برقراری و حفظ ارتباط دارد. چهره تند، خشن، عبوس و گرفته معمولًا به ارتباط مناسب منجر نمی گردد. چرا که در آن وضعیت عاطفی خاصی که لازمه یک ارتباط منطقی است، وجود ندارد، در عوض چهره گشاده و شادمان، معمولًا شاگردان را بهتر به دنبال معلم و دبیر رهنمون خواهد کرد و در درون آنها یک رضایت و امنیت خاطر ایجاد خواهد نمود. طبیعی است که در یک چنین شرایطی سطح ارتباط از کیفیت بالایی برخوردار است.
ج) حرکت سر: حرکات سر بهتر و راحت تر و سریع تر توسط فراگیران درک می گردد. گاهی تکان سر به معنی موافقت می باشد و گاهی به عنوان مخالفت و نه گفتن به کار می رود، فراگیران بهتر می توانند خود را با کلاس و معلم هماهنگ و همراه نمایند.
د) حرکات چشم: حرکات و ارتباطات چشمی یکی از روش های کلیدی برای انتقال هیجانات و کنترل کنش های متقابل می باشد. عدم نگاه به فرد، خیره شدن شدید، می تواند ارتباط بین دو نفر را مختل نماید. بنابراین باید سعی نمود که حرکات چشم در واقع چشم فراگیران را مد نظر قرار دهد تا ارتباط چشمی به وجود آید. ارتباط چشمی بدون شک میزان توجه و دقت در کلمات مبادله شده را بالا می برد. منطقی به نظر می آید که هیچ کدام از فراگیران را در طول فعالیت یاددهی و یادگیری نگذاریم ارتباط چشمشان با ما قطع گردد. ارتباط چشمی علاوه بر آنکه بر دقت و توجه فراگیران به هدف های آموزشی می افزاید، می تواند یک وسیله کنترل کلاس نیز محسوب شود.
ه) نشستن در کلاس: معمولًا کلاس های درس به دلایل متعدد دارای مکان بلندی به عنوان جایگاه معلم، نیستند. از این رو به لحاظ این که نشستن عامل قطع ارتباط می گردد، توصیه این است که به هنگام ارائه هدف های آموزشی معلمان و مربیان تحت هیچ شرایطی از نشستن بهره نگیرند، به خصوص در نقاطی از کلاس که آنها را نقاط کور نام گذاری می کنیم.
منبع: حوزه نت
