افزایش قیمت بنزین

اینک با گذشت یک سال از شوک اقتصادی ایران و اتخاذ تدابیر ویژه اقتصادی و اجتماعی هنوز هم قیمت انواع اقلام، حامل های سوخت، طلا و ارز به ثبات مطلوبی نرسیده و دستخوش تغییر و تحولات بسیاری است. در واقع انتظار می رفت در طول این مدت با افزایش سطح نظارت بر قیمتها به موازات پیاده سازی برنامه ها و طرح های هدفمند،  تعادل نسبی در بازار قیمتها و میان عرضه و تقاضا ایجاد شود اما مشاهده شده که اکثر نظارت ها و برخوردهای قانونی مقطعی بوده و در کوتاه مدت به ورطه فراموشی سپرده شد.

نرخ سوخت و افزایش قیمت آن بنا به دلایل مختلف، یکی از مواردی است که همواره دغدغه بسیاری از مردم بوده و در کنار گرانی دیگر کالای مصرفی ابعاد مختلف زندگی اقشار مختلف را تحت الشعاع قرار می دهد. تجربه نشان داده است که هرگاه قیمت انواع حامل های انرژی به ویژه بنزین و گازوئیل افزایش یافته، بسیاری از کالاهای دیگر نیز با افزایش قیمت همراه شده اند، بنابراین و با توجه به تاثیرات گسترده گرانی در ابعاد مختلف جامعه نباید گرانی در حوزه سوخت ها را مورد کم توجهی قرار داد چرا که گرانی این کالای مصرفی می تواند زمینه ساز افزایش قیمت و وارد آمدن فشارهای گسترده اقتصادی به عموم مردم شود.متاسفانه با گذشته سالها از نخستین تحریم های غربی علیه ایران، ما هنوز هم تکنولوژی و دستگاه‌های روز و کاربردی تبدیل و تصفیه نفت به بنزین را نداشته و در این حوزه تخصص خاص و چشم گیری نداریم.امروز و در دوران پسابرجام شاهد شایعاتی در حوزه حامل های انرژی و انواع سوخت هستیم. موضوعی که حواشی بسیاری را در بر داشته و زمینه ساز نگرانی های فراوانی در میان اقشار مختلف جامعه شده است. شایعاتی نظیر آن که دولت با این تصمیم گیری سعی دارد کسری بودجه خود را تامین کند و یا حتی این که دولتی‌ها سعی دارند حجم استفاده مردم از بنزین را به حداقل رسانده تا به سهولت و با حجم بیشتری به صادرات بنزین بپردازند. البته باید توجه داشت که میان مسئولین و افراد ارشد تصمیم گیرنده در این زمینه؛ مخالفان و موافقان بسیاری وجود دارد. به طور مثال موافقان افزایش قیمت بنزین در این برهه، بر این باورند که حذف و کنار گذاشتن بنزین از لیست کالاهای یارانه ای و آزاد سازی قیمت آن، مصرف این کالا را کاهش خواهد داد چرا که هر فردی بنا به میزان مصرف خود باید بهای بیشتری را پرداخت کند. از دیگر سو، آن دسته از افراد متخصصی که مخالف این طرح هستند، معتقدند که افزایش ناگهانی قیمت و یا سهمیه بندی بنزین شوک بزرگی به اقتصاد کشور و معیشت خانواده ها وارد خاهد آورد که در این دوره خاص و با توجه به تشدید تحریم های ظالمانه از سوی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، بر حجم فشارهای اقتصادی وارده به عموم مردم خواهد افزود. ضمن این که تجربه ثابت کرده است که هر گاه قیمت کالایی به صورت ناگهانی و هیجانی افزایش داده شده؛ میزان تمایل به قاچاق آن چند برابر شده است.

طبق آخرین گزارش رسمی منتشر شده از سوی پایگاه اطلاع رسانی Global petrol prices، ایران سومین کشور است که بنزین را به ارزان ترین قیمت ممکن عرضه می کند، یعنی بهای هر لیتر آن 8 سنت است که در مقایسه با قیمت رایج جهانی (47 سنت در ازای هر لیتر) تفاوت شکاف عمیقی مشاهده می شود. این در حالی است که پس از اجرای طرح هدفمندسازی بنزین و سهمیه بندی آن در سال 1389 این تفاوت قیمت به حداقل رسیده و توازن لازم در عرضه و تقاضای واردات و صادرات آن برقرار شده بود. البته ماجرا به همین جا ختم نمی شود چرا که به دلیل این تفاوت قیمت و ارزانی در داخل کشور، بسیاری از دلالان و سودجویان این حوزه اقدام به قاچاق این کالای مصرفی به خارج از مرزها با هدف کسب سود حداکثری کرده و حجم چشم گیری از بنزین کشور را روانه کشورهای همسایه می کردند.

شایان ذکر است که هدف اصلی در بحث افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین، قرابت قیمتی با جهان نیست بلکه هدف جلوگیری از هدر رفت و همچنین قاچاق این سوخت با ارزش و پُر مصرف است چرا که اگر این روند از مصرف در ایران ادامه پیدا کند در سال‌های آینده شاهد به پایان رسیدن این سوخت در کشور خواهیم بود و باید برای تامین نیاز روزانه دست به واردات این کالای مصرفی به بهایی بسیار بالا بزنیم زیرا متاسفانه با گذشته سالها از نخستین تحریم های غربی علیه ایران، ما هنوز هم تکنولوژی و دستگاه‌های روز و کاربردی تبدیل و تصفیه نفت به بنزین را نداشته و در این حوزه تخصص خاص و چشم گیری نداریم.

به هر حال، بحث افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی آن در حال حاضر و با گذشت چند هفته پرتنش، فعلا مسکوت مانده اما بی تردید در کوتاه مدت و با ثبات نسبی جامعه، بار دیگر شاهد مطرح شدن این افزایش قیمت خواهیم بود پس بنابر آنچه که اجمالا گفته شد، بهترین راه برای جلوگیری از مصرف بی رویه بنزین و قاچاق آن و همچنین عدم ورود فشار مضاعف بر اقتصاد خانواده ها، ضروری است که دولت، مسئولین مربوطه و متخصصان اقتصادی با نشست های مستمر و بررسی های موشکافانه در بلند مدت برای بحث بنزین و حامل های انرژی تصمیم گرفته و از تصمیمات هیچانی و غیر تخصصی دوری کنند.

پی‌نوشت‌ها:
1. افزایش قیمت بنزین به نفع کشور نیست، روزنامه دنیای اقتصاد
2. محاسبه تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین و گازوئیل، پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
3. واکنش مجلس به افزایش قیمت بنزین، تابناک
4. استارت سناریوسازی برای گرانی بنزین!، مشرق نیوز
5. منشأ تورم در ایران گرانی بنزین نیست، خبرگزاری تسنیم