یکی از مسائلی که ذهن بیشتر زنان باردار را، بخصوص در ماه آخر بارداری نگران می کند، خطر پاره شدن کیسه آب جنین و زایمان زودرس است، اما پارگی زودرس کیسه آب جنین اتفاقی نیست که فقط در ماه آخر بارداری بیفتد، بلکه این اتفاق ممکن است حتی در ماه های اولیه حاملگی هم رخ دهد و به اشتباه با دفع ترشحات معمول این دوران اشتباه گرفته شود و مورد پیگیری قرار نگیرد که یک متخصص زنان در این صورت و در شرایطی که اقدامات کنترلی لازم از سوی پزشک متخصص صورت نگیرد جان جنین و سلامت مادر به خطر می افتد.
اگر پارگی کیسه آب پس از گذشت ۳۴ هفته از بارداری اتفاق بیفتد، مشکلی برای جنین و مادر پیش نمی آید و زایمان می تواند صورت بگیرد، اما اگر این اتفاق در ماه آخر بارداری و زیر ۳۴ هفتگی اتفاق بیفتد، مادر باید تحت مراقبت و کنترل شدید در مراکز درمانی قرار بگیرد، چراکه ریه و دستگاه تنفسی جنین تا ۳۴ هفتگی تکامل پیدا می کند.
منظور از کیسه آب جنینی کیسه ای است که در اولین هفته ای که جنین داخل رحم تشکیل می شود، به دور او شکل می گیرد که محتوی این کیسه مایعی به نام آمنیوتیک است که برای ادامه حیات و بخصوص تکامل ریه جنین لازم و ضروری است.
از عوامل موثر در پارگی کیسه آب می توان به ضربه ناشی از حوادث، تصادفات و زمین خوردن شدید اشاره کرد. همچنین احتمال پارگی کیسه آب در حاملگی های دوقلویی یا چندقلویی زیاد است. بررسی ها نشان میدهد کمبودهای تغذیه ای نیز خطر پارگی کیسه آب را در پی دارد.
جنین تقریبا داخل این مایع شناور است و این مایع نقش مهمی در سلامت او دارد و در واقع تبادلاتی میان جنین و مادر از طریق مایع داخل این کیسه صورت می گیرد که در صورت تحت فشار قرار گرفتن جنین و کاهش میزان این مایع، ممکن است جنین دچار عارضه ها و اختلال های جدی شود و حتی گاهی اوقات، اگر پارگی قبل از ۲۳ هفتگی اتفاق بیفتد، این مساله به از دست رفتن یک عضو یا مرگ جنین منجر می شود.
نباید فراموش کرد که وجود مایع آمنیوتیک در کیسه آب جنینی و در اطراف جنین می تواند جلوی حوادث و آسیب ها را بگیرد و کاهش آن با خطرات زیادی برای جنین و مادر همراه است.
عفونت؛ خطری جدی برای مادر و جنین
علت اصلی پارگی کیسه آب در بیشتر موارد نامشخص است، اما یکی از دلایل اصلی آن عفونت هاست، یعنی عفونت وارد خون می شود و افزایش درجه حرارت مادر ممکن است به پارگی کیسه آب منجر شود. عفونت های موضعی نیز می تواند سبب پارگی زودرس کیسه آب شود.از عوامل موثر در پارگی کیسه آب می توان به ضربه ناشی از حوادث، تصادفات و زمین خوردن شدید اشاره کرد. همچنین احتمال پارگی کیسه آب در حاملگی های دوقلویی یا چندقلویی زیاد است. بررسی ها نشان میدهد کمبودهای تغذیه ای نیز خطر پارگی کیسه آب را در پی دارد. همین طور کسانی که وزن خیلی پایینی دارند یا سیگار مصرف می کنند، در معرض این خطر هستند.
یک متخصص زنان به تکرار این اتفاق در بارداری‌های پشت سر هم اشاره می کند و می افزاید: اگر به هر دلیلی میزان مایع آمنیوتیک بیش از حد مورد انتظار باشد، احتمال پارگی وجود خواهد داشت، اما داشتن ارتباط زناشویی گرچه در ماه آخر بارداری توصیه نمی شود، اما به عنوان یک عامل خطر جدی در پارگی کیسه آب شناخته نشده است.
زایمان زودرس، با حفظ سلامت
از آنجا که پارگی کیسه آب معمولا در ماه آخر بارداری و پس از ۳۴ هفتگی اتفاق می افتد، زایمان زودرس بدون مشکل صورت می گیرد؛ چراکه جنین تکامل یافته و با مشکلی از حیث سلامت روبه رو نمی شود، اما در مواردی که ریه جنین تکامل نیافته است، با تدابیر کنترلی چون استراحت کامل مادر، مصرف فراوان مایعات و کنترل دقیق فشار خون مادر در مراکز درمانی می توان مانع از به خشکی افتادن جنین و زایمان زودرس شد.تغییرات خلق و خو در طول دوران بارداری امری طبیعی است به طوری که در این ایام هورمون‌های بدن افزایش یافته و واکنش های زنان به این هورمونها متفاوت است. این تغییرات اخلاقی معمولا در ابتدای حاملگی اتفاق افتاده زمانیکه بدن سعی دارد خود را با این هورمونها سازگار کند و این دوره در حدود شش تا ۱۰ هفته بطور می کشد. محققان پیشنهاد می کنند برای مقابله با این تغییرات میزان استرس زندگی را در این ایام کم کرده و بیشتر به ورزش و استراحت جسمی و روحی پرداخته شود.
از آنجا که جنین می تواند از هفته ۲۶ تا ۲۸ زنده بماند و قبل از آن معمولا قادر به زنده ماندن نیست، اگر پارگی قبل از هفته ۲۶ باشد، متاسفانه نمی توان جنین را زنده نگه داشت و مادر باید بستری شود و تحت نظر قرار بگیرد، اما در ماه های بالاتر، یعنی حدود ۳۴ تا ۳۶ هفتگی ترجیح داده می شود که جنین داخل رحم بماند.
حتی در مواردی که پارگی اندک است، گاهی حتی دیده شده که استراحت مادر می تواند سبب تشکیل مجدد مایع آمنیوتیک شود، اما مادر طی بارداری باید هر گونه ترشح مایع از خود را به عنوان یک علامت قابل پیگیری تلقی کند.
منبع: 9 ماه انتظار شیرین، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396
