درمان گروهی یا درمان انفرادی؟
برای بعضی مراجعان بویژه هنگامی که مشکل کودک منحصر به فرد یا شدید است یا هنگامی که نتوان به سادگی قرار ملاقات جمعی را براساس برنامه زمان بندی شده اجرا کرد، درمان انفرادی سودمند است. هرچند در بعضی مراجعان ممکن است درمان گروهی سودمندتر و پربارتر باشد. رمز درمان گروهی، مستلزم حصول اطمینان از هماهنگ بودن اعضای گروه است، هر چند ممکن است شیوه های درمانی متنوعی مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، فارغ از اینکه یک کودک پایه پنجم در بالاترین سطح نیاز برای وی بیشترین ضرورت را دارد، در هر صورت نمی باید با بچه های مهد کودکی با پایه اول هم گروه باشد. این عمل او را به سادگی تنزل داده و برای دانش آموزان دیگر هم لطفی ندارد. همچنین، برنامه کودکان مدرسه ای باید به گونه ای تدوین گردد که آنان را از زمینه های مهم درسی دور نکند. بدین لحاظ، ممکن است برنامه ریزی و گزینه های گروه بندی محدود شود، چنان که به گروه های کوچک یا جلسات انفرادی منتج گردد.درمان گفتار و زبان در کلاس
والدین اغلب نگران این هستند که مبادا فرزندانشان به خاطر دریافت کمک تخصصی، از کلاس محروم شوند. امروزه، برای کودکان غیرطبیعی نیست که روزانه برای برنامه های خدمات مختلف، کلاس را ترک کنند. البته اخیرا روند این گونه است که تلاش می شود تا انواع خدمات در محدوده کلاس فراهم گردد تا بدین طریق زمان کودک و برنامه او بیش از حد بهم ریخته نشود. بویژه برای کودکانی که انواع مختلفی از خدمات کمکهای خاص را دریافت می کنند. این موضوع صادق و سودمند است. هنگامی که تصمیم می گیرید بهترین انتخاب را برای کودکتان داشته باشید، باید موضوعات زیر را مدنظر قرار دهید:آموزشی تیمی Team Teaching
اکنون برخی از آسیب شناسان گفتار - زبان به کلاسها می روند و بر مبنای یک برنامه ادواری، همراه معلم کلاس با کودکان از طریق «آموزش تیمی» کار می کنند. این شیوه آموزش به معلم کلاس نشان می دهد که چگونه درسهای گفتار و زبان را به مؤثرترین شیوه سازمان داده و فرصت مناسبی برای دریافت درمان برای کودک فراهم آورد تا مهارتهای آموخته شده حین درمان، در کلاس تقویت گردد. در دیگر موقعیتهای آموزش تیمی، درسها توسط هر دو متخصص (معلم کلاس و آسیب شناس گفتار - زبان) طراحی شده و توسط هر دو فرد انجام می پذیرد. به عنوان مثال، پس از آنکه معلم کلاس درس را معرفی کرد، آسیب شناس گفتار - زبان بخشی از مباحث درسی را در آن لحاظ می کند تا مشارکت دانش آموز دارای مشکلات خاص گفتار و زبان را به حداکثر برساند. آموزش تیمی تنها دانش آموزان دارای نیازهای ویژه را شامل نمی شود، بلکه کل کلاس را در برمی گیرد.در هنگام تصمیم گیری در مورد اینکه درمان در کجا انجام گیرد، لحاظ کردن تمامی این مشکلات مهم است. البته، مدارس سعی می کنند در این موارد با خواستهای والدین در این راستا هماهنگ شوند؛ البته اگر عملی و مناسب باشد.به منظور بررسی اینکه این رویکرد در مشخص کردن نیازهای گفتار و زبان کودکان سودمندتر از روال معمول ارجاع دادن به برنامه های درمانی باشد، تحقیقاتی انجام نشده تا به استناد آنها معلوم گردد. من برای کودکی که نقص ویژه متوسط یا شدید گفتار و زبان داشته باشد (همراه IQ طبیعی) رویکرد آموزش تیمی را به عنوان یک برنامه کامل توصیه نمی کنم، مگر آنکه معلم کلاسی در این زمینه ها آموزش خاصی دیده و قادر باشد مهارتهای مورد نیاز روزانه کودک را آموزش دهد و تقویت نماید.از دیگر سو، کودکان دارای سندرم داون و دیگر شکلهای عقب ماندگی ذهنی، اغلب از رویکرد آموزش تیمی به خوبی بهره مند می شوند، گفتار و زبان ایشان به واسطه تقلید گفتار کودکان بهنجار، به همراه اندکی برنامه درمانی مستقیم بهبود می یابد. کودکان دارای بهره هوشی پایین، از این رویکرد سود می برند، زیرا در محیطهای طبیعی روزمره بهتر از محیط بسته کلینیک یاد می گیرند. با وجود این، اگر یک کودک عقب مانده ذهنی مشکل ویژه زبان یا گفتار هم داشته باشد، درمان گروهی یا فردی می تواند بسیار مناسب باشد، اگر چه ضروری نیست.
برای کودکان مبتلا به اتیسم. autism هدفهای زبان اجتماعی کاربردی Pragmatic می تواند با بسترسازی در موقعیتهای کلاسی بهتر از درمان انفرادی فراهم آید. همچنین، برای کودکان مبتلا به اختلالهای شنیداری، آموزش تیمی می تواند شیوه بسیار مؤثری برای نیل به هدفهای متنوع از مهارتهای شنیداری باشد.
در مجموع، تجربه های من نشان می دهد آموزش تیمی برای دانش آموزان مبتلا به مشکلات خفیف یا برخی موارد خاص از ضعفهای شنیداری و گویایی، مناسب و اغلب ایده آل است. با وجود این، آموزش تیمی به تنهایی نمی تواند فرصتهای کافی یا فردی شده مناسب را برای پاسخگویی به کودکانی که مشکلات جدی تر یا ویژه تری دارند، بویژه در زمینه تلفظ را فراهم آورد. همچنین، نمی توان از معلم کلاس انتظار داشت جانشین یک آسیب شناس گفتار - زبان آموزش دیده حرفه ای باشد یا برای چندین کودک در کلاس ۲۵ نفری یا بیشتر، فرصت گفتار درمانی را فراهم آورد.
درمان در کلاس
آمدن یک آسیب شناس گفتار - زبان به کلاس برای فراهم ساختن درمانهای فردی و کار با گروه های کوچک با روحیات دانش آموزان پیش دبستانی و خردسال ابتدایی، آسانتر پذیرفته می شود، اگرچه گاهی توصیه نمی شود. کودکان مبتلا به مشکلات خفیف یا کسانی که برای یکپارچه سازی مهارتهایی که قبلا یاد گرفته اند، کار می کنند؛ از درمان در کلاس سود می برند. کار بر روی این مهارتها در موقعیت کلاسی همچنین برای کودکانی که دچار تأخیر در زبان کاربردی کاربرد اجتماعی زبان هستند، نیز مفید است. کلاسهای دارای کودکان، با نیاز به خدمات متفاوت، یک فرصت عالی فراهم می کنند تا آسیب شناس گفتار - زبان، دانش آموزان را به صورت گروهی جمع و از بازیهای تعاملی استفاده کند. در زمان فراهم ساختن درمان در کلاس، نوع فقط دانش آموزانی که نقایص گفتار، زبان و مشکلات شنیداری دارند، خدمات مستقیم دریافت می کنند.در هر صورت، اداره جلسات درمانی در کلاس، با توجه به ماهیت ارائه درسها، محدود می شود. به عنوان مثال، موسیقی و فعالیتهای حرکتی ، که برای کودکان خردسال مفید است، حواس دانش آموزان دیگر را پرت می کند. همچنین، برخی تمرینهای حرکتی - دهانی نیازمند فوت کردن در فلوت، یا در آوردن حبابهاست که نمی توان آنها را همزمان با دیگر درسها در کلاس اجرا نمود. کودکانی که نیازمند کار بر روی تمرینهایی برای لبها و زبان هستند، ممکن است از انجام این کار در حضور همکلاسی های خود احساس ناراحتی کنند. کودکانی که بر روی مهارتهای شنیداری خاص کار می کنند، ممکن است بویژه در سطوح اولیه درمان، به یک اتاق آرام با حداقل مداخله گریهای مزاحم نیاز داشته باشند. همچنین، کودکانی که بر روی مهارتهای گفتاری کار می کنند، به صحبت کردن در سطح طبیعی مکالمه نیازمندند، آن چنان که آسیب شناس گفتار بتواند بشنود که آیا کودکان لغات را صحیح تلفظ می کنند یا نه. هنگامی که معلمی سعی می کند درسی را ارائه نماید، این امر همزمانی درمانی مزبور در کلاس کودک، معلم و کلاس را آشفته می سازد. بنابراین، در بسیاری موارد، درمان در کلاس، واقعأ عملی ترین شیوه ارائه خدمات نیست.
برخی از والدین، درمان در کلاس را بدین خاطر ترجیح می دهند که کودکشان از دریافت کمک خاص احساس حقارت نکند. به هرحال، بدین ترتیب، باقیمانده همکلاسان کودک دقیقة شاهدند که این درمان در کلاس روی می دهد و این امر باعث برجسته شدن توجه به کودک در کلاس می شود. در هنگام تصمیم گیری در مورد اینکه درمان در کجا انجام گیرد، لحاظ کردن تمامی این مشکلات مهم است. البته، مدارس سعی می کنند در این موارد با خواستهای والدین در این راستا هماهنگ شوند؛ البته اگر عملی و مناسب باشد.
منبع: مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری کودکان، پاتریسا هاماگوچی، نادر باقری،علی غنایی، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1390
