قم و پیروزی انقلاب اسلامی
قم که همواره قیام را با خود به همراه دارد اسم با مسمایی برای این شهر است که بنا به نقلی پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ بر آن نهاده است. تاریخ این دیار یادآور مجاهدتها و استقامتهای علمای بزرگی در طول قرنها میباشد. هر چند این سرزمین همواره جوششگاه مبارزه و قیام علیه ستمگران بوده است، ولی نهضت اسلامی که از سالهای 1341 آغاز و در 22 بهمن 1357 به ثمر رسید، تنها نهضت تاریخ تمدن بشری است که مانند نوری تمام دنیا را روشن ساخت و به نتیجه رسید.موقعیت قم در تاریخ انقلاب اسلامی برکسی پوشیده نیست و کمتر انسانی در دنیاست که از انقلاب اسلامی ایران اطلاع داشته و از نقش قم در این انقلاب بیاطلاع باشد. چه در طول نهضت انقلاب اسلامی و چه پس از پیروزی آن، قم زادگاه حوادث مهم تاریخی بوده است. لیکن دو حادثه بسیار مهم آن از ویژگی خاصی برخوردار است؛ یکی جرقه انقلاب (قیام 15 خرداد 1342) و دیگری آتش انقلاب (قیام 19 دی 1356) که هر دو در بستر تاریخ این شهر زاده و رشد یافت.
با نگاهی به گذشته و اوضاع و احوال ایران در آن زمان به خوبی در خواهیم یافت که چگونه حکام و پادشاهان بر مردم این کشور حکمرانی نموده و از دسترنج این ملت برای خود سفرههای رنگین گسترده و ثروت این ملت را بر باد میدادند. امّا از میان حکام خودسر، خاندان پهلوی از همه بدتر جلوه کرده و تا بدانجا بیشرمی را پیش برده که چادر و حجاب را از سر زنان این سرزمین کشیده وجسارت و جرأت را تا تصویب لوایحی برای محو اسلام و قوانین آن رساندند که از سال 1340 مقدمات طرح اسلام زدایی با حذف «سوگند خوردن به قرآن» برای نمایندگان به مرحله اجرا در آمد.
در این میان که خفقان و ظلم همه جای ایران را فراگرفته و سرها در گریبان فرو رفته و طاغوت زمان بیباکانه با دستورهای اسلام در افتاده بود. تنها قم و علمای آن به میدان آمده و روحانیون آگاه فریاد مظلومیت اسلام را سردادند که در پیشاپیش این قیام مرد تاریخساز عصر حضرت امام خمینی (ره) با فریاد وا اسلاما به روحانیون و مردم شریف قم روشنی میبخشید.
در سال 1341 که شاه ایران با سفر به آمریکا دستورهای لازم را برای اجرای انقلاب سفید خویش، گرفت در 19 دی از مردم خواست تا در انتخابات نمایشی شرکت کرده و برای اجرای اهداف آمریکایی شاه به لوایح پیشنهادی رأی بدهند. که در اینجا نیز شهر مقدس قم با هدایت و رهبری امام خمینی (ره) این رأی گیری را تحریم و به مخالفت با آن پرداخت.
تاریخ، روحیه حماسی و انقلابی مردم این سرزمین را روزی به ثبت رسانید که محمد رضا شاه پهلوی در سال 1341 به منظور جلب اعتماد علماء حوزه و فریب مردم به این شهر سفر کرد و پس از آن که در 4 بهمن سال 41 در میدان آستانه از اتومبیل خود پیاده شد تمامی آرزوهایش را بر باد رفته دید؛ زیرا صحنهای را به نظاره نشست که انتظارش را نداشت. نه تنها از مردم استقبال کننده، کسی را ندید بلکه کارمندان اداری و دولتی و روحانیون نیز به چشم نمیخوردند و سکوتی شگفت بر شهر حکمفرما شده بود.
گویا شاه به شهری پر از دشمن قدم نهاده است. از شدت خشم و اضطراب از رفتن به حرم منصرف گشته و از همانجا بازگشت.
در دوّم فروردین سال 1342 که مصادف با سالگرد شهادت امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ بود حادثهای دیگر در تاریخ انقلاب شهر قم ورق خورد، مردم و روحانیان عاشق و دلباخته حرم اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ در مدرسه فیضیه مشغول عزاداری بودند که با حادثهای غمبار روبرو شدند. عمال دژخیمان با هجومی وحشیانه و کشتاری بیرحمانه علما و فضلا را به خاک و خون کشیدند که این جریان باعث خشم ملت بر علیه شاه و حکومت مستبد او شد. و با این کار سنگری دیگر از سنگرهای رژیم توسط مردم و علمای قم فتح گردید.[1]
قیام 15 خرداد
در حالی که بیش از دو روز از عاشورای سال 1342 نگذشته بود که در 15 خرداد همین سال رژیم، امام خمینی را شبانه دستگیر میکند. مردم قم همین که از موضوع اطلاع پیدا کردند با قلبهای آکنده از غم و اندوه به اطراف منزل امام هجوم آوردند و با سردادن شعار «یا مرگ یا خمینی» خشم و نفرت خود را بر علیه رژیم ابراز کردند که به راهپیمایی عمومی مبدل شده و مردم در حرم حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ تجمع می‌کنند و خواستار آزادی امام میشوند که ناگهان صدای گلولههای نظامیان و رگبار مسلسل آنان موج جمعیت را میشکند ومردان و زنان بیشماری را در خون خود میغلتاند.[2] که امام با اعلام عزای عمومی،نقطه آغاز و بذر آبیاری شده انقلاب شکوهمند اسلامی را با خونهای برزمین ریخته 15 خرداد اعلام میدارد که سالها بعد به ثمر نشست.[3]قیام 19 دی قم (سال 1356)
پس از شهادت فرزند برومند امام خمینی حاج آقا مصطفی، در سال 1356، خشم ملت از رژیم ستمشاهی افزون گردید و حکومت در تاریخ 7/10/1356 اقدام به پخش مقالهای توهین آمیز علیه امام در روزنامه اطلاعات نمود که در پی این عمل مردم و طلاب قم خشمگین شده و در 19 دی تظاهرات شدیدی را بر ضد رژیم پهلوی به راه میاندازند. که با اقدام مسلحانه رژیم برخورد کرده و تعدادی از مردم به شهادت میرسند.[4] امّا با این قیام مردم قم آتش انقلاب اسلامی برافروخته گشت و برق آسا به دیگر شهرها سرایت نمود و سرانجام منجر به شکست ظالمان و طاغوتیان و پیروزی مظلومان و مسلمانان گردید.[5]پس از پیروزی انقلاب نیز مردم قم همواره در بستر حوادث مهم تاریخی قرار گرفتند و پیشاپیش مسایل و حوادث و امتحانهای بزرگ انقلاب مانند همیشه با سربلندی مسیر انقلاب را طی کردند. تا این که طی جنگ تحمیلی این ایثار را به اوج خود رساندند و هم اکنون نیز چون گذشته در کنار کلیه حوادث مذهبی و سیاسی حضور داشته و همواره رهنمون دیگر شهرها و کشورهای آزاده جهان بوده و هستند.
پینوشت:
[1] . عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشههای آن، چ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ص 222.
[2] . همان، ص 229.
[3] . صحیفه نور، ج 7، ص 50.
[4] . حمید روحانی، نهضت امام خمینی، انتشارات بیاد شهید، ص 274.
[5] . عبدالوحید وفائی، سیمای قم، سازمان تبلیغات اسلامی، ص 44.
منبع: مرکز مطالعات شیعه
