مواد مخدر ماده ای (غیر از غذا و دارو) است که وارد بدن میشود و عملکرد آن را از نظر جسمی و روانی تغییر می دهد. انواعی از مواد مخدر مانند الکل و دخانیات در بعضی کشورها قانونی است و انواع دیگر غیرقانونی می باشند. مانند حشیش، اکستازی، کوکائین و هروئین. داروهای روانگردان برسیستم عصبی مرکزی تاثیرگذارند و روحیه و تفکر فرد را تغییر می دهند. با توجه به لذت بخش و اعتیاد آور بودن مصرف مواد مخدر برای افراد، تقاضا برای تولید آن روز به روز افزایش پیدا کرده و بازار جذابی را برای سودجویان به وجود آورده است. سیاست‌های مبارزه با مواد مخدر به دلیل کاهش آسیب‌های ناشی از آن تدوین می شوند اما آمار نشان می دهد سیاست های قهری اثر چندانی در کاهش تولید، توزیع و مصرف مواد مخدر نداشته است.

نوع و میزان مصرف مواد مخدر در کشورهای اروپایی

کشورهای عضو اتحادیه اروپا در دو دهه گذشته به رویکرد واحدی برای پرداختن به مواد مخدر دست پیدا کرده اند. این استراتژی در دو حوزه سیاستگذاری شکل گرفته یکی تقاضای مواد مخدر و دیگر عرضه مواد مخدر و شامل هماهنگی و همکاری بین المللی، تبادل اطلاعات، تحقیق، نظارت و ارزیابی می شود. برنامه جدید اتحادیه اروپا درمورد مواد مخدر در واقع پاسخی است به چالش‌های بهداشتی و امنیتی مصرف و قاچاق مواد مخدر. ارزش بازار مواد افیونی در اروپا تقریبا 12 میلیارد یورو تخمین زده شده است. محبوب ترین مواد در اتحادیه اروپا حشیش است، طبق آمار میزان تخمینی مصرف حشیش در اتحادیه اروپا حدود 2000 تن است. در سال 2014 کشورهای عضو اتحادیه اروپا بیشتر از 682000 تشنج ناشی از مصرف مواد گزارش شده است. کوکائین دومین ماده پراستفاده در اتحادیه اروپاست که حدود 61 تن از آن را کشف کرده اند. اینترنت در سالهای اخیر به یک بازار آنلاین و در دسترس مواد مخدر تبدیل شده است. حدود 83 میلیون اروپایی اعتراف کرده اند که در طول زندگی یک بار از مواد مخدر ماری جوآنا استفاده کرده اند. بیش از 17 میلیون اروپایی کوکائین و 12 میلیون آمفتامین مصرف کردند. حدود 1.3 میلیون بزرگسال معتاد مواد مخدر هستند. طبق آمار در سال 2014 حدود 6800 نفر براثر سوء مصرف مواد مخدر فوت شده اند.

مواد روانگردان جدید چالش اتحادیه اروپا

ظهور مواد روانگردان جدید در دهه گذشته یک چالش مهم در زمینه مواد مخدر است. مواد روانگردان جدید اثرات موادمخدر معمولی مانند حشیش، کوکائین و هروئین را تقلید میکنند. این مواد به راحتی توسط افراد در خیابان ها و سایت ها با اسامی مختلف عرضه میشوند. بر روی بسته بندی آنها اطلاعات غلط و نام های جعلی نوشته میشود. در سال 2017 تعداد 51 ماده روانگردان جدید در اتحادیه اروپا کشف شده است که بعد از سال 2015 با تقریبا 100 ماده جدید یک کاهش به شمار میرود. مرکز نظارت بر اعتیاد به مواد مخدر اتحادیه اروپا تقریبا 700 ماده روانگردان فعال جدید را شناسایی کرده است.

این مواد روانگردان را میتوان از صدها وب سایت خریداری نمود با اینکه برخی دولت ها سعی دارند آنها را تعطیل کنند. در بعضی کشورها این مواد در فروشگاه¬های خاصی به صورت کاملا قانونی به فروش می رسند.

پرتغال استفاده شخصی از مواد مخدر را آزاد اعلام کرده است. به عنوان مثال طبق گزارشی که یورونیوز از یک شهروند تهیه کرده او میگوید انواع مواد مخدر قانونی و غیر قانونی را تجربه کرده است. در مورد جذاببیت مواد جدید میگوید که خریداری کردن آن ساده است و به راحتی می توانید به فروشگاه مراجعه کرده و آن را تهیه کنید . پلیس هم نمی تواند حرفی بزند به علاوه شما فرصت تجربه مواد جدید را دارید.

درکشور رومانی با حمایت افکار عمومی دولت مصرف چهل نوع از این مواد جدید را ممنوع اعلام کرده. دکتر آدریان اکتاویان پزشک درمانگاه ترک اعتیاد معتقد است که موادی مانند هروئین بسیار بهتر از داروهای جدید بوده و اثر مخرب کمتری دارد.

مواد مخدر، معضل تمام مردم جهان

اقدامات متعددی که برای انعقاد کنوانسیون واحد مواد مخدر از حدود 100 سال پیش صورت گرفته نشان میدهد که مواد مخدر معضل تمام مردم جهان است. همه کشورها با وجود تفاوت های ساختاری و حکومتی درگیر این مساله هستند. برای مقابله با این مشکل نهادهایی با هدف کمک به پیشگیری از سوءمصرف مواد، نظارت و کنترل برکشت، تولید و توزیع مواد مخدر تشکیل شده است. درحال حاضر تجارت مواد مخدر در حیطه کار کارتل ها و گروه های سازمان یافته قرار گرفته و منافع کشورهای تولید کننده و قدرتهای بزرگ را به هم پیوند زده است.

شاید بتوان گفت مبارزه با مواد مخدر شکست خورده است. در سالهای اخیر کارشناسان به این نتیجه رسیده اند که سیستم کنونی مبارزه با مواد مخدر نه تنها کارآمد نیست بلکه باعث ایجاد عوارض ناشی از مصرف مواد می¬شود. این گروه کارشناسان معتقدند کاهش آسیب‌های ناشی از مصرف مواد مخدر نسبت به کاهش مصرف در اولویت قرار دارد. به همین دلیل در بعضی کشورهای اروپایی محل هایی برای ارائه سرنگ های استریل جهت تزریق مواد مخدر برای جلوگیری از گسترش بیماری ایدز قرار داده شده است.

مجازات جرائم مواد مخدر در اروپا

تمامی کشورهای دنیا مجازات هایی برای قاچاق مواد مخدر وضع کرده اند و افرادی که اقدام به تولید، ترانزیت، فروش و یا توزیع مواد کنند، شامل این قوانین تنبیهی می شوند. طبق قرارداد های سازمان ملل متحد، مثبت بودن آزمایش اعتیاد جرم تلقی نمیشود با این حال در بعضی کشورهای اروپایی به عنوان مثال در فرانسه، نروژ و قبرس استفاده از مواد مخدر یک جرم جدی تلقی میشود میتواند منجر به دستگیری توسط پلیس شود. مجازات های فروش یا قاچاق مواد مخدر به طور قابل توجهی در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا متفاوت است .

در بعضی کشورها مانند دانمارک و اسپانیا فروش ماریجوآنا جرمی جزئی تلقی میشود و مجازات آن از دو تا سه سال زندان است اما در برخی دیگر مانند قبرس و ایرلند این مجازات میتواند حبس ابد هم باشد. از جمله عوامل دیگری که میتواند در میزان مجازات تاثیرگذار باشد این است که آیا شخص عضو مافیای مواد هست یا خیر. یافته های بسیاری از مطالعات براین موضوع اشاره دارد که در میان جمعیت مجرمان مواد مخدر، سهم مجرمان سطح پایین و خرده فروشان بیشتر از سایرین است. به نظر میرسد قانون‌های سختگیرانه بیش از انکه عرضه کنندگان اصلی مواد را پشت میله‌های زندان قرار دهد موجب حضور طولانی مدت فروشندگان خرد در زندان‌ها شده است. نتیجه نهایی این اتفاق ایجاد حاشیه امن برای توزیع کنندگان اصلی مواد مخدر است.

پرتغال کشوری موفق در کنترل مصرف مواد

مواد مخدر در دهه 80 وارد پرتغال شد و استفاده از آن به شدت شیوع پیدا کرد. به طوری که از هر 10 نفر یک نفر به علت مصرف مواد جان خود را از دست می دادند. مردم در همه جا در حال تزریق هروئین بودند. در سال 2001 پرتغال اولین کشوری بود که از حمل و مصرف مواد مخدر غیرمجاز جرم زدایی کرد. و به جای بازدادشت افراد بخاطر حمل مواد برای مصرف شخصی، جریمه نقدی اندکی از آنها گرفته می شد و از ایشان خواسته می شد تا برای درمان به کلینیک‌های درمانی مراجعه کنند. بحران مصرف مواد در پرتغال فروکش کرد و بعد از سالها مشکلات ناشی از مصرف مواد از جمله ابتلا به ایدز و هپاتیت، زیاده روی در مصرف و جرائم مربوط به مواد مخدر و البته تعداد زندانیان به طرز چشمگیری کاهش یافت.

البته این کشور نتوانسته اعتیاد را از بین ببرد و همچنان در گیر عوارض مصرف مواد مخدر است. لیسبون اولین شهری بود که در آن برنامه تعویض سرنگ برای جلوگیری از ابتلای معتادان به ایدز اجرا شد. سیاست پرتغال بر سه بخش استوار است این که چیزی به نام مواد مخدر ملایم یا قوی نداریم بلکه رابطه سالم با مواد داریم دوم اینکه پشت رابطه ناسالم فرد با مواد اغلب مشکلات خانوادگی نهفته است و سوم اینکه ریشه کن کردن همه مواد مخدر هدفی دست نیافتنی است. علی رغم اینکه از روش در ابتدا مورد استقبال کشورها قرار نگرفت اما با توجه به نتایج به دست آمده بعد از سال ها کشورهای دیگر اقدام به تقلید از این روش ها کردند.

منبع: euronews.com