اگر دانش آموز فرصت داشته باشد تا بیرون از گروه دوستانه، فعالیت کند، درک صحیحی از جریانات گروهی و روش هایی برای سهولت کار با گروه خواهد یافت و درنتیجه چارچوب صحیحی مبنی بر توسعه شبکه ارتباطی روابط اجتماعی کلاسی ایجاد خواهد شد. بسیاری از مطالعات نشان می دهند که می توان ظرفیت کودکان را به کمک تجربیاتی که در مدرسه کسب می کنند برای همکاری در فعالیت های گروهی و نیز جهت بهبود فعل و انفعالات گروه دوستان و همسالان افزایش داد. طبق نظریه واردن و کریستی'، اگر دانش آموزان را به تفکر و گفت وگو درباره دیدگاه های رفتار اجتماعی سوق دهیم، درواقع به آنها کمک خواهد شد تا تفکر اجتماعی شان توسعه یابد و وقتی در زندگی روزمره دانش آموز اتفاق ناگواری رخ دهد معلم می بایست فرصتی در اختیارش قرار دهد تا در گروه، روی نتایج این ناسازگاری و راه رفع آن صحبت کند، و معلم نیز رفتار اجتماعی و ارزش های آن را در کلاس تشریح کند.
درگیری با رفتار فردی: الگوهای رفتاری افراد در برنامه زندگی و نتیجه کارهایشان بررسی می شود. بخش اول شامل مفهومی وسیع و گسترده است که در رفتارهای فرد بروز می کند و بخش دوم؛ یعنی نتایج دنبال رو و پیرو آن است. ترتیب کلاسی، درجات صدا، تناسب وظایف، روابط فی مابین معلم و دوستان، گرسنگی، عکس العمل های معلم و... همه این عوامل رفتار را تحت تأثیر قرار میدهد. حال به بررسی نمونه ای می پردازیم که نتیجه بافت پیچیده این عوامل در رفتار فرد نمایان می شود.
دان Done کودکی شش ساله است و بیشتر ترجیح میداد در منزل بماند تا به مدرسه برود. یک روز برحسب اتفاق لباسهای او در مدرسه گلی و خاکی شد، سرمربی وسواس زیادی از خود نشان داد و کودک را روانه خانه کرد. روز بعد او از روی عمد خود را خاکی کرد و دوباره به خانه برگشت تا این که از آن پس این جریان عادی شد. رفتار غلط مربی، او را تشویق کرده بود تا همیشه خود را خاکی کند در چهارمین روز وقتی سرمربی از این عمل دان آگاه شد او را از رفتن به خانه باز داشت. پس مسئله خاکی شدن و در ادامه آن به خانه رفتن پایان پذیرفت.
دختر چهارده ساله‌ای به طور مرتب در کلاس دعوا و جدال به راه می انداخت. تجزیه و تحلیل این ماجرا نشان داد که این جنگ و دعوا فقط زمانی رخ می دهد که آن دختر در کنار یک پسر مشخص می نشیند. پس از این آگاهی، وقتی از آن دختر توضیح خواستند، او گفت آن پسر به طرزی ماهرانه در حین کلاس درس او را دست می انداخت و متلک می گفت. درنتیجه دخترک طاقتش تمام می شد و با عصبانیت به او جواب میداد و جنگ و دعوا شروع می شد. پس از کشف این مطلب با میانجی گری بین آن دو مشکل به راحتی حل شد.
بررسی در مورد ذکر شده تصاویر ساده ای از اثر متقابل بین موقعیت و رفتار را نشان می دهد. اغلب ارتباطات پیچیده هستند و نه تنها اثرات موقعیت را بر شخص، بلکه وابستگی بین افراد، اعتقادات، عناصر اجتماعی گروه ها و فرهنگ سازمانها را نیز منعکس می کنند. واتکینز ده پرسش برای تجزیه و تحلیل رفتار مرزی، مطرح می کند:
• تحت چه شرایط و چه موقعیت هایی بعضی رفتارها رخ می دهد ( کی، کجا، چگونه)؟
• تحت چه شرایط و چه موقعیت هایی بعضی رفتارها رخ نمی دهد؟ و چه رفتارهایی قبل از وقوع حوادثی چون سقوط ناگهانی، پیشرفت، از حرکت باز ایستادن، رخ می دهد؟
• چه چیزی دنباله روی رفتاری است که موجب نگرانی می شود و یا چه چیزی رفتار را حفظ و حمایت می کند؟
• شخص چه مهارت هایی را باید از خود نشان دهد؟
• شخص چه مهارت هایی را نباید به وضوح نشان دهد و چگونه می تواند مهارت هایش را گسترش دهد؟
• فرد درباره رفتار خود چه نظری دارد و رفتارهایش برای خودش چه معنایی دارند؟
• دیگران چه نظری درباره رفتارهای او دارند. این رفتارها چگونه ظاهر شده اند، آیا برای راضی کردن خود شخص است، آیا قابل تغییر است؟
• چه کسی بیشتر از بروز این رفتار نگران است؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها می توان راه حل هایی جست وجو کرد. روشن است که بعضی عوامل در بروز یک سری رفتارها مؤثرند و رفتارها در زمینه های مشخصی رخ می دهد که در صورت لزوم قابل تغییرند. نظر واتکینز این است که این گونه تحقیقات باعث بروز ستیزه جویی در رفتار می شود چون به طور حتم هر فرد به دنبال یک راه حل خاص است. هیچ راه حل صریح و یا پاسخ ساده ای که در حد وسیع و جهانی کاربرد داشته باشد، وجود ندارد.
با شفاف شدن این مطالب و درک روشن از این که چه اتفاقی در حال وقوع است و چرا. آیا ما می توانیم در جستجوی الگویی باشیم که ما را یاری کند و برای مداخله مؤثر چه باید بکنیم؛ همان طور که در جدول ۸۲ نشان داده شده ممکن است وجود یک رشته عوامل گوناگون، بر رفتار فرد اثر شدیدی داشته باشد. باید در نظر گرفت بیشتر مداخله ها، منجر به بروز تغییرات احساسی و ایجاد مشکلات و مسائل رفتاری در افکار و انتظارات افراد می شود.
منبع: مشاوره و حمایت از کودکان در برابر ناملایمات، سونیا شارپ و هلن کاوی، ترجمه: دکتر سوسن آقاجانبگلو، صص139-136، نشر ورجاوند، تهران، چاپ دهم، 1391
