مهاجرت دانشجویان ایرانی

مهاجرت دانشجویان در سال‌های اخیر به شدت رو به افزایش بوده‌ است و دلایل این امر، کیفیت در آموزش دانشگاه‌ها، رفاه دانشجویان و وجود شغل بعد از فارغ التحصیل شدن در سایر کشورها شناخته می‌شود. در حال حاضر حدود 48 هزار دانشجویی ایرانی در خارج از کشور تحصیل می‌کنند که حدود 1 درصد از جمعیت دانشجویان داخل کشور را شامل میشود.

عواملی چون نظام حقوقی، امنیت اجتماعی، امنیت شغلی، بیمه‌های سلامت، تامین اجتماعی، مالیات پرداختی، شرایط آب و هوایی و اقلیمی، شرایط دینی، زبان، قوانین مهاجرتی و وضعیت آینده‌ی فرزندان و خانواده‌، در انتخاب کشور مقصد بسیار حائز اهمیت هستند.

در ابتدا به دیدگاه دانشجویان در داخل ایران می‌پردازیم و سپس به سراغ موارد دیگر خواهیم رفت.

چند درصد از دانشجویان ایرانی قصد مهاجرت تحصیلی دارند؟

با مطالعات انجام شده در انجمن اسلامی دانشجویان تهران و علوم پزشکی،14 درصد از شرکت‌کنندگان در پاسخ به این سوال که «آیا می خواهید برای ادامه تحصیل از ایران خارج شوید؟» پاسخ منفی داده‌اند. 23 درصد حتی در رابطه با این موضوع نیندیشیده‌اند، 29 درصد در انتظار فرصتی مناسب هستند تا به عنوان مثال با دریافت بورسیه، مهاجرت تحصیلی کنند و 34 درصد نیز اقدامات لازم را انجام داده و آماده برای مهاجرت هستند. بنابراین می‌توان گفت، چیزی در حدود 64 درصد دانشجویان ایرانی قصد مهاجرت دارند.

در میان دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، بیشترین درصد افراد به ترتیب 35 و 41 درصد تصمیم به مهاجرت دارند. اما اکثریت نسبی دانشجویان دکتری تنها در صورت وجود فرصت مناسب، از ایران مهاجرت خواهند کرد؛ 29 درصد ایشان در هر شرایطی از ایران خواهند رفت و 25 درصد در ایران خواهند ماند. در میان این افراد، 41 درصد خواهان بازگشت به ایران پس از دوران تحصیل خود بوده‌اند و 46 درصد هنوز تصمیم خود را نگرفته‌اند و مابقی بازگشت به ایران را از سرنوشت خود حذف نموده‌اند. (1)

چه رشته‌هایی در چه کشورهایی بیشترین آمار مهاجرت را دارند؟

در کشورهای اروپای غربی، آمریکا و کانادا، رشته‌های علوم پایه و مهندسی تقاضای بیشتر و رشته‌های پزشکی و علوم انسانی تقاضای کمتری برای مهاجرت دارند.

در طی نظرسنجی از افرادی که قصد مهاجرت داشتند، بیشتر شرکت‌کنندگان آمریکای شمالی را جزء سه مقصد واجد شرایط خود قرار داده‌ اند و بعد از آن به ترتیب اروپای غربی، استرالیا، اروپای شرقی و شرق آسیا انتخاب شده‌اند. نتایج تحلیل سه دلیل نخست دانشجویان برای انتخاب کشور مقصد از این قرار بود: (1)

جستجوی دانشگاههای باکیفیت‌تر
تجربه سطح بالاتری از رفاه و تأمین اجتماعی
ادامه زندگی در کشوری توسعه یافته
جستجوی فرصتهای شغلی و رشد اقتصادی
بهره‌وری از آزادی‌های مدنی و سیاسی

چند درصد از دانشجویان ایرانی مهاجرت کرده‌اند؟

کشورهای OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) تقریباً ۸۵ درصد دانشجویان خارجی جهان را در خود جای داده‌اند که اکثر آن‌ها فقط در۶ کشور متمرکز هستند. آسیای شرقی و اقیانوس آرام در صدر لیست اعزام دانشجو قرار دارند. دانشجویان چین ۱۵ درصد از کل این آمار را تشکیل می‌دهند. آمریکای شمالی و اروپای غربی ۱۸ درصد، سپس اروپای مرکزی و شرقی ۱۱ درصد، جنوب و غرب آسیا ۹ درصد، کشورهای عربی ۷ درصد و آفریقا 8,5 درصد از کل دانشجویان بین المللی را تشکیل می دهند.

به صورت میانگین در حدود ۱۰ درصد از دانشجویان رشته‌های پزشکی در دانشگاه‌های ایران، مهاجرت تحصیلی کرده‌اند. در حال حاضر در حدود ۳ میلیون دانشجو برای ادامه تحصیل، کشورهای دیگر را انتخاب نموده و در دانشگاه‌های سراسر دنیا مشغول به تحصیل هستند. (2)

بهترین کشورها از نظر مهاجرت دانشجویی کدامند؟

در رتبه بندی‌ای که در سال 2019 توسط کیواس منتشر شده ‌است، لندن در صدر جدول قرار دارد. لندن با وجود دانشگاه‌های معتبری از جمله UCL (دانشگاه کالج لندن) ، امپریال کالج و کینگ کالج، مورد تقاضای دانشجویان بسیاری قرار دارد. (3)

در سال 2019 لیستی از برترین شهرهای دانشجویی جهان منتشر شد:

1.لندن

2.توکیو

3.ملبورن

4.مونیخ

5.برلین

6.مونترال

7.پاریس

8.زوریخ

9.سیدنی

10.سئول

11.تورنتو

12.بوستون

13.وین

14.هنگ‌کنگ

15.ادینبورگ

16.ونکوور

17.تایپه

18.کیوتو اوزاکا کوبه

19.نیویورک

20.سنگاپور

21.بارسلونا

22.بریسبان

23.کانبرا

24.آمستردام

دانشگاه امپریال کالج لندن

مهاجرت ایرانیان بیشتر به کدام کشورها بوده است؟

تحصیل در یک کشور انگلیسی زبان شرایط مهاجرت را چه از نظر تحصیل و چه از نظر حق کار برای ایرانیان تسهیل می‌کند. به صورت معمول مهاجرت تحصیلی در انگلستان، آمریکا، استرالیا، کانادا و نیوزلند با توجه به شرایط و مزایاهای موجود، طرفداران بیشتری دارند، اما با این حال هزینه تحصیل در این کشور‌ها به نسبت بالا است.

رشد قوی در اقتصاد، بازار کار، ثبات و قدرت سیاسی، باعث شده است تا زندگی مردم این کشورها در سطح بسیار بالایی قرار داشته باشد. همچنین ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و میزان تحصیلات بالای دانشگاهی در میان مردم و قوانین کسب و کار، باعث شده است تا فساد اداری و اقتصادی بسیار پایینی برآن‌ها حاکم باشد. (4)

کانادا به عنوان یکی از بهترین کشورها برای مهاجرت دانشجویان ایرانی شناخته می‌شود که شاخص تولید سرانه ناخالص داخلی آن، ۴۴ هزار و ۶۵۶ دلار است. تعداد مهاجران کانادا تقریبا ۷,۳ میلیون نفر است که ۲۰,۷ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.

نیمی از شهروندان کانادا، تحصیلات دانشگاهی دارند و از این نظر یکی از تحصیل‌کرده‌ترین کشورهای دنیا به حساب می‌آیند. به همین دلیل است که بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان ایرانی، از طریق ویزای تحصیلی کانادا در این کشور مشغول به تحصیل هستند. (4)

کشورهای محبوب مهاجرت تحصیلی در اروپا کدامند؟

کشورهای سوئد، سوئیس، دانمارک، فنلاند، هلند و بلژیک به عنوان برترین کشورهای اروپایی در زمینه تحصیل شناخته میشوند. سوئیس به عنوان کشوری آرام و به عنوان صلحجو‌ترین کشور شمرده میشود. نرخ بیکاری در این کشور بسیار پایین (۲,۴درصد) است. ثبات اقتصادی، امنیت شغلی و سیستم عالی آموزشی و درمانی، موجب شده است تا مردم کشور سوئیس در رفاه کامل زندگی کنند و از کیفیت زندگی خوبی بهره‌مند شوند. (5)

دانشگاه زوریخ در سوئیس

دانمارک یکی از کشورهای اسکاندیناوی است که از نظر کیفیت زندگی، بهترین رتبه در جهان را دارد. ثبات سیاسی و اقتصادی این کشور، باعث شده است که سطح زندگی مردم، در وضعیت خوبی قرار داشته باشد. قوانین کار در این کشور بسیار آسان و البته کاملا شفاف هستند و به همین دلیل افرادی که سرمایه‌ای دارند و می‌خواهند کسب‌وکاری راه‌اندازی کنند، به این کشور مهاجرت می‌کنند.

از این نظر دولت دانمارک، سیستم تشویقی مالیاتی مناسبی برای مهاجران در نظر گرفته است و از سرمایه‌گذاران خارجی، بابت راه‌اندازی کسب‌وکار، مالیات کمتری دریافت می‌کند. سیستم بهداشت و درمان عمومی این کشور بسیار پیشرفته است. همچنین نرخ درآمد سرانه این کشور، بالاست. ثبات و امنیت شغلی، افراد بسیاری در سراسر دنیا را به مهاجرت به این کشور تشویق می‌کند. بنابر آمار، مردم دانمارک، شادترین مردم دنیا هستند.

نتیجه گیری

انگیزه اصلی دانشجویان مهاجر، بهره بردن از سطوح بالای دانش در کشورهایی با رفاه و امنیت بالا است. کشورهای کانادا، آلمان، سوئد، سوئیس، دانمارک، فنلاند، هلند و بلژیک با داشتن ثبات اقتصادی، امنیت شغلی و سیستم عالی آموزشی و درمانی، به عنوان محبوب‌ترین مقاصد تحصیلی دانشجویان ایرانی شناخته شده‌اند.

برخی از این افراد پس از فارغ‌التحصیل شدن به ایران بازمی‌گردند و حاصل دریافت‌های خود را به هم‌وطنانشان ارائه می‌دهند و برخی دیگر نیز در کشور مقصد وارد محیط کار می‌شوند.

پی نوشتها