آرتروز (استئوآرتریت) شایع‌ترین نوع آرتریت است و شامل آسیب‌دیدگی غضروف‌ مفاصل می‌شود؛ غضروف بافتی سخت و لغزنده است که انتهای استخوان‌ها را در محل مفاصل می‌پوشاند. بالشتک‌های غضروفی سبب می‌شوند که حرکت استخوان‌ها در محل مفاصل تقریباً بدون اصطکاک صورت گیرد. آسیب‌دیدگی این غضروف‌ها باعث می‌شود که استخوان‌ها هنگام حرکت مستقیماً روی همدیگر کشیده شوند و اصطکاک زیادی ایجاد شود؛ این امر موجب درد و محدود شدن حرکت می‌گردد. آسیب‌دیدگی غضروف‌ها می‌تواند به‌تدریج، در طول سالیان متمادی، ایجاد شود یا اینکه یکدفعه و بر اثر آسیب‌دیدگی یا عفونت مفصل رخ دهد.

آرتروز همچنین کل مفصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری موجب بروز تغییراتی در استخوان‌ها می‌شود و بافت همبندی که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کند و موجب پایداری مفصل می‌شود را تخریب می‌کند. آرتروز باعث التهاب پوشش مفصل هم می‌شود.1

انواع آرتروز کدامند؟

آرتروز انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

آرتروز اولیه

با افزایش سن به وجود می‌آید و در افراد زیر ۴۰ سال دیده نمی‌شود. معمولاً در ایجاد آن فاکتورهای ژنتیک نقش دارند. آرتروز اولیه در مچ دست، آرنج و شانه وجود ندارد. همچنین در اندام تحتانی مثلاً در زانو، لگن و شست پا، آرتروز اولیه دیده می‌شود ولی در سایر مفاصل اندام تحتانی آرتروز اولیه قابل مشاهده نیست.

آرتروز ثانویه

به دنبال یک بیماری خاص مانند روماتیسم مفصلی، عفونت و شکستگی در مفصل به وجود می آید. آرتروز ثانویه در هر مفصلی دیده می‌شود ولی آرتروز اولیه فقط در مفاصل خاصی قابل مشاهده است به عنوان مثال در اندام فوقانی فقط در بند انتهایی و میانی انگشتان شخص دیده می‌شود. در ناحیه ستون مهره، گردن و کمر و نه در ناحیه پشتی نیز دیده می شود. آرتروز اولیه از ثانویه بسیار با اهمیت است چرا که در آرتروز ثانویه می‌توان با کنترل بیماری زمینه‌ای به میزان قابل توجهی جلوی پیشرفت این بیماری را گرفت.

آرتروز دژنراتیو

آرتروز استئوآرتریت شایعترین نوع این بیماری است. وقتی غضروف از بین می رود استخوان روی استخوان مالیده می شود و موجب درد، ورم و سفتی می شود. با گذشت زمان مفاصل ضعیف خواهند شد و درد نیز مزمن می شود. شاخص های خطر شامل اضافه وزن، سابقه خانوادگی، سن و آسیب های پیشین می شود. وقتی علائم مفصلی بیماری آرتروز استئوآرتریت خفیف یا متوسط باشند می توان با این راه ها آن را کنترل کرد:

توازن بخشیدن به فعالیت ها با استراحت

استفاده از روش های درمانی گرم و سرد

فعالیت فیزیکی منظم

تثبیت وزن سالم

تقویت قوای عضلات اطراف مفصل

استفاده از دستگاه های کمکی

استفاده از مسکن های بدون نیاز به نسخه یا داروهای ضد التهاب

پرهیز از حرکات سنگین تکراری

اگر علائم مفصل شدید شود موجب محدودیت انعطاف و پایین آمدن کیفیت زندگی خواهد شد. برخی از راهکارهایی که بالا گفته شد در این شرایط به کار می آیند اما جایگزین کردن مفصل ضرورت پیدا خواهد کرد. با فعال ماندن، تثبیت وزنی سالم و پرهیز از آسیب دیدگی و حرکات تکراری می وانید جلوی آرتروز استئوآرتریت را بگیرید.

آرتروز التهابی

یک سیستم ایمنی سالم محافظت کننده است. بنابراین با فعال کردن التهاب درونی با عفونت و ابتلا به بیماری مقابله می کند اما سیستم ایمنی ممکن است منحرف شود و به اشتباه با التهابی کنترل نشدنی به مفاصل حمله کند و موجب فرسایش مفاصل و شاید اعضای داخلی بدن مانند چشم ها و دیگر قسمت ها شود . آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک نمونه های آرتروز التهابی هستند. محققان معتقدند که ترکیب ژنتیک و نیروهای محیطی می توانند خود ایمنی را تحریک کنند. سیگار کشیدن یک مثال از خطرات محیطی است که می تواند آرتریت روماتوئید را در افرادی با ژنتیک خاص فعال کند.با انواع خود ایمنی و التهابی آرتروز، تشخیص زودهنگام و درمان تهاجمی ضرورت پیدا می کند. کاهش سرعت فعالیت بیماری می تواند به خفیف کردن علائم و حتی پیشگیری از آسیب دائمی مفاصل کمک کند. هدف درمان است و می توان با استفاده از چندین دارو که با نام DMARDs شناخته می شوند به آن رسید. هدف درمان کاهش درد، بهبود عملکرد و پیشگیری از آسیب های بعدی به مفاصل است.

آرتروز عفونی

یک باکتری، ویروس یا قارچ می تواند وارد مفصل شده و باعث تحریک التهاب شود. مثال موجودات زنده ای که می توانند مفصل را عفونی کنند سالمونلا و شیگللا، کلامیدیا و سوزاک و هپاتیت C هستند. در بسیاری موارد درمان با داروهای آنتی بیوتیک می تواند مفصل را از عفونت تمیز کند اما گاهی آرتروز مزمن می شود.

آرتروز متابولیک

با تجزیه پورین ها توسط بدن اسید اوریک شکل می گیرد (ماده ای که در سلول های انسان و بسیاری از میوه ها یافت می شود). بعضی از مردم سطح بالایی اسید اوریک دارند چون به صورت طبیعی بیش از آنچه مورد نیاز است تولید می کنند یا بدن نمی تواند با سرعت قابل قبولی خود را از اسیداوریک ها خلاص کند.
در برخی افراد اسیداوریک روی هم انباشته می شود و کریستالی سوزنی شکل را در مفصل تشکیل می دهد در نتیجه سبب درد شدید در این ناحیه یا نقرس می شود. نقرس ممکن است به صورت مرحله ای بیاید و برود یا اگر سطح اسید اوریک پایین نیامد می تواند مزمن شود و موجب درد و ناتوانی درمان ناپذیری شود.2

نشانه‌های بیماری آرتروز

مشخص‌ترین نشانه‌های این بیماری شامل موارد زیر است:

درد و ناراحتی مفصل

احساس خشکی و سفتی در مفصل، به ویژه پس از مدتی تحرک نداشتن؛ مانند زمانی‌که از خواب برمی‌خیزید یا به مدت طولانی نشسته‌اید.

التهاب، ورم و سفتی مفصل

ایجاد صدا در مفصل هنگام راه رفتن یا حرکت دادن مفاصل

کاهش دامنه حرکت مفصل3

دلایل ابتلا به آرتروز

چندین فاکتور وجود دارد که می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند، این عوامل شامل:

افزایش سن. خطر ابتلا به آرتروز با افزایش سن افزایش می‌یابد.

جنسیت. زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

وراثت. بعضی از افراد بصورت مادرزاد دچار مشکلات استخوانی هستند، که خطر ابتلای آنها به آرتروز را افزایش می‌دهد.

آسیب دیدن مفاصل. زمانیکه مفاصل هنگام ورزش و یا سایر تصادفات آسیب می‌بینند، خطر ابتلای مفصل آسیب دیده به آرتروز افزایش می‌یابد.

چاقی. حمل وزن بیشتر توسط بدن باعث فشار بیش از حد بر مفاصل می‌شود.

مشاغل خاص. اگر شغل افراد از نوعی است که فشار مداوم برروی مفاصل می‌شود، خطر ابتلای شما به آرتروز افزایش می‌یابد.

سایر بیماری‌ها. ابتلا به دیابت، کم کاری تیروئید، نقرس یا بیماری پاژه خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.4

درمان آرتریت

درمان آرتریت بر روی تسکین علایم و تقویت عملکرد مفاصل تمرکز دارد. ممکن است پیش از آنکه روش درمانی مناسب شما تعیین شود، لازم باشد روش‌های مختلفی را امتحان کنید یا ترکیبی از آن‌ها را بکار ببرید.

داروها

داروهای بکاررفته در درمان آرتریت بسته به نوع این بیماری، متفاوت هستند. داروهای رایج مورد استفاده عبارتند از:

مسکن‌ها. این داروها به کاهش درد کمک می‌کنند ولی تأثیری بر التهاب ندارند. یکی از انواع بدون‌ نسخه‌ی آن‌ها استامینوفن می‌باشد.

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs). این داروها علاوه بر درد، التهاب را نیز کاهش می‌دهند. یکی از انواع بدون نسخه‌ی آن‌ها ایبوپروفن می‌باشد. بعضی از انواع آن‌ها هم تنها با تجویز پزشک قابل تهیه هستند.

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌توانند سبب تحریک معده و افزایش خطر ابتلا به حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی شوند. بعضی از این داروها به شکل کرم یا ژل در دسترسند و می‌توان آن‌ها را روی مفاصل مالید.

داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده‌ی بیماری (DMARDs). این داروها سبب کاهش یا توقف تهاجم سیستم ایمنی بدن به مفاصل می‌شوند. داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده‌ی بیماری را غالباً برای معالجه‌ی آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) بکار می‌برند. از این داروها می‌توان به متوترکسات (methotrexate) و هیدروکسی کلروکین (hydroxychloroquine) اشاره کرد.

اصلاح‌کننده‌های پاسخ بیولوژیک. این داروها که معمولاً به‌همراه داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده‌ی بیماری (DMARDs) بکار می‌روند، به‌طریق ژنتیکی به‌گونه‌ای مهندسی شده‌اند که مولکول‌های پروتئینی مختلفی که در پاسخ ایمنی نقش دارند را مورد هدف قرار دهند.

انواع مختلفی از اصلاح‌کننده‌های پاسخ بیولوژیک وجود دارد؛ یکی از انواع رایج آن‌ها مهارکننده‌های فاکتور نکروزدهنده تومور (TNF) می‌باشد. از این مهارکننده‌ها می‌توان اتانرسپت (etanercept) و اینفلیکسی‌مب (infliximab) را نام برد.

کورتیکواستروئیدها. این کلاس از داروها سیستم ایمنی را سرکوب کرده و سبب کاهش التهاب می‌شوند. از این داروها می‌توان به پردنیزون (prednisone) و کورتیزون (cortisone) اشاره کرد. کورتیکواستروئیدها را می‌توان بصورت خوراکی مصرف کرد یا اینکه آن‌ها را مستقیماً به مفصل دردناک تزریق نمود.

تراپی

فیزیوتراپی می‌تواند در معالجه‌ی بعضی از انواع آرتریت مؤثر باشد. انجام تمرینات ورزشی می‌تواند باعث افزایش دامنه‌ی حرکتی و تقویت عضلات مجاور مفصل شود. در بعضی از موارد ممکن است استفاده از آتل یا برِیس (زانوبند و …) تجویز گردد.

عمل جراحی

اگر روش‌های کنسرواتیو مؤثر واقع نشدند، پزشک‌ ممکن است برایتان عمل جراحی تجویز نماید. عمل‌های جراحی شامل موارد زیر می‌شوند:

ترمیم مفصل. در بعضی موارد به‌منظور کاهش درد یا بهبود عملکرد، می‌توان سطوح مفصلی را صاف و بازآرایی کرد. این عمل معمولاً به‌شیوه‌ی آرتروسکوپیک – از طریق ایجاد برش‌های کوچکی در مفصل – انجام می‌شود.

جایگزینی مفصل. در این عمل، مفصل آسیب‌دیده برداشته‌می‌شود و توسط یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌گردد. این عمل را بیشتر برای جایگزینی مفصل لگن و زانو بکار می‌برند.

فیوژن (خشک‌ کردن) مفصل. این عمل بیشتر برای مفاصل کوچک‌تر – مثل: مفاصل مچ دست، قوزک پا یا انگشتان – استفاده می‌شود. در عمل فیوژن مفصل، انتهای دو استخوان را در محل مفصل برمی‌دارند و سپس این دو استخوان را به هم قفل می‌کنند تا اینکه سرانجام با یکدیگر یک واحد سخت و محکم را تشکیل دهند.1

پی نوشت:
1.www.moheb.com
2.www.kermany.com
3.www.lafarrerr.com
4.www.rastineh.com