راجع به ترس از موفقیت یا عقده یونس چه میدانید؟

موفقیت چیست؟

هر گونه دستیابی به جایگاه اجتماعی، ثروت، شهرت، محبوبیت و... که بتواند حسی از رضایتمندی در فرد ایجاد کند را موفقیت می‌دانیم. شاید رسیدن به همه این رتبه‌ها همزمان ممکن نشود، اما تعریف دیگر موفقیت، کسب هر موقعیت با معنا و هم خوان با خواست ذهنی است. نیاز به کسب موفقیت یا به تعبیری خودشکوفایی که در آن فرد می‌تواند به نهایت توانمندی‌های خود دست یابد، جزء نیازهای حیاتی بشری و نشانه‌ای از رشد حداکثری استعدادهای او است.1

ترس از موفقیت یا عقده یونس

این گریز از کسب بهترین‌ها و موفقیت را تحت عنوان «عقده یونس» در روانشناسی یاد می‌کنند. در داستان زندگی یونس پیامبر، او تلاش بسیاری در دعوت مردم به یکتاپرستی می‌کند، بعد از چندی آن‌ها را به هیچ وجه اصلاح شدنی ندانسته و دست از دعوت برمی دارد. پس از آن که یونس آن‌ها را ترک می‌کند، مردمان به علت ترس از نزول عذاب الهی دست از بت پرستی بر می‌دارند و به یکتا پرستی ایمان می‌آورند.

یونس سوار بر کشتی راهی دیار دیگر می‌شود که در میان راه به نشانه هشدار الهی و فرار از مسئولیت در شکم ماهی گرفتار می‌آید. ترس از موفقیت یا عقده یونس نوعی فرار از مسئولیت و اضطراب تحقق استعدادهای بالقوه خویشتن است، اما برخی آن را واکنشی در برابر ترس از شکست می‌دانند.1

چرا از رسیدن به موفقیت می‌ترسیم؟

ما صاحب دو نیروی انگیزشی هستیم؛ یکی انگیزه رشد که برآمده از وضعیت‌های رشدی ما است و جهت دهی درونی برای ایجاد تغییر و گرایش به پیشروی است و دیگری انگیزه امنیت که میل درونی ما به حفظ ثبات و سکون می باشد. تکانه امنیت عاملی است که در مواقعی که ممکن است اضطراب تولید شود با یک عقب نشینی یا میل به نیمه کاره رها کردن امور باعث حفظ ثبات و آرامش می‌شود.

به همین دلیل ترس از موفقیت در دسته‌ی اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد. برای کسب اطلاعات در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید. این انگیزه امنیت از سوی دیگر می‌تواند موانعی هم ایجاد کند. روانشناسان انگیزه امنیت را یکی از ریشه‌های اصلی ترس از موفقیت می‌دانند. ریشه‌های دیگر به شرح زیر است:

ترس از واقعی نبودن

فرد توانمندی‌ها و استعدادهایش را باور ندارد و آن‌ها را واقعی نمی‌داند و هزاران علت دیگر را به موفقیت‌هایش نسبت می‌دهد.

ترس از رسیدن به سقف ارزش‌های والای خود

این افراد نگرانند که محقق شدن یک خواسته و رسیدن به غایت تعیین شده باعث شود که بعد آن به ناتوانی برسند.

ترس از سرخوردگی

این افراد نگرانند که مبادا محقق شدن یک خواسته باعث شود تا بفهمند که اصلا این موقعیت را نمی‌خواستند و یا شاید اینکه با رویه ناخوشایند آن خواسته رو به رو شوند.

ترس از دست دادن جایگاه فعلی

این افراد گمان می‌کنند که موفقیت‌ها ثبات موقعیت فعلی را از او می‌گیرند و شرایط ناآشنایی ایجاد می‌کنند که فرد خیلی در جریان جنبه‌های مختلف آن نیست.

ترس از مورد حسادت یا تهدید واقع شدن

این افراد از طرد شدن یا پذیرفته نشدن یا مورد عناد قرار گرفتن توسط دیگران واهمه دارند.2

نشانه‌های موفقیت هراسی

ترس از شکست و ترس از موفقیت غالبا مرتبط هستند و نشانه‌های اضطرابی یکسانی دارند. موفقیت هراسی یک فوبیای ناخودآگاه است که غالبا فرد نسبت به آن آگاهی ندارد.

– افرادی که از موفقیت هراسی رنج می‌برند قادر به کنترل موفقیت‌شان نیستند، ممکن است به ورطه‌ی رفتارهای خودمخرب وارد شوند: رو آوردن به مشروبات الکلی، مواد مخدر، رابطه جنسی و غیره. آن‌ها ممکن است در نهایت تمام آن‌چه را به‌دست آورده‌اند از دست بدهند.

– بسیاری از افراد موفقیت هراس از هدف‌گذاری برای جایگاه اول امتناع می‌کنند.

– غالبا پس از موفقیت در یک کسب و کار، آن کسب و کار را تعطیل می‌کنند یا کاری انجام می‌دهند که با شخصیت فرد سازگار نیست یا مغایر روحیات و عقل او است.

– نیاز به فرار از خودآگاهی ممکن است افراد موفقیت هراس را به استفاده از مواد مخدر یا مشروبات الکلی سوق دهد یا حتی در موارد شدید، آن‌ها را به مرز خودکشی بکشاند.3

چگونه بر ترس از موفقیت غلبه کنیم؟

برای غلبه بر ترس از موفقیت ابتدا باید علت‌های ناخودآگاه ذهنتان را شناسایی کنید. برای این کار نیاز به یک خودشناسی دارید. پس از رسیدن به خود آگاهی و پی بردن به علت‌های ناخودآگاه ذهنتان برای رفع ریشه‌ای ترس هایتان گام بردارید. از دیدگاه روانشناسان در این افراد طرحواره شکست یا بدبینی و بی اعتمادی فعال است.

از آن جا که این طرح واره‌ها منشا ناخودآگاه دارند در بسترهای مختلف زندگی فرد بروز کرده و منجر به تخریب آن زمینه‌ها می‌شوند، لازم است که حتما تحت مشاوره روانشناسی و مشاوره کنترل استرس قرار گیرند. مشاوران با استفاده از تکنیک‌های درمانی خود به شما کمک می‌کنند تا برای رسیدن به اهداف زندگیتان گام بردارید.

راهکارهایی برای غلبه بر ترس از موفقیت

همیشه این نکته را در نظر داشته‌باشید که قرار نیست متناسب با سلیقه دیگران زندگی کنید و مورد تأیید و علاقه‌ی آن‌ها باشید. لازم نیست همه شما را دوست داشته‌باشند. با این تفکرات کمال گرایی خود را کاهش دهید و به این واسطه قادر خواهید بود تا از میزان ترس خود کم کنید.

بسیاری از افراد از برجسته شدن و معروف شدن در جمع می‌ترسند و به این ترتیب دست از تلاش برای درخشیدن و شکوفا شدن بر می‌دارند. ممکن است جملاتی از این قبیل را با خود تکرار کنند که «مگر من که هستم که بتوانم بدرخشم و پیشرفت کنم» تکنیک‌های زیادی برای غلبه بر ترس از برجسته بودن مثل ترس از سخنرانی وجود دارد تنها کافی است به خود اجازه درخشیدن بدهید.

ترس از تغییر موضوع دیگری است که در بحث ترس از موفقیت جای می‌گیرد. موفقیت به معنای تغییر است و بسیاری از افراد علیرغم این که خواهان این تغییر هستند از سازگاری با آن می‌ترسند. موفقیت از آن جهت می‌تواند ترسناک باشد که موضوع ناشناخته‌ای است و پای افراد را به زندگی جدیدی باز می‌کند. ترک عادت به سختی صورت می‌گیرد.

در مواجهه با این ترس کافی است به صورت دقیق مشخص کنید چه نوع تغییری را در زندگی خود می‌خواهید؟ چطور آن را پیش بینی می‌کنید؟ لازم است بر جنبه‌های مثبت تغییر تمرکز کنید و مدام آن‌ها را در ذهن مرور کنید. می‌توانید در مورد سبک زندگی دلخواهتان روزانه فکر کنید و حتی آن را بر روی کاغذ بنویسید.1

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.hezarsarv.com
3.www.bazdeh.org