سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

این بیماری نوعی از اختلالات عصبی شناختی محسوب می‌شود و اختلال در عملکرد روده است که با دردهای طولانی مدت در شکم، بهم ریختن و تعدد اجابت مزاج و احساس ناراحتی روده ای مشخص می‌شود. دو علامت اصلی و غالب این بیماری اسهال و یبوست است. فقط تعداد کمی از افراد مبتلا به IBS علائم و نشانه‌های شدید دارند.

برخی افراد می‌توانند علائم خود را با مدیریت رژیم غذایی، سبک زندگی و استرس کنترل کنند. اما علائم شدیدتر را می‌توان با دارو و مشاوره درمان کرد. این بیماری را باید جدی دانست چرا که باعث تغییر در بافت روده یا افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شود.1

علل ایجاد سندرم روده تحریک پذیر

دلیل دقیق IBS شناخته شده نیست. عواملی که به نظر میرسد باعث سندرم روده تحریک پذیر می شوند عبارتند از:

انقباضات ماهیچه ای در روده

دیواره های روده ای با لایه های عضلانی که با دستگاه گوارش در ارتباط هستند باعث حرکت و هضم غذا می شود. انقباضاتی که قوی تر و طولانی تر از حد طبیعی می باشند، می توانند باعث ایجاد گاز، التهاب و اسهال شوند. انقباضات روده ای ضعیف می تواند باعث کاهش سرعت غذا و مدفوع سخت و خشک شود.

سیستم عصبی

ناهنجاری های اعصاب در دستگاه گوارش ممکن است موجب بروز ناراحتی بیش از حد طبیعی در سیستم گوارشی شود.

التهاب در روده

برخی از افراد مبتلا به IBS تعداد بیشتری سلول های سیستم ایمنی بدن را در روده خود دارند. این پاسخ سیستم ایمنی همراه با درد و اسهال است.

عفونت شدید

IBS می تواند بعد از یک دوره شدید اسهال (گاستروآنتریت) ایجاد شده توسط باکتری یا ویروس ایجاد شود.

تغییرات در باکتری در روده (میکرو فلورا)

میکرو فلورا باکتری» خوب است که در روده قرار دارد و نقش کلیدی در سلامت دارد.2

علائم سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

علائم IBS می توانند بسیار مختلف باشند و برای هرکسی بسته قسمت های درگیر در روده متفاوت است. معمولا بین نقاط مختلف روده همپوشانی وجود دارد. برخی افراد ممکن است تنها با یک قسمت از روده و بعضی نیز با چندین نقطه به مشکل بخورند.

ممکن است علائم دیگری مانند کمردرد، خستگی و مشکل در ادرار نیز وجود داشته باشند که با روده بی ارتباط باشند. بسیاری از افراد متوجه می شوند هفته ها یا ماه ها علائمی وجود داشته است ولی بعد از چند روز ناراحتی و مشکل خود را نشان دادند. این علائم ممکن است با استرس در ارتباط باشد.

سندروم روده تحریک پذیر شایع ترین علائم در ارتباط با IBS عبارتند از:

تیر کشیدن، گرفتگی یا درد شدید قسمت شکم

این نشانه معمولا در قسمت میانی و پایینی شکم حس می شود و مانند درد چاقو خوردن یا فرو شدن چیزی تیز به معده توصیف می شود. این درد ممکن است بیاید و برود، چند ثانیه بماند و یا ساعت ها دوام بیاورد. کسی که این علائم را تجربه می کند ممکن است دائم در حال حرکت باشد تا خود را آرام کند و از این رو نتواند درست استراحت کند.

نفخ و ورم کردن شکم

این مشکل معمولا وقتی از خواب بیدار می شوید وجود ندارد و با گذشت زمان بدتر می شود و شکم ورم می کند.

یبوست یا اسهال

با اینکه اسهال از علائم شایع است اما برخی افراد دچار یبوست می شوند و تا چند روز روده شان مشکل دارد چون اسپاسم این کار را دشوار می کند.3

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم به طور مداوم در عادات روده ای وجود داشت یا دچار تغییرات شدید شد، حتما به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است مشکل بزرگتری مثل سرطان روده بزرگ را نشان دهند. برخی از علائم و نشانه‌های جدی‌تر عبارت‌اند از:

کاهش وزن

اسهال در شب

خونریزی از مقعد

کمبود آهن

استفراغ‌های نامعلوم و بی دلیل

مشکل در بلعیدن غذا.1

سندروم روده تحریک پذیر چگونه تشخیص داده می شود؟

IBS معمولا زمانی تشخیص داده می شود که تمام احتمالات دیگر از بین بروند و به آزمایش نیاز پیدا می شود. با این وجود همه مجبور نیستند این کار را انجام دهند چون تمام اینها به علائم بستگی دارد. آزمایش خون، عکس یا اسکن خاصی وجود ندارد که دقیقا IBS را تشخیص بدهد و معمولا از روی شدت و حضور نشانه ها نظر داده می شود.

با این حال هرچقدر یک بیمار مبتلا به IBS سنش بالاتر برود امکان تشخیص بیماری اش دشوارتر می شود. این یعنی پزشک به تحقیق بیشتری برای قطعی بودن IBS نیاز دارد و ممکن است به گاستروسکپی، آزمایشهای فراصوتی، مطالعات باریم و کولونوسکوپی نیاز پیدا شود.3

جلوگیری از سندرم روده تجریک پذیر

پیدا کردن راه های مقابله با استرس ممکن است به جلوگیری یا کاهش علائم IBS کمک کند. مشاوره. یک مشاور می تواند به شما در یادگیری تغییرات و یا تغییر دادن پاسخ شما به استرس کمک کند. مطالعات نشان داده اند که روان درمانی می تواند کاهش معنی داری و طولانی مدت علائم را فراهم کند.

برای برخی از افراد، تغییرات در رژیم غذایی میتواند در جهت کمک به کاهش علائم کمک کننده باشد. از آنجا که علائم IBS در افراد مبتلا به این بیماری متفاوت است، تغییرات غذایی باید براساس هر فرد جداگانه تغییر کند.

تغییرات ساده در رژیم غذایی و شیوه زندگی اغلب برای کاهش علائم IBS کمک کننده است. سعی کنید به آرامی مقدار فیبر در رژیم غذایی خود را در طول یک هفته با مواد غذایی مانند دانه های کامل، میوه ها، سبزیجات و لوبیا افزایش دهید.2

توصیه‌های تغذیه‌ای در درمان سندرم روده تحریک پذیر

مهم‌ترین تغییراتی که لازم است در تغذیه خود اعمال کنید حذف مواد غذایی نفخ‌آور، مصرف گلوتن و برخی کربوهیدارت‌ها است. در ادامه برخی از توصیه‌های مهم و غذاهای مؤثر در درمان این بیماری را شرح داده‌ایم:

1. مصرف فیبر

هر چند مصرف فیبر یبوست را کاهش می‌دهد اما می‌تواند گازها و دردهای شکمی را افزایش می‌دهد. بهترین کار این است که مواد غذایی حاوی فیبر را با فاصله‌های زمانی زیاد مصرف کنید. فیبر در غذاهایی همچون میوه‌ها، غلات، حبوبات و سبزیجات یافت می‌شود. مصرف فیبر را محدود کنید و به جای آن می‌توانید از مکمل‌های فیبر مانند متاموسیل و سیتروسل استفاده کنید. این مکمل‌ها نفخ کمتری دارند و گاز کمتری تولید می‌کنند.

2. پرهیز از مصرف غذاهای مشکل‌ساز

خوردن غذاهایی که منجر به تشدید علائم می‌شوند را متوقف کنید. الکل، نوشیدنی‌های کافئین‌دار، شکلات، فرآورده‌های لبنی و شیرین کننده‌های مصنوعی از جمله مواد غذایی مشکل ساز هستند و علائم بیماری را افزایش می‌دهند. درصورتی که با مشکل تولید گاز زیاد مواجه هستید بهتر است مواد غذایی مانند حبوبات، کلم، گل‌کلم و کلم‌بروکلی را مصرف نکنید.

3. غذا خوردن به صورت منظم

هیچ کدام از وعده‌های غذایی خود را نادیده نگیرید. لازم است برای تنظیم عملکرد روده هر روز در ساعت مشخصی از روز غذا بخورید. مصرف غذای کمتر و با فاصله زمانی کوتاه به بهبود اسهال کمک می‌کند. اما در صورتی که به یبوست مبتلا هستید، بهتر است میزان غذای مصرفی در هر وعده بیشتر و با فاصله زمانی بیشتری باشد.

4. مصرف فرآورده‌های لبنی

در صورتی که به مشکل عدم تحمل لاکتوز مبتلا هستید، بهتر است به جای شیر از ماست استفاده کنید. در کل بهتر است لبنیات را در تغذیه خود محدود کنید و یا آن‌ها را به صورت ترکیب با غذاهای دیگر مصرف کنید. در برخی موارد و به دستور پزشک لازم است مصرف لبنیات را به طور کامل متوقف کنید. در این صورت لازم است پروتئین، کلسیم و ویتامین B مورد نیاز بدن را از غذاهای دیگر دریافت کنید.

5. نوشیدن مایعات فراوان

نوشیدن مایعات را فراموش نکنید و هر روز به میزان زیادی آب مصرف کنید. بهتر است مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار را کنار بگذارید. این نوشیدنی‌ها روده را تحریک کرده و باعث افزایش بیرون روی و اسهال می‌شوند. نوشیدنی‌های گاز دار نیز گاز معده و روده را افزایش می‌دهند.1

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.drdr.ir
3.www.kermany.com