برای بیشتر والدین این سوال پیش می‌آید که کودکانشان چند ساعت باید بخوابند، این موضوع برای والدین کودکانی که به مدرسه می‌روند، اهمیت بالایی دارد. در ادامه درباره‌ی میزان خواب مناسب برای کودک صحبت خواهیم کرد.

↑میزان خواب مناسب کودک در سنین مختلف

مقدار خواب مورد نیاز کودکان مختلف با هم متفاوت بوده و به عوامل مشخصی، همچون سن کودک بستگی دارد.

مراحل خواب نوزاد‌‌ شما

خواب مراحل مختلفی د‌‌ارد‌‌. ما معمولا متوجه این مراحل نمی‌شویم، اما خواب از د‌‌و مرحله هوشیاری تشکیل می‌شود‌‌.

خواب همراه با رویا: اولین مرحله خواب است که د‌‌ر آن چشم فرد‌‌ زیر پلک‌های بسته تکان می‌خورد‌‌؛ د‌‌ر حالی‌که بد‌‌ن او کاملا آرام است. به این مرحله د‌‌ر اصطلاح REM می‌گویند‌‌.

خواب عمیق: د‌‌ر این مرحله چشمان فرد‌‌ تکان نمی‌خورند‌‌ و معمولا فرد‌‌ کمتر خواب می‌بیند‌‌. د‌‌ر این مرحله است که بد‌‌ن خود‌‌ش را بازسازی می‌کند‌‌ و سیستم ایمنی تقویت می‌شود‌‌. نوزاد‌‌ان نیازشان به خواب تقریبا د‌‌و برابر بزرگسالان است. حتی تا 18 ماهگی نیز این کود‌‌کان حد‌‌ود‌‌ا 5 ساعت بیشتر از والد‌‌ینشان می‌خوابند‌‌.

فرزند‌‌ شما تا زمانی‌که نوزاد‌‌ است، بیشتر ساعات خوابش را د‌‌ر مرحله اول (REM) می‌گذراند‌‌. شما با نگاه کرد‌‌ن به او هنگام خواب متوجه تکان خورد‌‌ن چشمان او د‌‌ر زیر پلک‌هایش خواهید‌‌ شد‌‌. وقتی وارد‌‌ مرحله د‌‌وم (خواب عمیق) می‌شود‌‌، د‌‌هانش را به گونه‌ای که چیزی را می‌مکد‌‌ تکان می‌د‌‌هد‌‌. د‌‌ر این مرحله از خواب به سختی می‌توان نوزاد‌‌ را بید‌‌ار کرد‌‌. تا قبل از سه ماهگی، فرزند‌‌ شما نمی‌تواند‌‌ تفاوت بین شب و روز را تشخیص د‌‌هد‌‌؛ به همین د‌‌لیل ساعات خواب او د‌‌ر طول شب و روز متغیر است. بعد‌‌ از سه ماهگی، فرزند‌‌ شما به‌تد‌‌ریج متوجه می‌شود‌‌ که شب‌ها باید‌‌ بیشتر از روزها خوابید‌‌. بعد‌‌ از مد‌‌تی نیز ساعات خواب او د‌‌ر طول روز کوتاه‌تر، منظم‌تر و آرام‌تر می‌شود‌‌. تا شش ماهگی می‌توانید‌‌ انتظار یک برنامه خواب منظم برای فرزند‌‌تان د‌‌اشته باشید‌‌.

یک تا چهار هفتگی: ۱۵ تا ۱۶ ساعت در شبانه روز

نوزادان معمولاً ۱۵ تا ۱۸ ساعت شبانه روز را در خواب سپری می‌کنند‌، ولی هر بار تنها در دوره‌های کوتاه دو تا چهار ساعته می‌خوابند. نوزادان نارس بیش‌تر و کودکان مبتلا به کولیک کم‌تر از این مدت زمان می‌خوابند.

از آنجایی که در نوزادان هنوز ساعت زیستی داخلی بدن (circadian rhythm) شکل نگرفته است، الگوهای خواب آن‌ها به چرخه‌ی شب و روز وابسته نیست. در حقیقت خواب آن‌ها یک الگوی مشخص را دنبال نمی‌کند.

یک تا چهار ماهگی: ۱۴ تا ۱۵ ساعت در شبانه روز

با رسیدن به ۶ هفتگی، نوزاد آرام‌تر شده و الگوی خواب منظم تری پدیدار می‌شوند. طولانی‌ترین دوره‌ی خواب در این سن به ۴ تا ۶ ساعت رسیده و معمولاً به صورت منظم در زمان غروب آفتاب رخ می‌دهد‌. در این سن اشتباه گرفتن شب و روز به پایان می‌رسد.

چهار تا دوازده ماهگی: ۱۴ تا ۱۵ ساعت در شبانه روز

در حالی که تا ۱۵ ساعت زمان ایده‌آل به نظر می‌ر‌سد، بیش‌تر نوزادان بالای یازده ماه تنها ۱۲ ساعت در روز می‌خوابند‌. رسیدن به یک الگوی خواب ثابت، هدف اصلی این دوره است. چرا که در این سن کودک اجتماعی‌تر شده و الگوهای خوابش هم به والدین شبیه تر می‌شود.

در حول و حوش شش ماهگی، کودک ۳ یا ۲ بار در طول روز چرت می‌زند. در این زمان و یا حتی زودتر کودک قادر است که به صورت کامل در طول شب بخوابد. زمانی که ساعت زیستی داخل بدن به صورت کامل به تکامل برسد، الگوی چرت عصرگاهی کودک هم به ثبات خواهد رسید.

چرت نیمه صبحگاهی کودک معمولاً از ساعت ۹ صبح شروع شده و یک ساعت ادامه خواهد داشت. چرت ظهرگاهی هم معمولا یک تا دو ساعت طول کشیده و معمولاً از ظهر تا ساعت ۲ بعد از ظهر ادامه دارد. چرت عصرگاهی هم هر زمانی بین ساعت 3 تا 5 بعد از ظهر رخ داده و از نظر مدت زمان در افراد مختلف متفاوت است.

یک تا سه سالگی: ۱۲ تا ۱۴ ساعت در شبانه روز

زمانی که کودک یک سالگی را پشت سر می‌گذارد و با رسیدن به ۱۸ تا ۲۱ ماهگی، کم کم تمایل به چرت صبحگاهی و غروب خود را از دست داده و تنها یک بار در روز چرت می‌زند. در حالی که کودکان نوپا به ۱۴ ساعت خواب در روز نیاز دارند، آن‌ها معمولاً تا ۱۰ ساعت به خواب می‌روند.

بیش‌تر کودکان ۲۱ تا ۳۶ ماهه، کماکان به یک خواب کوتاه نیمروز نیاز دارند، مدت زمان این خواب بین یک تا سه و نیم ساعت متفاوت است. کودکان در این سن معمولاً بین ساعت ۷ و ۹ شب به رختخواب رفته و صبح‌ها بین ساعت ۶ و ۸ از خواب بیدار می‌شوند.

سه تا شش سالگی: ۱۰ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز

کودکان در این سن معمولاً بین ساعت ۷ تا ۹ شب به خواب رفته و بین ساعت ۶ تا ۷ صبح از خواب بیدار می‌شوند. این الگوی خواب درست مانند الگوی خواب کودک در سنین پایین‌تر است‌.

در سه سالگی هنوز کودکان خواب کوتاه روزانه را دارند در حالی که در پنج سالگی بیش‌تر آن‌ها دیگر در هنگام روز به خواب نمی‌روند. چرت روزانه به تدریج کوتاه‌تر می‌شود‌. مشکلات خواب جدید بعد از سن سه سالگی معمولاً ایجاد نمی‌شود.

هفت تا دوازده سالگی: ۱۰ تا ۱۱ ساعت در شبانه روز

در این سنین، به دلیل فعالیت‌های اجتماعی، فعالیت‌های خانوادگی و روتین مدرسه، ساعت خواب کودک به تدریج دیر و دیرتر می‌شود.بیش‌تر دوازده ساله‌ها تقریبا ساعت ۹ شب به رختخواب می‌روند. با این همه ساعت به خواب رفتن کودکان در این سن متفاوت بوده و بین ساعت ۷ تا ساعت ۱۰ خواهد بود. کل ساعت خواب کودک در این سن ۹ تا ۱۲ ساعت و به صورت میانگین ۹ ساعت خواهد بود.

دوازده تا هجده سالگی: ۸ تا ۹ ساعت در شبانه روز

نیاز به خواب برای سلامت و کیفیت زندگی نوجوانان بسیار ضروری و حیاتی است‌. در این سن بسیاری از نوجوانان به ساعت‌های خواب بیش‌تری نسبت به سال‌های گذشته احتیاج دارند. با این همه بسیاری از نوجوانان و جوان در این سنین به دلیل افزایش فشارهای اجتماعی، به مقدار کافی و مورد نیاز نمی‌خوابند.

↑تنظیم ساعت خواب کودک در سنین پایین

برای داشتن یک خواب خوب و مفید برای کودک باید یک برنامه منظم چید و ساعت خواب کودک را تنظیم کرد. نخست بدانیم که روتین شبانه‌ی خواب کودک چیست؟

↑روتین شبانه برای تنظیم خواب کودک چیست؟

تنظیم ساعت خواب کودک و داشتن یک روتین منظم نیازمند اجرای فعالیت‌های کمی است. در واقع نکته‌ی کلیدی ماجرا این است که این فعالیت‌ها هر شب به شیوه‌ی یکسانی انجام شوند. در واقع بیست دقیقه قبل از ساعت خواب کودک این فعالیت‌ها شروع می‌شوند.

بیش‌تر روتین‌های شبانه برای تنظیم خواب کودک شامل فعالیت‌های پیش از خواب مانند حمام کردن، مسواک زدن و انجام فعالیت‌های لذت بخش مانند کتاب خواندن و یا گوش دادن به یک داستان صوتی است. برای اینکه محیط خواب کودک آرام و مثبت باقی بماند، باید از توجه مثبت و تشویق استفاده کرد.

مثال‌هایی از یک روتین شبانه که می‌تواند بعد از شام یا حمام آغاز شود، شامل:

کودک برای 15 تا 20 دقیقه بازی می‌کند – این مدت زمان می‌تواند کتاب خواندن با پدر و مادر را هم شامل شود.

پدر یا مادر به همراه کودک به اتاق خواب می‌روند.

پدر یا مادر کودک را به آرامی در آغوش کرده و او را می‌بوسند.

کودک در تخت قرار داده می‌شود.

در پایان بیست دقیقه به فرزند خود شب بخیر بگویید. در این زمان اگر کودک پافشاری کرد و یا اینکه در برابر خوابیدن مقاومت کرد، شما باید جدی باشید. با رفتار خود به کودک نشان دهید که الان موقع خواب است و بعد بلافاصله اتاق خواب کودک را ترک کنید.

شروع تنظیم ساعت خواب کودک: انتخاب زمان مناسب

کودکان در سنین پایین معمولاً بین ساعت 7 تا 8 شب به خواب می‌روند و پدر و مادر هم ممکن است این ساعت را به عنوان ساعت خواب ایده آل در ذهن داشته باشند.

اما با این همه بهتر است که ساعت خواب کودک را برای زمانی تنظیم کرد که کودک به صورت طبیعی به خواب می‌رود. با این کار شانس بالاتری وجود دارد که روتین شبانه با موفقیت به زمان خواب کودک متصل شود. برای مثال اگر کودک در نهایت در ساعت 9 شب به خواب می‌رود، از این ساعت به عنوان ساعت خواب موقت استفاده کنید.

ساعت خواب واقعی کودک را به آرامی به ساعت خواب دلخواه خود نزدیک کنید

یک هفته بعد از شروع روتین خواب، شما می‌توانید ساعت خواب کودک را به آرامی به سمت جلو بکشانید. برای این کار باید هر دو روز یکبار ساعت خواب کودک را 15 دقیقه به جلو بکشید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که به ساعت دلخواه خود برسید.

برای مثال اگر کودک شما ساعت 9 به خواب می‌رود، ولی ساعت ایده آل شما ساعت 9 است، باید کارهای زیر را انجام دهید:

ساعت 8:45 دقیقه کودک را در تخت قرار دهید.

این کار را برای دو شب انجام دهید

در دو روز آینده ساعت خواب کودک را 15 دقیقه به جلو کشیده و او را در ساعت 8:30 در تخت قرار دهید.

این کار را تا زمانی که ساعت خواب کودک به ساعت دلخواه شما برسد، ادامه دهید.

این کار ممکن است چندین هفته طول بکشد ولی در نهایت تنظیم خواب شبانه کودک فواید بسیار زیادی داشته، تعداد دفعاتی که کودک در طول شب بیدار می‌شود را کاهش داده و به رابطه‌ی بهتر والد – فرزندی منجر می‌شود.

یاد‌‌د‌‌اشت ساعات خواب فرزند‌‌تان

یاد‌‌د‌‌اشت ساعات خواب فرزند‌‌تان برای شما می‌تواند‌‌ مفید‌‌ باشد‌‌. برای اینکار شما باید‌‌ به صورت د‌‌قیق ساعات و میزان خواب فرزند‌‌تان را د‌‌ر د‌‌فترچه‌ای یاد‌‌د‌‌اشت کنید‌‌. همچنین بنویسید‌‌ چه قد‌‌ر طول می‌کشد‌‌ فرزند‌‌ شما خوابش ببرد‌‌ و چه ساعتی از خواب بید‌‌ار می‌شود‌‌. این کار می‌تواند‌‌ بسیار مفید‌‌ باشد‌‌، زیرا تصویری مشخص از برنامه خواب فرزند‌‌تان را به شما ارائه می‌کند‌‌ د‌‌ر صورتی که احساس کرد‌‌ید‌‌ برنامه خواب فرزند‌‌ شما منظم و عاد‌‌ی نیست، می‌توانید‌‌ با یک متخصص برای حل این مشکل و رفع نگرانی‌هایتان مشورت کنید‌‌. می‌توانید‌‌ برای یاد‌‌د‌‌اشت ساعات خواب، یک جد‌‌ول تهیه کنید‌‌. این جد‌‌ول باید‌‌ به گونه ای باشد‌‌ که 7 روز هفته را پوشش د‌‌هد‌‌. هر روز نیز باید‌‌ به 24 قسمت (هر قسمت برای یک ساعت) تقسیم شود‌‌. ساعاتی را که فرزند‌‌ شما د‌‌ر طول شب یا روز می‌خوابد‌‌ با یک مد‌‌اد‌‌ رنگی رنگ کنید‌‌. همچنین می‌توانید‌‌ از این جد‌‌ول برای تعیین ساعاتی که فرزند‌‌تان غذا می‌خورد‌‌ نیز استفاد‌‌ه کنید‌‌، زیرا برنامه خواب و غذا خورد‌‌ن د‌‌ر کود‌‌کان با یکد‌‌یگر رابطه‌ای نزد‌‌یک د‌‌ارند‌‌. با د‌‌اشتن چنین برنامه‌ای، می‌توانید‌‌ راحت‌تر پزشک فرزند‌‌تان را د‌‌ر جریان شرایط او قرار د‌‌هید‌‌.

نکته‌ای برای ماد‌‌ران

گاه ممکن است فرزند‌‌ شما د‌‌ر خواب خیلی بی قرار به نظر برسد‌‌، پس از مد‌‌تی آرام شود‌‌ و د‌‌وباره بی قرار شود‌‌. علتش این است که د‌‌ر طول خواب مراحل گوناگونی را پشت سر می‌گذارد‌‌. ابتد‌‌ا وارد‌‌ مرحله اول شد‌‌ه و بعد‌‌ وارد‌‌ مرحله د‌‌وم می‌شود‌‌ و ممکن است د‌‌وباره وارد‌‌ مرحله اول شود‌‌. این فقط مختص نوزاد‌‌ان نیست، خواب د‌‌ر همه افراد‌‌ مراحل مختلفی د‌‌ارد‌‌.

کودک تازه متولد شده را کجا بخوابانید؟

نوزاد می تواند در گهواره یا تخت خواب در اتاق خواب خودش یا اتاق خواب والدینش بخوابد. آکادمی پزشکان اطفال آمریکا در سال 2005 در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد و کمیسیون ایمنی آمریکا توصیه می کنند که به علت خطر خفگی، فشردن گلو و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، بهتر است نوزاد در بستر خود بخوابد. نوزاد ممکن است برای تغذیه به پیش مادر آورده شود اما بعد از انجام این کار باید به گهواره برگردانده شود.

راهکارهایی برای کمک به خواب کودک تازه متولد شده :

چندین راه وجود دارد که می توانید به کودک کمک کنید که بهتر بخوابد. این موارد عبارتند از:

کار بر روی تغییر چرخه خواب بیشتر به سمت شب از 2 تا 3 ماهگی :

نوزادان اغلب اوقات روزها و شب هایی را دارند که معکوس می شوند و اغلب چرخه خواب و بیداری با نیاز به تغذیه اداره می شود. زمانی که نیاز به تغذیه در طول شب وجود دارد اتاق را تاریک نگه دارید .

در نهایت، این به توسعه یک برنامه خواب و بیداری سازگار کمک خواهد کرد. هم چنین سعی کنید زمان چرت زدن را کم نکنید چون این منجر به خستگی و کاهش کیفیت خواب می شود.

یاد بگیرید چطور علائم خستگی نوزادتان را درک کنید :

علائم خستگی در بین نوزادان متفاوت است اما می تواند شامل چیزهایی مانند اذیت کردن، گریه کردن، کشش بدن، خمیازه کشیدن و مالیدن چشم ها باشد.
قرار دادن کودک در رختخواب هنگام دیدن این علائم معمولا به آن ها اجازه می دهد که به سرعت به خواب بروند و برنامه روتین خواب را آغاز کنند. بسیاری از متخصصان توصیه می کنند که کودک خود را در حالی که هنوز بیدار اما خواب آلود است، روی تخت خواب قرار دهند. بدین ترتیب کودک یاد خواهد گرفت که چگونه بخوابد و یاد بگیرد که با شروع خواب با حضور شما ارتباطی نداشته باشد.

مراسم خواب تعیین کنید :

کودک می تواند به هنگام حمام کردن، تکان خوردن، خواندن، آواز خوانی، نواختن موسیقی نرم، نوازش، و ماساژ ملایم به خوبی پاسخ دهد. با اینکه ممکن است شما این علائم را درک نکند اما تنظیم کردن این در حال حاضر می تواند به ایجاد برنامه روتین خواب منظم کمک کند که منجر به عادات خواب خوب در آینده خواهد شد.

پس از حدود 6 ماه از زمان خواب، از خوابیدن وشیر دادن به کودک به عنوان بخشی از برنامه خواب اجتناب کنید. سعی کنید یک شی امن (برای مثال، یک اسباب بازی یا پتو یا تی شرت را با بوی بدن خود در آن)در حدود 1 سالگی در نزدیکی او قرار دهید این شی اگر توسط کودک پذیرفته شود ممکن است به کودک کمک کند که در شب آرام شود دقت کنید که محیط اتاق خواب آرام، خنک، تاریک، و راحت برای خوابیدن است.

از دیدن تعداد زیادی از حرکات بدن هنگام خواب کودک تعجب نکنید ممکن است به نظر برسد که او بیدار است اما واقعا اینطور نیست خواهید دید که لبخند، مکیدن، تکان دادن و انواع حرکات وجود دارد اینها همه جنبه های طبیعی خواب هستند.

با این حال، اگر او برای چند دقیقه گریه را ادامه دهد وقت آن است که او را چک کنید نوزاد ممکن است سرما خورده، مرطوب، گرسنه، و یا حتی بیمار باشد و به مراقبت و توجه نیاز داشته باشد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر به نظر می رسد که کودک به شدت ناراحتی دارد و قادر به تسکین دادن نیست ممکن است مشکل پزشکی مانند قولنج یا رفلکس (جریان برگشت محتویات معده به لوله غذا)داشته باشد.

* به نظر می رسد که نوزادتان مشکل تنفسی دارد.

* کودک به سختی از خواب بیدار می شود.

* نوزادتان تمایلی به تغذیه یا فعالیت ندارد.

میزان خواب کودکان و نوزادان بعد از تولد

نکاتی درمورد خواب کودکان و میزان آن:
* خوابیدن به کمر :کودک را بر روی کمر قرار دهید تا در شب و در طی روز به خواب بروید.

* کودک را روی تشک محکم در یک گهواره تایید شده قرار دهید .

* کودک را بر روی یک تشک، کاناپه، تشک نرم، بالش و یا دیگر سطح نرم خوابیدن قرار ندهید.

* سر و صورت باید آزاد و عاری از پتو یا هر پوشش دیگر داخل گهواره باشد. اگر از یک پتو استفاده شود، باید در اطراف تشک قرار داده شود و نباید بالاتر از سینه در مقابل نوزادتان باشد.

* حذف بالش، اسباب بازی های مخملی، و هر شی دیگری از این گهواره، می تواند با تنفس تداخل داشته باشد. مطمئن مطمئن شوید که هیچ چیزی با طناب و یا چیزی با گوشه های تیز و یا لبه تیز وجود ندارد.

* محیط بدون دود:سیگاری ها باید خارج از خانه سیگار بکشند به خصوص، سیگار کشیدن در اطراف محل گهواره را مجاز نمی دانند.

* دمای اتاق برای کودک باید مانند یک بزرگ سال معمولی باشد.

* همه اسباب بازی های آویزی را حدود 5 ماه از گهواره دور کنید، سنی که کودک شما شروع به کشیدن خودش در گهواره می کند.

* کودک را می توان بر روی شکم خود قرار داد در حالی که در طول روز بیدار می شود (نه در گهواره)تا به توسعه ماهیچه ها و چشم ها کمک کند و به جلوگیری از صاف شدن مناطق پشت سر کمک کند.

↑فواید زود خوابیدن کودک

والدین اعتقاد دارند که خواب خوب روی خلق و خوی کودک تاثیر مستقیم دارد و از طرفی دیگر بسیاری از آن‌ها باور دارند که خواب اثر مستقیمی روی یادگیری و رفتار کودک دارد. اما از طرفی دیگر یافته‌های اخیر پژوهشگران ثابت کرده است که خواب برای سلامت کودک بسیار ضروری و مهم است.

زمانی که کودک به اندازه کافی می‌خوابد، خطر اضافه وزن و یا ابتلا به دیابت در او کم شده و مشکلات یادگیری و تمرکز تا حد زیادی در او کاهش پیدا می‌کند.

خواب به اندازه ورزش کردن و غذا خوردن اهمیت دارد. در مدت زمانی که کودک در خواب به سر می‌برد، نوروترانسمیترها و یا پیام رسان‌های شیمیایی مغز فرصت تجدید قوا پیدا می‌کنند. از طرفی دیگر تحقیقات جدید دانشمندان نشان داده است که در هنگام خواب سلول‌های مغزی از شر مواد زائد و عوامل سمی بیماری‌زا رها می‌شوند.

نکته خطرناک و نگران کننده‌ی این تحقیقات این است که کودکان با سرعت بیش‌تری وارد منطقه خطر می‌شوند. عواقب ناشی از کمبود خواب تنها بعد از 4 روز که کودک یک ساعت کم تر از حالت عادی به خواب رفته، خود را نشان می‌دهد.

خواب باعث رشد بهتر می‌شود

بعضی از صبح‌ها ممکن است به فرزند خود نگاه کرده و با خود بگویید که در عرض یک شب چه قدر بزرگتر شده است. پزشکان معتقد اند که هورمون رشد در دوره خواب عمیق ترشح می‌شود. کودک باید ۵۰ درصد از زمان خود را در خواب عمیق سپری کند و این مقدار خواب برای حفظ سلامتی کودک بسیار اهمیت دارد.
پزشکان ایتالیایی کودکانی که از سطح کافی و مناسب هورمون رشد برخوردار نیستند را مورد مطالعه قرار دادند و به ابن نتیجه رسیده‌اند که این دسته از کودکان بسیار کم‌تر از متوسط کودکان می‌خوابند.

خواب به سلامت قلب کمک می‌کند

در مدت زمان خواب هورمون‌های استرس و کلسترول بد خون آسیب رساننده به دیواره رگ‌های خونی در خون به جریان در آمده و به این خاطر از بدن در برابر آسیب‌های قلبی و عروقی محافظت خواهد شد.

کودکان دچار مشکلات خواب، بیش‌تر از دیگر کودکان در معرض خطر انگیختگی مغز (brain arousal) در حال خواب قرار دارند. این حالت امکان بروز پاسخ جنگ و گریز را در طول شب چندین بار افزایش خواهد داد.

مقدار گلوکز و کورتیزول خون در طول شب بالا خواهد ماند و این دو ماده ارتباط مستقیمی با افزایش خطر ابتلا به دیابت، چاقی و حتی بیماری‌های قلبی دارند.

خواب روی وزن بدن اثر می‌گذارد

شواهد زیادی وجود دارد که خواب کم در کودکان به افزایش وزن منجر می‌شود و این روند از دوران نوزادی آغاز می‌شود. محققان معتقدند که زمانی که والدین قادر به تشخیص فرق بین گرسنگی و دیگر دلایل بر هم زننده‌ی آسایش کودک بوده و کودک را با روش‌های دیگری همچون چرخاندن و تاب دادن به جای غذا دادن آرام کنند، کودک بهتر به خواب رفته و کم‌تر دچار اضافه وزن خواهند شد. این تحقیق از سن دو هفتگی کودک شروع شده و تا یک سالگی او ادامه داشته است. نکته مهم و اساسی این است که ارتباط بین خواب و وزن مانند یک گلوله‌ی برفی است.

زمانی که برای سیر شدن به اندازه کافی غذا می‌خوریم، سلول‌های چربی هورمون لپتین خواهند شد. این هورمون باعث تولید پیامی می‌شود که در نتیجه فرد دست از غذا خوردن خواهد کشید.

کمبود خواب، ممکن است روی این هورمون اثر گذار باشد، بنابراین کودک به غذا خوردن ادامه خواهد داد. به مرور زمان کودکی که به غذا خوردن بیش از حد ادامه می‌دهد، بیش‌تر در معرض چاقی قرار خواهد داشت.

کودکان خسته هم به نسبت کودکانی که به اندازه کافی استراحت می‌کنند به گونه‌ی متفاوت‌تری غذا می‌خورند. تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان هم به مانند بزرگسالان در زمان خستگی تمایل به مصرف بیش‌تر مواد غذایی پر کالری و سرشار از چربی را دارند.

از طرفی دیگر کودکان خسته به نسبت دیگر کودکان فعالیت بدنی کم‌تری داشته و همین مسئله باعث کم‌تحرکی آن‌ها و در نهایت سوختن کالری کم‌تر خواهد شد.

خواب به مبارزه بهتر با میکروب‌ها کمک می‌کند

در طول خواب، بدن کودکان به مانند بزرگسالان شروع به ساخت پروتئینی به نام سیتوکیناز می‌کند که بدن برای مبارزه با عفونت، بیماری و استرس به آن نیاز دارد. علاوه بر مبارزه با بیماری‌ها این ماده باعث خواب آلودگی فرد هم خواهد شد و به همین دلیل است که فرد در هنگام سرماخوردگی یا آنفولانزا احساس خستگی و خواب آلودگی زیادی دارد. این حالت فرد را مجبور به استراحت کرده و به بدن این فرصت را می‌دهد تا به خوبی و به سرعت بهبود پیدا کند.

مقدار خواب کم روی مقدار سیتوکیناز هم اثر می‌گذارد. تحقیقات نشان داده است که بزرگسالانی که کم‌تر از ۷ ساعت در شبانه روز می‌خوابند، سه برابر بیش‌تر از دیگرانی که ۸ ساعت یا بیش‌تر می‌خوابند در معرض ابتلا به سرماخوردگی قرار دارند. تحقیقات کمی در این رابطه روی کودکان انجام شده است ولی نتایج تحقیقات روی نوجوانان نشان داده است که مواجه با بیماری با طولانی شدن خواب شبانه کاهش پیدا می‌کند.

خواب خطر بروز جراحت را کاهش می‌دهد

زمانی که کودک به اندازه کافی نمی‌خوابد، شتابزده تر عمل کرده و بنابراین بیش‌تر در معرض تصادفات و آسیب قرار می‌گیرد. یک تحقیق در کشور چین روی کودکان در سن مدرسه انجام شده که در نتیجه‌ی آن مشخص شده که کودکانی که کم‌تر از ۹ ساعت در طی شب می‌خوابند، بیش‌تر از باقی کودکان دچار آسیب‌هایی می‌شوند که نیاز به درمان‌های پزشکی دارد.

مشخص شده که کودکانی که در طول یک دوره ۱۲ ماهه دوبار و یا بیش‌تر دچار جراحت شده‌اند، هر شب کم‌تر از ۹ ساعت می‌خوابند.

خواب دامنه توجه کودکان را افزایش می‌دهد

کودکانی که به صورت مداوم تا قبل از سه سالگی نه ساعت یا کم‌تر می‌خوابند، سه بار بیش‌تر از سایر کودکان تا سن ۶ سالگی دچار اختلالات پیش فعالی خواهند شد.

علایم کمبود خواب و اختلال کم توجهی بیش فعالی( ADHD )مانند هم هستند. به عبارت دیگر کودکان خسته بی توجه و حواس پرت می‌شوند در حالی که لزوما به اختلال ADHD مبتلا نیستند. مشخص نیست که این مشکل در چه تعدادی از افراد به اشتباه تشخیص داده شده است ولی بررسی مشکلات خواب یکی از گام‌های مهم تشخیص است.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که اگر هر شب ۲۷ دقیقه به خواب کودک اضافه شود، کودک در مدرسه عملکرد بهتری خواهد داشت. کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی هم، به خاطر کمبود خواب تحت تاثیرات زیادی قرار می‌گیرند و از این نظر بسیار شکننده تر هستند.

از طرفی دیگر والدین این کودکان هم سه بار بیش‌تر از دیگر والدین در خوابیدن و یا بیدار شدن از خواب دچار مشکل می‌شوند.

خواب یادگیری را تقویت می‌کند

زمانی که کودک خوابیده است، ممکن است آرام به نظر برسد ولی در حقیقت مغز کودک در این زمان در شلوغ‌ترین و پرکارترین حالت خود قرار دارد. محقیقین معتقدند که نوزادان در واقع در طول خواب شبانه مسائل مختلف را می آموزند.

در این پژوهش صداهای مشخصی برای کودک بخش شده و همزمان به آرامی جریان هوا روی پلک‌های کودک وزیده می‌شود. بعد از بیست دقیقه، کودکان که بین یک تا دو روز سن دارند با چپ کردن چشم‌ها به وزش هوا واکنش نشان می‌دهند.

شاید برای شما سوال باشد که دلیل تکان‌های ناگهانی کودکان در هنگام خواب چیست. به نظر می‌رسد که در این زمان سیستم عصبی در حال آزمایش ارتباط بین مغز و ماهیچه‌ها است.

خوابیدن به فرایند یادگیری کودکان در همه رده‌های سنی کمک می‌کند و دانشمندان حتی به خواب‌های کوتاه عصرگاهی هم به چشم یک معجزه نگاه می‌کنند.
پژوهشگران دانشگاهی در آمریکا به یک گروه 40 نفره از کودکانی که در سن پیش از دبستان بودند یک بازی خاص یاد دادند. سپس از کودکان خواسته شد که یک هفته خواب به صورت متوسط 77 دقیقه چرت عصرگاهی زده و یک هفته‌ی دیگر بیدار بمانند. کودکانی که بیدار مانده بودند، 15 درصد از مسائلی که قبلاً آموخته بودند را فراموش کردند ولی زمانی که دوباره به خواب رفته و بیدار شدند تمام آموخته‌ها را دوباره به یاد آوردند. این کودکان نه تنها بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب، بلکه فردای آن روز هم عملکرد بهتری در بازی داشته و امتیاز بیش‌تری کسب کردند.

بایدها و نبایدهای روتین خواب کودک

تنها یک شیوه‌ی مشخص برای تنظیم خواب کودک وجود ندارد. برخی از کودکان دوست دارند که قبل از خواب قصه بشوند، برخی دیگر تمایل دارند در مورد کارهایی که در طول روز انجام دادند صحبت کنند و برخی دیگر تنها دعا می‌خوانند و بعد به خواب می‌روند. به محض اینکه کودک به آسانی به خواب رفت و بعد تمام طول شب به خوبی استراحت کرد، می‌توان گفت که روتین خواب شبانه به درستی و خوبی پیش رفته است.

↑کارهایی که باید قبل از خواب کودک انجام داد

در ادامه لیستی از مواردی که باید قبل از خواب کودک انجام دهید را بررسی خواهیم کرد:

استوار باشید: روتین خواب شبانه با گذشت زمان و بزرگ‌تر شدن کودک ممکن است تغییر کند. ولی نکته‌ای که اهمیت دارد این است که باید این الگو به صورت منظم در همان زمان مقرر شده انجام شده و سپس در روز بعد هم تکرار شود.

برای مثال، روتین خواب یک کودک نوپا ممکن است در ساعت ۸ بعد از ظهر شروع شده و شامل حمام، پوشیدن لباس راحتی، خواندن چندین داستان، رفتن به رختخواب و شب بخیر گفتن باشد.

قرار دادن کارهای مربوط به بهداشت دهان و دندان در برنامه: تمیز کردن لثه‌های کودک نوپا و یادآوری مسواک زدن به بچه‌های بزرگ‌تر و در کل رعایت بهداشت دهان و دندان عادت بسیار خوبی است که هر شب می‌تواند در روتین خواب شبانه نوزاد قرار گیرد.

کوتاه نگه داشتن مدت زمان روتین شبانه: یک روتین خواب خوب فقط بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. اگر حمام کردن هم جزئی از برنامه باشد، ممکن است به این زمان، مقداری اضافه شود.

تنظیم کردن برنامه مطابق سن کودک: روتین خواب کودک ممکن است با گذشت زمان تغییر کند. برای مثال، در حالی که نوزادان معمولاً در حال شیر خوردن به خواب می‌روند، کودکان در ۴ یا ۵ ماهگی در حالی که هنوز بیدار و در عین حال خواب آلود هستند، می‌توانند در تخت خواب قرار داده شوند.

ارائه دادن چندین پیشنهاد: کودک نمی‌تواند زمان خواب خود را تعیین کند. اما در جریان روتین شبانه می‌توان به او در مواردی قدرت تصمیم گیری داد. مثلا به او اجازه دهید که خود لباس خواب راحتی خود و یا کتابی که میخواهید برایش بخوانید را انتخاب کند.

یادآوری استفاده از سرویس بهداشتی: این موضوع خصوصا در مورد کودکانی که دچار شب ادراری هستند، اهمیت دارد. پیش از خواب از کودک بخواهید که به دستشویی برود.

روتین شبانه را از سن کم شروع کنید: داشتن یک روتین منظم خواب شبانه زمانی راحت‌تر می‌شود که کودک کم سن و سال‌تر باشد. با گذشت زمان اصلاح و یا تغییر الگوی خواب ناقص کودک نوپا و یا کودکی در سنین پیش از دبستان سخت‌تر خواهد بود

آگاهی نسبت به طبیعی بودن مقدار کمی گریه: بعضی از کودکان زمانی که در تخت قرار داده می‌شوند و یا زمانی که در نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌شوند، کمی گریه می‌کنند. توجه کنید که این مقدار گریه طبیعی است و بهتر است کمی به آن‌ها زمان داده شود تا به گریه ادامه دهند.

استفاده از چراغ خواب:کودکان کمی هستند که خوابیدن در تاریکی را دوست دارند، در این شرایط استفاده از چراغ خواب بسیار مناسب است.

استفاده از وسیله‌ای که به کودک اطمینان خاطر می‌دهد: به این منظور می‌توان از پتو و یا عروسک مورد علاقه کودک نوپا یا پیش دبستانی استفاده کرد. این وسایل باید از میان وسایل بی خطر انتخاب شوند و معمولاً توصیه می‌شود که به همراه نوزادان وسیله‌ای در تخت قرار داده نشود.

↑کارهایی که نباید قبل از خواب کودک انجام داد

همان‌طور که کارهای خوب و مناسب زیادی وجود دارد که می‌توان قبل از خواب انجام داد، کارهایی هم وجود دارد که باید از انجام آن‌ها پرهیز کرد.

اجازه‌ی انجام دادن فعالیت‌های تحریک کننده قبل از خواب: 30 تا ۶۰ دقیقه قبل از خواب از انجام فعالیت‌های محرک مانند بازی‌های ویدئویی، تلویزیون تماشا کردن یا صحبت کردن با تلفن باید خودداری کرد. پرهیز از انجام این کارها زمانی اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند که کودک در خوابیدن مشکلات زیادی داشته باشد
تصور اینکه با بزرگ‌تر شدن کودک مشکلات خواب از بین خواهد رفت: متاسفانه در بسیاری از موارد، اگر مشکلات خواب نوزادان و نوپایان حل نشود، این مشکلات تا سنین رفتن به مدرسه ادامه خواهد داشت. هر چه زودتر این مشکلات با انجام یک روتین منظم شبانه حل شود، شرایط بهتری فراهم خواهد شد.

وابسته کردن کودک به خود برای خوابیدن: مالش کمر کودک تا زمان به خواب رفتن، پخش موسیقی و یا روشن نگه داشتم تلویزیون، باعث می‌شود تا کودک در صورت بیداری به شما نیاز داشته باشد. کودک بیدار شده و دوباره گریه می‌کند و شما دوباره باید همان کارها را انجام دهید تا او به خواب برود.

طولانی کردن مدت زمان روتین شبانه: کودک ممکن است با درخواست مکرر نوشیدنی، اسنک و یا رفتن به سرویس بهداشتی مدت زمان روتین شبانه را طولانی‌تر کند‌. بنابراین باید هر شب کودک در ساعت مخصوص به خود به رختخواب برود.

خوردن نوشیدنی‌های کافئین دار پیش از خواب: به خاطر داشته باشید که علاوه بر نوشابه، چای و قهوه، کافئین در دیگر موارد غذایی مانند شکلات و بستنی‌های با طعم قهوه هم وجود دارد.

منبع: سایت دکتر دکتر
سایت سلامت نیوز
سایت نمناک