به هر حال بیش از 10 ماه است که ویروس کووید 19 وارد زندگی بشر شد و با شدتی غیر قابل تصور مرزهای جهانی را درنوردید و همه گیر گشت. کرونا امروز، به قاتل خاموشی تبدیل شده است که با کوچک ترین اهمال کاری و کم توجهی جان هر انسانی را می گیرد.
در این میان باید توجه داشت که این ویروس با ورود به زندگی انسان، سبک زندگی (Life Style) بشری را با تغییر و تحولات بسیار گسترده و همه جانبه ای همراه ساخت که به تبع آن، نظم نظام جهانی دگرگون شد.
بسیاری از کشور در ابتدای امر و با بررسی های همه جانبه شیوع این بیماری و تاثیرات آن در حوزه اقتصاد، تدابیر ویژه ای در حوزه «اکونومی پلتیک» اتخاذ کرده و به سرعت مرزهای تجاری خود را مسدود کردند تا ضمن عدم ورود احتمالی افراد و اجناس آلوده به این ویروس، انبارهای خود را در راستای تأمین نیازهای داخلی حفظ کنند. همین روند، ضربه ای سهمگین و مهلک بر پیکره اقتصاد جهانی وارد کرد که جبران آن در بلند مدت با هزینه ای هنگفت امکان پذیر خواهد بود.
بزرگ ترین اثر مثبت ویروس کرونا در جهان
درست است که شیوع فراگیر بیماری کرونا، آسیب های جانی و مالی بی شماری در سراسر جهان به همراه داشته اما مزایا و آثار مثبتی نیز صورت گرفته که بعضأ از نگاه ها دور و پنهان مانده است. یکی از مزایای این بیماری، جدی تر گرفته شدن بهداشت جهانی و کاهش شکاف عاطفی میان فردی است. اما موضوع اصلی اثرات مثبت این بیماری بر محیط زیست جهانی است.با آغاز پاندمی کرونا، سازمان بهداشت جهانی رسمأ اعلام کرد که برای عدم ابتلا به این ویروس باید نکات بهداشتی را جدی و ضمن رعایت آنها، خروج از منزل را به حداقل برسانیم و این یعنی «قرنطینه خانگی». بی شک اجرای تمام و کمال قرنطینه خانگی برای همگان امکان پذیر نبود اما آمار و ارقام منتشر شده از سوی کشورهای مختلف چنین بیان می کند که این روند به خروج حداقلی افراد از منزل و کاهش چشمگیر ورود انسان به جنگل ها و مراتع انجامیده است.
این کاهش ارتباط انسان و طبیعت دقیقأ در زمانی رُخ داد که نسل بسیاری از حیوانات و گونه های نادر؛ به علت شکار انسان رو به انقراض گذاشته بودند و طبیعت با انواع زباله ها و آلاینده ها به ورطه نابودی کشانده می شد. از این رو، طبیعت زمان مجددی برای تنفسی عمیق و احیای خود یافت که بی تردید با هیچ سیاست و طرح و برنامه ای امکان اجرای آن در این سطح از مطلوبیت امکان پذیر نبود. در واقع، هر امری که باعث کاهش فعالیت و دخالت های انسان در جنگل ها، مراتع و به طور کلی طبیعت و محیط زیست شود، به نفع محیط زیست خواهد بود حتی شیوع ویروس کرونا!طی چند دهه اخیر و با رشد و رونق در حوزه صنعت هوایی جهان، به پرواز در آمدن انواع هواپیماهای تجاری، مسافرتی و حتی جنگی به بالاترین سطح خود رسیده است که این روند به تولید انواع گازهای سمی، به ویژه «دی اکسید کربن» در هوا و تغییرات منفی آب و هوایی منجر شده است. به بیان دیگر دوران پاندمی کرونا، دوران طلایی التیام زخم های بشری بر پیکره طبیعت محسوب می شود که محیط زیست را در حد حائز اهمیتی؛ از دخالت ها و آسیب های انسانی در امان نگاه داشته است، چرا که بی شک؛ سلامت محیط زیست بر سلامت زندگی بشر نیز تاثیرات فراوانی دارد که کم تر مورد توجه قرار گرفته است. هر چند که مسئولین ارشد سلامت اجتماعی سازمان یونسکو (UNESCO) اعلام کرده اند که این مهم، تنها یک مسکن کوتاه مدت است و هنوز به نقطه ای برای رفع و درمان مشکلات محیط زیستی نرسیده ایم اما در شرایط کنونی، با بهترین وضعیت در این حوزه مواجه هستیم.
کارشناسان و متخصصان حوزه محیط زیست، امیدوار هستند که این نوع از سبک زندگی بشر، در دوران پسا کرونا نیز ادامه داشته باشد چرا که هراس از بازگشت مجدد ویروس کرونا به زندگی انسان، بنا بر بار روانی و تاثیرات مخرب این ویروس بر روحیه افراد؛ اجازه بازگشت به زندگی عادی پیشین را از آنها سلب کرده است.
از دیگر سو، کاهش میزان ترددهای حوزه حمل نقل (شهری و میان‌شهری) و نیز کاسته شدن از میزان گازهای گلخانه ای و متوقف سازی تولید صنایع آلاینده؛ سطح آلودگی و آلاینده های هوا را کاسته و حجم این ذرات را به کمترین رتبه، طی یک دهه گذشته رسانده که در جایگاه خود کم نظیر قلمداد شده است.
بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان جهانی یونسکو، در مقایسه زمان کنونی با زمان مشابه آن در سال گذشته، با کاهش بیش از 25 درصدی سطح ذرات منجر به آلودگی هوا مواجه بوده ایم.
کرونا و تحقق اقتصاد کم کربن
طی چند دهه اخیر و با رشد و رونق در حوزه صنعت هوایی جهان، به پرواز در آمدن انواع هواپیماهای تجاری، مسافرتی و حتی جنگی به بالاترین سطح خود رسیده است که این روند به تولید انواع گازهای سمی، به ویژه «دی اکسید کربن» در هوا و تغییرات منفی آب و هوایی منجر شده است. تا جایی که شرایط آب و هوایی جهان را به مرز بحران و هشدار کِشاند و بسیاری از کشورها را بر آن داشت تا برای رفع این معضل به چاره اندیشی بپردازند.در واقع، یکی از اهداف بشر طی سال های اخیر، کاهش میزان دی اکسید کربن حاصل از فعالیت های اقتصادی در سراسر جهان بوده است. موضوع مهمی که در توافقنامه آب و هوایی پاریس (Paris Agreement) که هدف آن مبارزه با تغییرات اقلیمی است، به آن پرداخته و از سال 2015 نگاهی جدی تر و بر پایه برنامه های دقیق و همکاری کشورهای مختلف، به «اقتصاد عاری از کربن» شد. هر چند که ایالات متحده آمریکا به سرعت از این توافقنامه کناره گیری کرد اما دیگر اعضا به قوت خود اهداف مذکور را پیگیری کردند.
در آخرین گزارشی که اخیرا اعضای امضا کننده توافقنامه آب و هوایی پاریس منتشر کردند، هنوز هم قدم مهم و حائز اهمیتی در راستای جلوگیری از تغییرات اقلیمی جهان صورت نگرفته است و این درست همان مهمی محسوب می شود که با شیوع بیماری کرونا تدریجا مشاهده شد.
از نخستین ماه های گزارش رسمی فراگیری ویروس کرونا در سطح جهان و کاهش فعالیت های اقتصادی، به ویژه فعالیت های مربوط به حوزه کارخانه ها در اکثر کشورها، سطح تولید دی اکسید کربن در جهان با کاهش کم نظیری همراه شد که حتی طرح ها و برنامه های توافقنامه آب و هوایی پاریس و پروژه اقتصاد کم کربن هم نتوانسته بودند آن را محقق کند. از این رو شیوع بیماری کرونا به اذعان بسیاری از کارشناسان آب و هوایی مزایای زیست محیطی منحصر به فردی داشته است. مشابه این روند را تنها در بحران اقتصادی سال 2008 شاهد بودیم که فعالیت های صنعتی بالاخص تولیدات نفتی و فلزات سنگین با کُندی چشمگیری همراه و در نتیجه تولید گازهای گلخانه ای به حداقل خود رسید.
در این راستا، برخی ارگان ها و سازمان های آب و هوایی جهان پیش بینی کرده اند که اگر پاندمی ویروس کرونا تا پایان سال جاری ادامه پیدا کند، بی شک با کاهش بیش از 3 درصدی گازهای آلوده همراه خواهیم شد و این چشم اندازی است که طی سال های اخیر و با تمام برنامه ریزی ها و تخصیص بودجه های کلان بین المللی، به هدفی دست نیافتی تبدیل شده بود.
با نگاهی به تاریخ بشر و بیماری های واگیردار، مشاهده می کنیم که این نخستین باری نیست که با شیوع یک بیماری اپیدمی و فراگیر، سطح ذرات آلاینده ها در سراسر جهان به حداقل خود می رسد و سیستم زیست محیطی کره زمین را از مخاطرات جدی منجر به مرگ نجات می دهد.
طاعون قرن 14، شیوع بیماری آبله در سال 1977، گسترش ویروس مورس و سارس در قرن 20 و برخی بیماری و ویروس های دیگر؛ از جمله مواردی عنوان شده اند که با منجر شدن به کاهش میزان فعایت های صنعتی بشر، در کاهش سطح تولید ذرات آلاینده و گازهای سمی در سراسر جهان تاثیر مستقیم و حائز اهمیتی داشته اند.
البته باید توجه داشت که استمرار کاهش برخی فعالیت های صنعتی حوزه اقتصاد نمی تواند به طور قطع مفید و مثبت باشد بلکه باید مدیریتی خاص در این زمینه اِعمال شود تا ضربه غیر قابل جبرانی به اقتصاد جهانی وارد نشود و در عین حال، تولید آلایندهای مخرب نیز کاهش یابد. در غیر این صورت، این روند یم مسکن کوتاه مدت محسوب می شود که با پایان بیماری کرونا تاثیر خود را از دست داده و بار دیگر شرایط آب و هوایی در انتظار شوکی مجدد خواهد بود.
منابع:
1- تاثیر مثبت کرونا برای محیط زیست، خبرگزاری تسنیم2- محیط زیست پساکرونایی چگونه خواهد بود، خبرگزاری ایرنا
3- شناسایی اولین فرد مبتلا به کرونا در جهان، روزنامه دنیای اقتصاد
4- جنبه‌های مثبت شیوع ویروس عجیب کرونا، خبرگزاری آنا
5- تاثیرات مثبت کرونا بر جهان، خبرگزاری اسپوتنیک
6- اقتصاد بدون کربن، مرکز تخصصی کنفران های ایران
.jpg)
.jpg)
