بیش‌فعالی یا نقص توجه
اختلال نقص توجه یا اختلال بیش‌فعالی؛ یک اختلال سلامت روانی است که شامل ترکیبی از مشکلات مداوم از قبیل دشواری توجه کردن، بیش فعال بودن و رفتار مداخله‌ای میشود. بیش‌فعالی می‌تواند به روابط ناپایدار، عملکرد ضعیف در مدرسه، عزت نفس پایین و دیگر مشکلات منجر شود. علائم بیش فعالی در دوران کودکی شروع می‌شوند و تا بزرگسالی ادامه می‌یابند.در بعضی موارد، بیش فعالی خیلی زود تشخیص داده میشود. علائم بیش فعالی در بزرگسالان و کودکان شاید مشابه نباشد. در بزرگسالان بیش فعالی بعضا کاهش می‌یابد، اما با تکانش‌گری، بی‌حسی و دشواری توجه ادامه می‌یابد.
.png "درباره اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان بیشتر بدانیم")
با گذشت زمان چه اتفاقی می افتد؟
این اختلال با افزایش سن بهتر میشود ولی ممکن است در بزرگسالی هم ادامه پیدا کند. در این صورت معمولا بیش فعالی تخفیف پیدا می کند ولی رفتارهای تکانشی، ضعف تمرکز و ریسک پذیری ممکن است بدتر شوند. این مسائل ممکن است با یادگیری، کار و نحوه ارتباط فرد با دیگران تداخل پیدا کنند. افسردگی، اضطراب، اعتماد به نفس پایین و سوءمصرف مواد در بزرگسالان مبتلا به ADHD شایع است.تفاوت رفتار معمولی و ADHD (اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی) چیست؟
تقریباً همه در برخی از دوره‌های زندگی خود علائمی شبیه به ADHD دارند. اگر مشکلات شما اخیرا رخ داده باشد یا فقط گاهی اوقات در گذشته این موارد رخ داده باشد، احتمالاً ADHD ندارید. ADHD فقط در مواردی تشخیص داده میشود که علائم آنقدر شدید باشد که باعث مشکلات مداوم در زندگی شما شود. این علائم پایدار و مخل را می‌توان در اوایل کودکی جستجو کرد.تشخیص ADHD در بزرگسالان ممکن است دشوار باشد، زیرا برخی از علائم ADHD شبیه علائم ناشی از شرایط دیگر مانند اضطراب یا اختلالات خلقی است. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD حداقل یک بیماری بهداشت روانی دیگر مانند افسردگی یا اضطراب نیز دارند.
علائم بیش فعالی
برخی از افراد مبتلا به اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه (ADHD) علائم کمتری دارند، اما برخی از بزرگسالان همچنان علائم عمده‌ای دارند که باعث اختلال در عملکرد روزانه میشود. در بزرگسالان، ویژگی‌های اصلی علائم بیش فعالی، شامل مشکلات توجه، تحریک‌پذیری و بی‌حسی است.علائم بیش فعالی، درجه و شدت‌های مختلفی دارد. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی، از بیماری خود آگاه نیستند، آنها فقط می‌دانند که انجام کارهای روزمره برایشان یک چالش است. بزرگسالان مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است در تمرکز کردن و اولویت‌بندی با مشکل مواجه شوند که منجر به مشکلات شخصی و اجتماعی میشود.
علائم بیش‌فعالی در بزرگسالان شامل موارد زیر است:
* تکانشی بودن
* بی‌نظمی و مشکلات اولویت‌بندی
* ناتوانی از مهارت‌های مدیریت وقت
* مشکل در تمرکز بر یک کار
* مشکل چند وظیفه‌ای
* فعالیت بیش از حد یا بی‌حوصلگی
* برنامه‌ریزی نامناسب
* کم‌توانی در تحمل ناامیدی
* نوسانات خلقی مکرر
* مشکلات پس از انجام و تکمیل وظایف
* گرم بودن بیش از حد
.png "درباره اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان بیشتر بدانیم")
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر هر یک از علائم ذکر شده در بالا به طور مداوم زندگی شما را مختل می‌کند، در مورد اینکه آیا ممکن است بیش فعالی داشته باشید یا خیر با پزشک خود صحبت کنید. انواع مختلفی از متخصصان ممکن است درمان بیش‌فعالی را تشخیص دهند و نظارت کنند. به دنبال متخصصی باشید که آموزش و تجربه مراقبت از بزرگسالان مبتلا به ADHD را داشته باشد.انواع مختلف بیش فعالی
اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه را می‌توان، به سه دسته گروه‌بندی کرد.بدون توجه و بی‌دقت: فرد نمی‌تواند روی فعالیت خاصی تمرکز کند. اکثر کودکان دچار این اختلال، در دقت و توجه کردن دچار مشکل هستند.
تکانشی و بیش فعال: شخص بدون فکر اقدام می‌کند و بسیار فعال است. فعالیت بیش از حد معمول، قابل مشاهده‌ترین مشخصه اختلال بیش‌فعالی است.
ترکیبی (ترکیبی بیش از حد فعال و بدون توجه): این نوع، شایع‌ترین نوع اختلال بیش فعالی یا نقص توجه در بین افراد است. افراد مبتلا به این نوع از بیماری، علائم مشترکی از بدون توجه بودن و بیش فعالی را نشان می‌دهند.
حدود دو سوم کودکان مبتلا به ADHD به بیماری ها و شرایط دیگری نیز مبتلا می شوند، از جمله:
* ناتوانی در یادگیری* اضطراب
* افسردگی
* اختلال نافرمانی مقابله ای
* اختلالات رفتاری
* تاخیر در یادگیری یا رشد زبان
.png "درباره اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان بیشتر بدانیم")
وجود دیگر بیماری ها همراه با ADHD تشخیص این اختلال را سخت تر می سازد.
علت اختلال بیش فعالی یا نقص توجه
با وجود اینکه اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD رایج است، پزشکان و محققان هنوز مطمئن نیستند که علت این بیماری چیست. اعتقاد بر این است که این اختلال ریشه‌های عصبی دارد. ژنتیک نیز احتمالا در این زمینه نقش دارد.تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش دوپامین یک عامل در ایجاد اختلال بیش‌فعالی ADHD است. دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز است که به حرکت سیگنال از یک عصب به دیگری کمک می‌کند. این ماده، در ایجاد پاسخ‌های عاطفی و حرکات نقش بازی می‌کند.
تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که تفاوت ساختاری در مغز، باعث ایجاد این بیماری است. یافته‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD حجم ماده خاکستری کمتری دارند. ماده خاکستری شامل مناطق مغزی است که در موارد زیر نقش دارد:
* سخنرانی – گفتار
* خودکنترلی
* تصمیم‌سازی
* کنترل عضله
محققان همچنین سیگار کشیدن در دوران بارداری را از علل ابتلای فرزندان مادران سیگاری می‌دانند.
عوامل خطر در ابتلا به اختلال نقص توجه
خطر ADHD ممکن است افزایش یابد، اگر:* سابقه خانوادگی اختلال بیش فعالی یا نقص توجه داشته باشید
* مادر شما در دوران بارداری، سیگار بکشد، الکل یا مواد مخدر مصرف کرده باشد
* به عنوان یک کودک، شما در معرض سموم محیطی مانند سرب قرار گرفته باشید
تشخیص اختلال بیش فعالی
تشخیص نشانه‌ها و علائم بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) در بزرگسالان کمی دشوار است. با این حال، علائم اصلی در اوایل زندگی و قبل از ۱۲ سالگی شروع میشود و همچنان تا بزرگسالی ادامه پیدا کرده و مشکلات عمده‌ای ایجاد می‌کند. هیچ آزمایش واحدی نمی‌تواند تشخیص را تائید کند.فرایند تشخیص احتمالاً شامل موارد زیر خواهد بود:
معاینه فیزیکی: برای کمک به جلوگیری از علل احتمالی دیگر علائم
جمع‌آوری اطلاعات: سوال در مورد مسائل پزشکی فعلی، سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی و سابقه علائم شما
مقیاس درجه‌بندی (ADHD) یا آزمایش‌های روانشناسی: برای کمک به جمع‌آوری و ارزیابی اطلاعات در مورد علائم بیش‌فعالی شما
شرایط دیگر که شبیه (ADHD) است
برخی از شرایط یا درمان‌های پزشکی ممکن است نشانه‌ها و علائم مشابه با (ADHD) را ایجاد کنند. مثال‌ها عبارت‌اند از:اختلالات روحی روانی: اختلالات خلقی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلالات رفتاری، یادگیری و نارسایی زبان یا سایر اختلالات روانی
مشکلات پزشکی: که می‌توانند تفکر یا رفتار را تحت تأثیر قرار دهند. مانند اختلال رشدی، اختلال تشنج، مشکلات تیروئید، اختلالات خواب، مسمومیت سرب، آسیب مغزی یا کاهش قند خون (هیپوگلیسمی)
مصرف داروها و مواد غیر مجاز: مانند الکل یا سایر مواد مخدر و داروهای خاص
اختلال نقص توجه و بیش فعالی چقدر شایع است؟
* به نظر میرسد که این اختلال در پسرها بیش از دخترها وجود داشته باشد.* حدود 3 تا 5 نفر از هر صد کودک دبستانی به ADHD مبتلا هستند.
* بیش از دو نفر از هر سه کودک مبتلا به ADHD تا دوره نوجوانی همچنان علامت-دار باقی میمانند. این میزان در بزرگسالی به دو نفر از هر سه نفر می رسد.
لزوما تمام کودکان مبتلا به ADHD دچار بیقراری و بیش فعالی نیستند. در حقیقت 3 نوع بیش فعالی وجود دارد:
* کودکان عمدتا بی توجه – این کودکان در تمرکز دچار مشکل می شوند، به راحتی حواسشان پرت ایی ها و مکالمات دچار مشکل می شوند.
* عمدتا بیش فعال و ضربه ای – این کودکان بیقرار هستند، زیاد صحبت می کنند، حوادث زیادی را به بار می آورند و نمی توانند صبر کنند.
* نوع سوم ترکیبی از نوع 1 و 2 می باشد که رایج ترین نوع بیش فعالی ( درمان بیش فعالی در مرکز مشاوره رستا- آلومینا در کرج ) همین نوع است.
در بین کودکانی که به مدرسه می روند، پسرها بیشتر به بیش فعالی مبتلا هستند. بین کودکان 4 تا 17 سال پسران دو برابر دختران مبتلا به بیش فعالی تشخیص داده می شوند.
دختران بیشتر به نوع عمدتا بی توجه، نوع 1، مبتلا هستند. بیش فعالی در دختران معمولا نادیده گرفته می شود، زیرا کم توجهی آنها به عنوان رویا پردازی و عدم تشخیص مطرح می شود. دختران معمولا کمتر باعث اختلال می شوند و نیز کمتر دچار مشکلات یادگیری هستند.
به یاد داشته باشید که همه کودکان بیقرار لزوما به بیش فعالی مبتلا نیستند. گاهی بیقراری بخشی از رفتارهای طبیعی می باشد. بیقراری، کمبود توجه و ناتوانی در گوش دادن یا دنبال کردن دستورات همیشه علائم بیش فعالی نمی باشند.
درمان بیش فعالی یا ADHD
درمان بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی ADHD شبیه به درمان ADHD در دوران کودکی است. هرچند برخی از داروهای (ADHD) که برای کودکان تائید شده است برای استفاده افراد بالغ مورد تائید نیستند. درمان بزرگسال (ADHD) شامل داروها، مشاوره روان‌شناختی (روان‌درمانی) و درمان هر نوع بیماری روانی است که همراه با (ADHD) اتفاق می‌افتد.ترکیبی از این‌ها اغلب مؤثرترین درمان است. این درمان‌ها می‌توانند نشانه‌های بسیاری از ADHD را از بین ببرند؛ اما آن را درمان نمی‌کنند. ممکن است کمی زمان بگذرد تا مشخص شود که چه درمانی برای شما مناسب است.
عوارض جانبی ابتلا به اختلال نقص توجه
اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD می‌تواند زندگی شما را دشوار کند. اغلب، این بیماری باعث موارد زیر میشود:* عملکرد ضعیف در مدرسه یا محل کار
* بیکاری
* مشکل با قانون
* مصرف الکل یا مواد مخدر دیگر
* تصادف مکرر خودرو یا سایر حوادث
* روابط نامشخص
* سلامت جسمی و روحی ضعیف
* خود تصویری ضعیف
* تلاش برای خودکشی
.png "درباره اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان بیشتر بدانیم")
اگر چه اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD، مثل دیگر مشکلات روانی پیشرفتی ایجاد نمی‌کند، اختلالات دیگر اغلب همراه با ADHD رخ می‌دهد و درمان را با چالش بیشتری مواجه می‌کنند. این حالت شامل موارد زیر میشود:
اختلالات خلقی: بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD دارای افسردگی، اختلال دوقطبی یا اختلال خلقی هستند. در حالی که مشکلات خلق‌و‌خو لزوماً به طور مستقیم به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) نیست، یک الگوی تکرار شکست و ناامیدی ناشی از اختلال بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) می‌تواند افسردگی را بدتر کند.
اختلالات اضطرابی: اختلالات اضطرابی اغلب در بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه (ADHD) رخ می‌دهد. اختلالات اضطرابی ممکن است موجب نگرانی شدید و سایر علائم شود. اضطراب می‌تواند از طریق چالش‌ها و مشکلات ناشی از اختلال بیش‌فعالی یا نقص توجه (ADHD) بدتر شود.
سایر اختلالات روان‌پزشکی: بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه (ADHD) در معرض خطر بیشتر اختلالات روان‌پزشکی مانند اختلالات شخصیت، اختلال انفجاری متناوب و سوء مصرف مواد هستند.
ناتوانی‌های یادگیری: بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه ADHD ممکن است در آزمون‌های آکادمیک پایین‌تر از حد انتظار برای سن، هوش و تحصیلات خود باشند. ناتوانی‌های یادگیری می‌تواند شامل مشکلات درک و ارتباط باشد.
چگونه می توانم به خودم کمک کنم؟
1- ADHD و شما فکر کنید که ADHD چگونه می تواند بر موارد زیر اثر بگذارد؟* نحوه فکر کردن و احساسات شما
* اطرافیانتان
2- راجع به ADHD اطلاعات بیشتری کسب کنید مطالب فراوانی در این مورد در کتاب ها و اینترنت موجود است. گروه های حمایتی نیز وجود دارند که می توانید با کمک آنها مطالب بیشتری یاد بگیرید. (به قسمت پایین رجوع کنید.)
3- با اطرافیانتان راجع به مشکلاتتان صحبت کنید دوستان، خانواده، معلم ها و همکارانتان شما را به خوبی می شناسند. بپرسید آنها مشکل شما را چطور می بینند و آیا متوجه نکاتی که شرایط را برای شما بهتر یا بدتر می کنند شده اند؟
4- چه نکاتی شرایط را بهتر یا بدتر می کند؟ راجع به مواردی که در زندگیتان وجود دارند و می توانند شرایط را برایتان بهتر یا بدتر کنند فکر کنید.
5- کارهایی را که می توانند به شما کمک کنند انجام دهید
ممکن است نظم بخشیدن به امور و کارهایتان برایتان سخت باشد پس کارهایی را که واقعا لازم هستند انجام دهید. لیست تهیه کنید، یادداشت روزانه بنویسید و مواردی را که باید یادتان بماند روی کاغذهای چسب دار نوشته در معرض دید خود قرار دهید . زمانی را برای برنامه ریزی کارهایتان اختصاص دهید.
راه هایی برای تخلیه انرژی خود پیدا کنید مثل:
* ورزش کردن
* راه هایی برای آرامش یافتن پیدا کنید. مثل موسیقی یا تکنیک های آرمیدن
* راجع به اهداف خود واقع بین باشید
* کارهایی را که می توانید به خوبی انجام دهید را مرتب به خود یادآوری کنید.
* از مواردی که شرایط را برایتان سخت تر می کند اجتناب کنید. این موارد می تواند شامل بحث و مشاجره با دیگران، مصرف الکل و مواد و استرس های زیاد کاری باشد.
* از معاشرت با افرادی که باعث می شوند الکل یا مواد مصرف کنید یا در شرایط استرس زا قرار بگیرید خودداری کنید
6- از دیگران کمک بگیرید
* کارفرما، معلّم یا مربی شما می تواند برایتان تسهیلاتی قائل شوند.
* به گروه های خودیار بپیوندید یا از چت روم های اینترنتی که به افراد ADHD اختصاص دارند استفاده کنید.
* اگر به خاطر علائم اختلال تحت فشار هستید یا دچار افسردگی شده اید، پزشک عمومی تان می تواند شما را به تیم سلامت روان اجتماعی یا مشاور معرفی کند.
15 نکته برای کمک به خودتان برگرفته از 15 نکته از روانپزشک آمریکایی اد هالوول در« مستعد حواس پرتی»
1- به سایرین در مورد این اختلال بگوئید: ولی از این تشخیص به عنوان« عذر وبهانه» استفاده نکنید.2- از دوستان و افراد خانواده خود کمک بخواهید: ولی دقیقا بگوئید که چه می خواهید.
3- در مورد این که چه تاثیری بر دیگران می گذارید از آنها بازخورد بگیرید: همینطور زمانی که کارها را درست انجام می دهید از دیگران بازخورد بگیرید.
4- از ساختار و چارچوب استفاده کنید و اولویت گذاری کنید:
* لیست و یادداشت تهیه کنید.
* از برگه های یادآور و کدگذاری با رنگ های مختلف استفاده کنید.
* اهداف بزرگ را به هدف های کوچکتر و قابل انجام تقسیم کنید.
5- وقتی اوضاع خوب پیش می رود به خودتان جایزه بدهید: خودتان را در مواقعی که کارها خیلی هم بد انجام نشده اند هم تشویق کنید.
6- وظایف کسل کننده را زود انجام دهید: به یک باره این کارها را جمع و جور کنید.
7- قبول کنید که برخی کارها فقط «سخت» هستند: با این باور این نوع کارها شما را از پا در نمی آورند.
8- برای جلسات یا مکالمات مشکل برنامه ریزی کنید: مشکلات را پیش بینی کنید.
9- راه هایی پیدا کنید که به شما کمک کنند تا بهتر تمرکز کنید: موسیقی حین انجام کار، سکوت یا این که شیء ای را انتخاب کنید که بتوانید با دستانتان با آن بازی کنید.
10- برای خودتان اوقات فراغت و استراحت در نظر بگیرید: ورزش، رقص، دویدن
11- خودتان را سرزنش نکنید: ( پدر و مادر خود را هم سرزنش نکنید.)
12- به یک گروه حمایتی بپیوندید: یا خودتان یک گروه را راه اندازی کنید!
13- یاد بگیرید که شرایط خلقی خود را تحمل کنید ( بدون این که دچار هول و اضطراب بشوید یا این که فاجعه سازی کنید.): به خودتان نگوئید:" ناامید هستم." یا "هیچوقت نمی¬توانم که..."
14- دوستانی پیدا کنید که برایتان مفید هستند: با آنها وقت بگذرانید.
15- به خودتان افتخار کنید: بله، واقعا!..شما دارید تلاش می کنید تا شرایط و اوضاع را بهتر کنید!!
منبع: سایت دکتردکتر
سایت سلامت روانی
سایت جایروس
.jpg "معرفی خوشنویسان معروف قرآن کریم")
