قدمت این بقعه، به اواخر قاجار می رسد. چنان که گفته می شود: با کمک مالی همسر مرحوم جمال خان امیر پنج، "شاهزاده" که زنی صالح واهل خیرات بود، اتاق قبلی که از خشت و گل و بسیار فرسوده بود تخریب شد و اتاق فعلی که از سنگ و گچ است، ساخته شد.
این اتاق به صورت مستطیل و به ابعاد 5.90در14 متر است. دیوارهای آن از بیرون سیمان سفید و از درون، سفیدکاری شده است. از بیرون و از جهات مختلف، طاق نماهای تزئینی دارد و در سمت شمال شرقی پلکانی با یازده پله به پشت بام منتهی می شود. اتاق، دارای دو در آهنی به عرض ۹۰ سانتی متر است که هر دو رو به مشرق باز می شوند و در ضلع جنوبی و شمال هم دو پنجره آهنی به عرض ۹۰ سانتی متر برای ورود هوا و نور نصب شده است. در سمت شرق و بین پلکان و درها این عبارت روی دیوار با رنگ سیاه دیده می شود" السلام علیک یا عبدالصالح المطیع الله و رسوله و لجمیع المومنین و المومنات، یا میر ارم بن سام بن نوح و رحمة الله و برکاة"
بر فراز اتاق، گنبد کلاخودی سبز رنگی به ارتفاع بیش از ۵ متر، روی سکوی هشت گوش استوار شده و در طرفین آن دو گنبدک شلجمی گچی سبز رنگ، به ارتفاع حدود ۲ متر، روی یک کرسی هشت ضلعی قرار دارد.
درون اتاق، سنگ قبری است بسیار دراز که تقریبا تمام طول اتاق را پر کرده است و هیچ شباهتی به دیگر سنگ قبرهای زیارتگاه های استان بوشهر ندارد؛ محقق مدقق، آقای احمد اقتداری که خود، بقعه را از نزدیک دیده توصیف جالبی از این سنگ می کند: نه خود گنبد، نه گنبدکها، نه دیوارها و نه درها هیچ کدام، ارزش هنری و تاریخی ندارند. درون بقعه بر خلاف تمام زیارتگاه های شناخته شده در آبادیهای جنوب، ضریح و محجری وجود ندارد و مقبره با سنگی از نوع سنگ های قدیمی و سخت محلی که از کثرت سایش صیقل یافته است به طول دوازده متر، با تراشی اسلیمی و نقش سروک سازی بسیار ظریف، بر روی پایه ای مستطیل شکل به طول سیزده و نیم متر و عرض دو مترو پنج سانتی متر قرار دارد. بر روی پایه طویل، سنگ تراشیده ترنجی و اسلیمی به ارتفاع 35 سانتی متر با دو لچک کوچک تر در بالا و پایین و یک اسلیمی پهن و عریض در وسط قرار دارد. در کنار این سنگ اسلیمی شکل، خطوط و نقوش ظریف در اندازه های مختلف به چشم می خورد.
دو پایه آتش دان سنگی نظیر آتشدان های سنگی دوره هخامنشی بر روی این سنگ قرار گرفته است. علاوه بر آن، یک قطعه سنگ بیضی شکل در داخل بقعه و بر روی آن وجود دارد که قابل جابه جا شدن است. یک طرف آن، نقش زن و مردی که دست در دست هم دارند حجاری شده است و در طرف دیگر تاریخ فوت شخصی ذکر شده به نظر می رسد این سنگ به زمانهای بسیار دور، پیش از اسلام و به دوره سلطه یونانیان و عهد سلوکیان می رسد.
بر اساس نوشته روی بقعه و نیز گفته ریش سفیدان محلی، صاحب این بقعه میر ارم شاه، فرزند سام فرزند نوح (علیه السلام) است؛ آقای عبدالمجید روانبد که فردیست فرهنگی و اهل دقت و نظر، ضمن ضعیف شمردن این نظر، معتقد است نام مدفون در این بقعه امشا، مأخوذ از کلمه، امشاسپندان و به معنای جاودان و ماندگار است و پیشوند میر هم بعدها به اول اسم وی اضافه شده است؛ او احتمال می دهد میرامشا یک شاهزاده ساسانی ویا یک روحانی زرتشتی باشد ؛ که به هنگام عبور از خورموج فوت، و در همین محل فعلی دفن شده است.
میرارم شاه به «پیر چهل گزو» مشهورو دارای قبر درازی است؛ آقای روانبد برخلاف نظر دیگران که معتقدند علت این امر، بلندی قدش بوده، بر این باور است که علت آن دفن اشیایی است که به رسم زرتشتیان قدیم در بالا و پایین جسد به خاک سپرده اند.
بقعه میر ارم شاه نزد اهالی خورموج از احترام خاصی برخوردار بوده به طوری که هر هفته، پنجشنبه ها برای فاتحه ورازونیاز و برآورده شدن حاجات به آن جا می روند. برای رفاه حال افرادی که در طول سال به ویژه پنجشنبه ها به آنجا می روند امکاناتی فراهم آمده که می توان به آب لوله کشی، برق و سیستم خنک کننده و سرویس بهداشتی اشاره نمود.
در کنار بقعه میرارم، شخصیت های نامداری مدفون هستند که به اسامی چند تن از آنان اشاره می شود:
۱- آیت الله حاج شیخ عبدالله حاجیانی (عالم دینی)
۲- سید محمدرضا عطایی خورموجی (خادم بقعه)
۳- علی حیدری بن حیدر (کدخدا)
4- حاج غلامعلی بهرامی (بخشدار بردخون)
5- حمید آل یوسف (شاعر)
منابع:
1. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۱۱۱ (خورموج)، ص ۴۳.
٢. احمد اقتداری، آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان، صص۲۷۷ - ۲۷۸.
3. گفتگو با آقای عبدالمجید روانبد، خورموج، مورخ ۱۳۸۶/9/24
۴. گفتگو با محمدعلی خواجه، ۷۰ساله، خورموج، مورخ ۱۳۸۴/10/3
5. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۹/1/10
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر دوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص 24-21
