ایسکمی روده چیست؟

ایسکمی روده شرایط مختلفی را توصیف می‌کند که در اثر کاهش جریان خون در روده به به دلیل انسداد، معمولاً در یک شریان رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند روده کوچک، روده بزرگ یا هر دو را تحت تأثیر قرار دهد.

ایسکمی روده یک بیماری جدی است که می‌تواند باعث درد شود و کار روده را دشوار کند. در موارد شدیدتر، از دست دادن جریان خون در روده‌ها می‌تواند به بافت روده آسیب برساند و منجر به مرگ شود. درمان‌هایی برای ایسکمی روده در دسترس است. برای بهبود شانس بهبودی، تشخیص علائم اولیه و فوری کمک پزشکی بسیار مهم است.¹

انواع ایسکمی روده

ایسکمی روده انواع مختلفی دارد که در زیر بحث شده است:

ایسکمی روده بزرگ (کولیت ایسکمیک)

جریان خون پایین در روده بزرگ منجر به این وضعیت می‌شود. این ایسکمی شایع‌ترین نوع است که مربوط به افراد مسن بالای 60 سال است، اگرچه در هر سنی ممکن است ایجاد شود.

ایسکمی حاد مزانتریک

ایسکمی مرتبط با روده کوچک به عنوان ایسکمی مزانتریک حاد شناخته می‌شود. در این مورد لخته‌ها و رسوبات خون در شریان مزانتریک برتر دیده می‌شوند که مسئول تأمین خون غنی از اکسیژن به روده‌ها هستند. انسداد شریان توسط رسوبات می‌تواند مانع جریان خون در روده شود.

ایسکمی مزنتریک مزمن

به آنژین شکمی (درد پس از خوردن غذا به دلیل خونرسانی ناچیز به روده‌های کوچک) نیز معروف است. این نتیجه از رسوبات چربی در دیواره عروق (تصلب شرایین) است. تا زمانی که دو جریان از سه رگ اصلی بدون جریان خون انسداد کامل نداشته باشند، درمان لازم نیست.

ترومبوز وریدی مزانتریک

لخته شدن خون یا رسوب در ورید اجازه تخلیه خون بدون اکسیژن از روده را نمی‌دهد که منجر به تورم، التهاب و خونریزی می‌شود.¹

علل ایجاد بیماری ایسکمی روده

علت اصلی ایسکمیک روده کند شدن و یا انسداد کامل جریان خون ورودی به روده می باشد. این شرایط می تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود :

انسداد سرخرگ بر اثر لخته خونی

باریک شدن یک سرخرگ به علت وجود رسوبات ناشی از کلسترول

این شرایط ممکن است در سیاهرگ ها یا ورید ها نیز ایجاد شود، یعنی ممکن است انسداد یا کاهش جریان خون در رگ های خارج کننده خون از روده ایجاد گردد. ولی این شرایط شیوع کمتری دارد.

در هر صورت این کاهش جریان خونرسانی موجب، کاهش جریان اکسیژن رسانی شده و مرگ سلول ها را به دنبال دارد. اگر این شرایط شدید شود موجب عفونت شده و ایجاد حفره در روده را به دنبال دارد که شرایطی اورژانسی به شمار می رود.²

علائم بیماری ایسکمی روده

علائم بیماری ایسکمی روده عبارتند از :

حالت تهوع و استفراغ

دل‌درد کولیکی

اسهال خونی

ضرورت برای دفع مدفوع و دفع های مکرر

تب

حساسیت شکمی

در صورتی که ایسکمی روده به شرایطی مزمن مبدل گردد، علائمی نظیر کاهش شدید وزن، اسهال، نفخ، تهوع و استفراغ و.. نمایان می شود.2

عوامل خطر

عواملی که ریسک ایسکمی را افزایش میدهند، عبارتند از:

آترواسکلروز، یا تجمع چربی در شریان خون

سن، افرادی با بیش از 50 سال سن شانس بیشتری برای ابتلا به ایسکمی روده را دارند.

سیگار کشیدن، سیگار و سایر انواع دخانیات های دودی خطر ابتلا به ایسکمی روده را افزایش می دهد.

بیماری مزمن انسداد ریوی

مشکلات قلبی، مانند نارسایی احتقانی قلب، بی نظمی ضربان قلب

مصرف داروهای خاص مانند قرص های ضد بارداری، داروهای خاص آلرژی و داروهای میگرنی

بیماری ها و شرایطی که خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد، مثل کم خونی سلول داسی

مصرف مواد مخدر مثل کوکائین و ….³

عوارض ایسکمی روده

عوارض ایسکمی روده شامل موارد زیر است :

از بین رفتن بافت روده، اگر جریان خون ورودی به این عضو مسدود شود ، بافت آن بین می‌رود.

سوراخ شدن دیواره روده‌ها، این امر منجر به نشت محتویات روده در حفره شکمی و باعث ایجاد عفونت شدید می شود.

زخم یا باریک شدن روده بزرگ، در برخی موارد روده آسیب جدی نمی‌بینند، اما به عنوان بخشی از روند بهبودی، بر روی سطح روده بافت اسکار ایجاد می شود، که این بخش را باریک یا مسدود می کند.

در بعضی موارد ، ایسکمی روده کشنده است.³

تشخیص ایسکمی

در اولین ویزیت پزشک برای تشخیص ایسکمی، تاریخچه‌ی بیماری‌های قبلی بیمار، علائم فعلی و نتایج معاینه‌های فیزیکی بررسی می‌شود. اگر پزشک بعد از معاینه فیزیکی، تشخیص ایسکمی بدهد، ممکن است برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص بهتر چندین آزمایش تشخیصی بر اساس علائم و نشانه‌های شما تجویز کند، از جمله:

آزمایش خون اگرچه هیچ نشانگر خون مشخصی برای نشان دادن و تشخیص ایسکمی روده وجود ندارد، برخی نتایج کلی آزمایش خون ممکن است نشان دهنده آن باشد. یک مثال از این نتیجه افزایش تعداد سلول‌های سفید است.

آزمایشات تصویربرداری آزمایشات تصویربرداری ممکن است به پزشک کمک کند تا اندام‌های داخلی را ببیند و علائم بیماری‌های دیگر را رد کند. آزمایش‌های تصویربرداری ممکن است شامل اشعه ایکس، اولتراسوند، سی تی اسکن و MRI باشد.

آنژیوگرافی: آنژیوگرافی یک مطالعه رادیولوژیک مخصوص عروق خونی است. مواد کنتراست از طریق یک کاتتر کوچک قرار داده شده در یک شریان شکمی یا وریدی تزریق می‌شود و پس از آن تصاویر رادیولوژیکی عروق تولید می‌شود.

آندوسکوپی و کولونوسکوپی

سونوگرافی داپلر شکم

جراحی اکتشافی. گاهی اوقات اگر آزمایشات نتواند کمکی برای تشخیص ایسکمی روده بکند، تنها راه و مطمئن‌ترین راه برای تشخیص این بیماری، کمک گرفتن از روش‌های تهاجمی و جراحی است.⁴

درمان ایسکمی

درمان ایسکمی شامل بازگرداندن خون به دستگاه گوارش شما است. گزینه‌ها بسته به علت و شدت شرایط متفاوت است.

ایسکمی بزرگ

در ایسکمی بزرگ، پزشک برای درمان یا پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. پزشک همچنین می‌تواند بیماری‌های زمینه‌ای دیگر مانند نارسایی احتقانی قلب و یا بی‌نظمی ضربان قلب را درمان کند. در برخی موارد لازم است برای درمان ایسکمی روده مصرف داروهایی که عروق خونی شما را تنگ می‌کنند مانند داروهای میگرن، داروهای هورمونی و برخی از داروهای قلب را متوقف کنید.

ایسکمی روده بزرگ ممکن است به خودی خود درمان شود. اگر روده بزرگ در اثر ایسکمی آسیب دیده باشد، به کمک جراحی می‌توانید بافت مرده را بردارید یا انسداد موجود در یکی از سرخرگ‌های روده‌ای را برطرف کنید.

ایسکمی سرخرگ مزانتریک حاد

در این نوع از ایسکمی روده، جراحی برای برداشتن لخته خونی، رفع انسداد سرخرگ یا ترمیم یا برداشتن بخش آسیب دیده روده انجام می‌شود. تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهایی برای پیشگیری از تشکیل لخته، حل کردن لخته‌ها یا گشاد کردن عروق نیز برای درمان ایسکمی مزانتریک حاد به کار می‌روند.

زمانی که آنژیوگرافی برای تشخیص مشکل به کار گرفته می‌شود، به طور هم زمان لخته خونی برداشته شده یا سرخرگ مسدود شده به کمک آنژیوپلاستی باز می‌شود. آنژیوپلاستی بدین ترتیب انجام می‌شود که از بالن باد شده متصل به انتهای یک کاتتر استفاده می‌شود تا رسوبات چربی را فشرده کرده سرخرگ را بکشد و راه وسیع‌تری را برای عبور خون باز کند. یک لوله فنر مانند به نام استنت نیز ممکن است برای کمک به باز نگه داشتن رگ در مجرای آن قرار داده شود.

ایسکمی روده مزانتریک مزمن

در این نوع از ایسکمی نیز هدف از درمان بازگرداندن جریان خون به روده است. پزشک ممکن است سرخرگ مسدود را دور بزند و یا با استفاده از آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت سرخرگ را گشاد کند.

ایسکمی ناشی از ترومبوز ورید مزانتریک

اگر روده‌های شما دچار آسیب نشده باشند، برای درمان ایسکمی می‌توانید به مدت سه تا شش ماه داروهای ضد انعقاد خون مصرف کنید. اگر تست‌ها نشان دهنده وجود یک اختلال انعقاد خون باشند، باید داروها را برای تمام عمر ادامه دهید. داروهای ضد انعقاد خون از تشکیل لخته جلوگیری می‌کنند. اگر بخش‌هایی از روده شما در اثر ایسکمی روده دچار آسیب شده باشد، برای برداشتن بخش آسیب دیده به جراحی نیاز دارید.⁴

منابع
1.www.resaa.net
2.www.cliniczarei.com
3.www.clinicdarman.com
4.www.drdr.ir