عمل جراحی سرپایی چیست؟

جراحی سرپایی (Outpatient surgery) این امکان را به بیمار می‌دهد که درست در همان روزی که عمل جراحی انجام شده، به خانه بازگردد. به جراحی سرپایی، جراحی متحرک (ambulatory surgery) و یا جراحی همان روز (same-day surgery) هم گفته می‌شود.

جراحی سرپایی مرحله‌ی پذیرش و بستری بیمار را حذف کرده، مقدار داروهای تجویزی را کاهش داده و امکان این را فراهم می‌کند که از وقت پزشک به شیوه مناسب‌تری استفاده شود. امروزه عمل‌های جراحی بیش‌تری به جای انجام در اتاق عمل در مطب پزشک انجام می‌شود.

عمل جراحی سرپایی مناسب افراد سالم با حداقل مشکلات مربوط به سلامتی است. امروزه عمل‌های جراحی محدود اورولوژی، گوش، بینی، چشم و… به صورت سرپایی انجام می‌شود‌. به تازگی افرادی با مشکلات جدی‌تر هم تحت عمل جراحی سرپایی قرار می‌گیرند و در آن‌ها نوع و دشواری هر کدام به شیوه‌ی موثری تطبیق داده می‌شود.

امروزه در ایالات متحده آمریکا بیش از نیمی از جراحی‌های الکتیو به صورت سرپایی انجام می‌شوند‌. جراحی‌های الکتیو گروهی از جراحی‌ها هستند که از قبل برای انجام آن‌ها برنامه ریزی می‌شود و برخلاف جراحی‌های اورژانسی نیاز به انجام فوری آن‌ها نیست. کارشناسان معتقدند که این آمار در دهه‌ی آینده افزایش خواهد یافت‌.

جراحی سرپایی به دلایل زیر در طی ۳ دهه‌ی گذشته گسترش یافت:

بهبود روش‌ها و ابزار جراحی

تکنیک‌های کم‌تر تهاجمی جراحی

تیم پزشکی انجام عمل جراحی و مراقب‌های بعد از عمل در خانه، شامل جراح و متخصص بیهوشی است. متخصص بیهوشی پزشکی است که با استفاده از داروهای بیهوشی باعث می‌شود که بیمار یا دردی را احساس نکند و یا اینکه کم‌ترین مقدار درد را تجربه کند. به صورت کلی داروهای بیهوشی باعث می‌شوند که بیمار فرایند جراحی را از یاد ببرد‌.

کاهش هزینه‌ی جراحی.1

در جراحی سرپایی از چه نوع بیهوشی استفاده می‌شود؟

هنگامی که فردی به دلیل آسیب، وضعیت یا بیهوشی بیماری پزشکی دیگر جراحی سرپایی انجام می‌دهد، این دارو دارویی است که اعصاب مرکز درد را در حین عمل مسدود می‌کند. چهار نوع بیهوشی که در جراحی سرپایی استفاده می‌شود.

بیهوشی عمومی

این نوع بیهوشی از طریق ماسک یا IV انجام می‌شود و باعث می‌شود در طول عمل بیهوش شوید. از بیهوشی عمومی به طور معمول برای روش‌های اصلی مانند تعویض مفصل زانو یا مفصل ران استفاده می‌شود.

بی‌حسی موضعی

این معمولاً یک بار تزریق دارو است که باعث می‌شود ناحیه کوچکی برای روش‌هایی مانند گرفتن بیوپسی از پوست، ترمیم استخوان شکسته یا دوختن بریدگی عمیق بی‌حس شود. بیدار و هوشیار خواهید بود اما در ناحیه تحت درمان احساس درد نخواهید کرد.

پزشک راهنمایی‌های خاصی در مورد چگونگی آماده سازی شب قبل و روز جراحی برای کمک به اطمینان از یک تجربه ایمن و موفقیت آمیز ارائه می‌دهد.

بیهوشی منطقه‌ای

بی‌‌حسی منطقه‌ای معمولاً از طریق تزریق یا لوله نازکی به نام کاتتر انجام می‌شود که اغلب در ستون فقرات است. قسمت بزرگتری از بدن را نسبت به بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌کند، مانند بدن، از کمر به پایین. این دارو اغلب برای روش‌هایی مانند زایمان، یا جراحی‌های شکم، بازو یا پا استفاده می‌شود. بیدار خواهید بود اما در ناحیه بی‌حس شده درد نخواهید داشت.

مراقبت از بیهوشی تحت مراقبت (IV)

در جراحی سرپایی مراقبت از بیهوشی یا آرام بخشی (IV) تحت نظر است. ممکن است دارویی داده شود که فرد را آرام کرده و یا از طریق تزریق داخل وریدی باعث خواب آلودگی می‌شود. چندین سطح آرام بخشی وجود دارد و افراد واکنش متفاوتی نسبت به آنها نشان می‌دهند.

برخی از افراد بیدار هستند و می‌توانند صحبت کنند اما دردی احساس نمی‌کنند. دیگران به خواب عمیق فرو می‌روند و چیزی از این عمل را به خاطر نمی‌آورند.

این نوع بیهوشی اغلب برای روش‌های کم تهاجمی مانند کولونوسکوپی استفاده می‌شود. آرام بخشی گاهی با بی‌حس کننده موضعی ترکیب می‌شود.2

فواید جراحی سرپائی

هر بیمار سریعتر به سر کار و فعالیت خود برگردد، از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر میباشد. زمان کوتاه جدایی از محیط زندگی بکمک جراحی سرپائی،اهمیت خاص در اطفال و افراد مسن دارد زیرا سبب کاهش مشکلات روحی و رفتاری پس از عمل ناشی از اضطراب به علت جدایی، محیط ناآشنا و اقدامات معمول نامآنوس با فرد میگردد.

یک جایگزین جراحی همان_روز ، پذیرش برنامه ریزی شده طی شب در بیمارستان برای جراحی است. این رویکرد( پذیرش AM، ساعت۲۳، اقامت کوتاه، آمدورفت)اغلب به عنوان جراحی سرپائی طبقه بندی شده و بسیاری از فواید آن را در بر دارد. ملاحظات مرتبط با پزشک ،بیمار و خانواده با توجه به توانایی اداره عوارض بیهوشی یا عمل جراحی در دوره اولیه بعد از عمل ارتقاء می یابد.

بیهوشی در مطب

مطب های اطباء به نحو فزاینده ای محل انجام عمل های جراحی سرپائی شده است.

ارجحیت، راحتی و استقلال بیمار همراه کاهش هزینه ها به صورت تئوریک، یک فشار عمومی در جهت انجام این امر شده است. جراح از راحتی و فشار کمتر لذت می برد. هزینه عمل ها در مطب کمتر میشود. به طور سنتی مراقبت بر پایه مطب محدود به اصولی نظیر جراحی ساده،درماتولوژی و جراحی دهانی بود.

اما رشد وسعت و پیچیدگی عملهای مرتبط با مطب مهیا ساختن مراقبت های بیهوشی مونیتور شده (MAC)، بیحسی ناحیه ای یا بیهوشی عمومی را یک نیاز شایع رو به رشدی قرار داده است.

ملاحظات ایمنی بیمار

در مواردی که جراحی سرپائی در مطب انجام میگیرد باید توافقی دال بر انتقال و پذیرش غیر مترقبه بیماران با بیمارستانی که در مجاورت آن مرکز قرار دارد منعقد گردد تا بتوان در موارد اضطراری بیمار را منتقل نمود.

نیاز به انجام یک بیهوشی ایمن با حداقل عوارض جانبی نامطلوب و ریکاوری سریع اهمیت حیاتی در جراحی بر پایه مطب دارد. هوشبر های کوتاه اثر که اثرشان سریع رفع میشود(SAFE) نظیر پروپوفول ،رمی فنتانیل، دسفلوران و سووفلوران معیار ترخیص سریع را تسهیل میکند.رژیم های پیشرفته تری برای MACهم ارائه شده است. بیحسی ناحیه ای با بیحس کننده موضعی طویل الاثر می تواند بیدردی عالی در طی جراحی پیچیده ایجاد نماید.3

عوارض جانبی و مشکلات ناشی از عمل جراحی سرپایی کدامند؟

جراحی سرپایی بسیار بی‌خطر است و امکان بروز مشکلات در آن بسیار کم است. اما با این همه امکان بروز مشکلات و عوارض جانبی در هر عمل جراحی، حتی انواع خفیف آن وجود دارد‌. برخی از خطرات جراحی سرپایی به فرایند بیهوشی و برخی دیگر به مراحل جراحی مرتبط است‌.

برخی از عوارض جانبی و مشکلات جراحی سرپایی عبارتند از:

تهوع

استفراغ

گلو درد

احساس ناراحتی در محل عمل

با وجود اینکه بروز مشکلات جدی، در طی جراحی سرپایی نادر است، حمله قلبی، سکته، خونریزی شدید و حتی مرگ هم ممکن است در طی این نوع جراحی‌ها رخ دهد.

برخی از افراد بعد از جراحی سرپایی نیاز به بستری در بیمارستان پیدا می‌کنند. اگر بعد از مرخص شدن بیمار از بخش جراحی سرپایی مشکلی برای بیمار پیش بیاید، پزشک باید بلافاصله کارهای درمانی لازم را انجام دهد. هر چه قدر که پزشک زودتر در محل حاضر شود و درمان‌های لازم را انجام دهد، کم‌تر خطر مشکلات بلند مدت بیماران را تهدید خواهد کرد.1

چه مدت زمانی بعد از عمل جراحی سرپایی می‌توان به خانه بازگشت؟

هر کدام از مراکز درمانی که عمل‌های سرپایی در آن‌ها انجام می‌شود برای ترخیص بیمار مقررات و دستورالعمل‌های خاص خود را دارند که باید به دقت بررسی شوند. بیمار قبل از مرخص شدن باید از نظر موارد زیر بررسی شود:

داشتن علائم حیاتی ثابت (ضربان قلب، فشار خون، ریتم تنفسی، درجه حرارت و شدت درد)

داشتن توان غذا خوردن و آشامیدن (توان مصرف غذا و نوشیدنی از آن‌جایی اهمیت دارد که داروهای خوراکی برای کاهش درد و پیشگیری از بروز عفونت باید به بیمار داده شوند)

توان خالی کردن مثانه

راه رفتن بدون کمک دیگری

یک فرد بالغ باید در هنگام ترخیص بیمار در بیمارستان حضور داشته باشد. این فرد باید تا ۲۴ ساعت بعد از عمل هم بیمار را همراهی کند. این فرد علاوه بر رفع نیازهای بیمار در صورت بروز مشکل، کمک خبر خواهد کرد

پیش از مراجعه به منزل، همراه بیمار و یا خود او باید اطلاعات زیر را از بیمارستان دریافت کرده و به دقت یادداشت کند:

در صورت بروز مشکل و عوارض جانبی با چه کسی باید تماس گرفت؟

برای از بین رفتن درد باید چه داروهای مصرف کرد؟

سطح فعالیت بیمار تا چه حد باید باشد و چه زمانی می‌توان به محل کار مراجعه کرد؟

چه زمانی می‌توان غذا خورد؟

در صورت نیاز به ارزیابی بعد از عمل و با بستری شدن به کجا باید مراجعه کرد؟2

منابع
1.www.drdr.ir
2.www.mag.arshidateb.com
3.www.drmoshtaghi.ir