کم فشاری و کاهش ادرار
کمفشاری ادرار به عنوان کاهش حجم ادرار تعریف میشود. این وضعیت یکی از مشخصات بالینی آسیب حاد کلیوی میباشد. کمفشاری ادرار به صورت خروجی ادراری تعریف میشود که:کمتر از ۱ میلیلیتر در کیلوگرم در ساعت برای نوزادان است.
کمتر از ۵/۰ میلیلیتر در کیلوگرم در ساعت برای کودکان است.
کمتر از ۴۰۰ میلیلیتر در کیلوگرم در ساعت برای بزرگسالان است.
در صورت کاهش حجم ادرار همیشه باید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که احساس کنید ممکن است بدنتان وارد شوک شدهباشد باید به دنبال مراقبت پزشکی فوری باشید. این وضعیت ممکن است ناشی از یک عفونت جدی یا ضربه باشد که نیاز به درمان پزشکی فوری دارد.
همچنین در صورتی که فکر میکنید دچار بزرگی پروستات یا بیماریهای دیگری هستید که ممکن است موجب انسداد مجرای ادرار شدهباشند باید به دنبال کمک فوری باشید.
انسداد مجرای ادرار میتواند به سرعت موجب بیادراری شود. بیادراری مستلزم درمان فوری جهت پیشگیری از آسیب جدی به کلیه میباشد. در صورت کاهش حجم ادرار همراه با سرگیجه، نبض سریع یا احساس سبکی سر با متخصص اورولوژی خود تماس بگیرید.1
چه عواملی باعث ایجاد الیگوری یا کاهش ادرار می شود؟
دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است منجر به بروز الیگوری شود. این دلایل بسته به شرایط ممکن است یک حالت موقت باشد یا نشانهای از یک بیماری زمینهای باشد. در ادامه برخی از مهمترین عواملی که باعث ایجاد الیگوری میشود را بررسی میکنیم.۱) کم آبی
کم آبی بدن شایعترین علت کاهش خروجی ادرار یا بروز الیگوری است. به طور معمول کم آبی زمانی رخ می دهد که فرد به اسهال، استفراغ یا سایر مشکلات دچار است و نمی تواند آب از دست رفته بدنش را جایگزین نماید. وقتی این اتفاق می افتد، کلیهها تا جایی که می توانند مایعات را حفظ میکنند.۲) عفونت یا تروما
هر چند عفونت یا تروما کمتر میتواند سبب الیگوری شود، اما در بروز آن بیتاثیر نیست. عفونت می تواند باعث شود بدن به شوک رفته و جریان خون به اندامها کاهش یابد. شوک شدن بدن در واقع یک حالت اورژانسی پزشکی است و نیاز به مراجعه فوری و توجه دارد.۳) انسداد مجاری ادراری
انسداد مجاری ادراری هنگامی اتفاق می افتد که ادرار نمی تواند از کلیه ها خارج شود. این می تواند بر یک یا هر دو کلیه تأثیر بگذارد و معمولاً منجر به کاهش تولید ادرار می شود.انسداد مجاری ادراری بسته به میزان پیشرفتی که دارند می تواند منجر به علائم دیگری از جمله موارد پایین شود:
بدن درد
حالت تهوع
استفراغ
تورم
تب
۴) داروها
برخی از داروها ممکن است باعث شوند که ادرار کمتری در بدن تولید شود. داروهایی که به احتمال زیاد میتواند باعث ایجاد این مشکل شوند عبارتند از:داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
داروهای فشار خون بالا مانند مهار کننده های ACE
جنتامایسین که نوعی آنتی بیوتیک است
اگر داروی مصرفی شما باعث میشود که ادرارتان کمتر شود، باید در مورد این نگرانی خود با پزشکتان صحبت کنید. پزشک شما ممکن است داروی شما را تغییر دهد یا دوز داروی فعلیتان را تنظیم کنند. اما فراموش نکنید که هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را تغییر نداده یا متوقف نکنید.2
علائم کم فشاری ادرار
تمام افرادی که به دلیل خروجی کم ادرار به پزشک مراجعه میکنند، 58٪ مشکل تکرر ادرار، 58٪ مشکل استفراغ و 52٪ مشکل کاهش اشتها را گزارش کردهاند.تکرر ادرار
استفراغ
کاهش اشتها
تب
درد یا سوزش در هنگام ادرار
اسهال
درد در کل بدن
درد پهلو
احتباس مایعات
ادرار بیش از حد در شب
درد در ناحیه پایینی شکم.3
تشخیص
روشهای خود درمانی برای کاهش حجم ادرار وجود ندارند. مراقبت پزشکی همواره برای شناسایی دلیل و ارائهی مناسبترین درمان ضروری است. پزشک در طول معاینه سوالاتی را پیش از تشخیص میپرسد. احتمالاً سوالاتی در مورد زمان شروع کمفشاری ادرار، اینکه بصورت ناگهانی آغاز شده و یا از زمان شروع بدتر شده است خواهد پرسید.دانستن مقدار تقریبی مایعاتی که در طول روز مینوشید میتواند کمک کند. همچنین باید بدانید که آیا نوشیدن بیشتر موجب افزایش حجم ادرار میگردد و میزان ادرار روزانه چقدر میباشد.
ممکن است پزشک از شما یک نمونه ادرار بگیرد تا رنگ، میزان پروتئین و اسید اوریک آن تحلیل شود. همچنین نمونه برای مشاهده هرگونه علائم عفونتمورد بررسی قرار میگیرد. باید مطمئن شوید که تمام علائم خود و نیز داروها و مکملهای گیاهی مصرفی و سابقه مشکلات در کلیه یامثانه خود را با پزشک در میان بگذارید.
ممکن است پزشک آزمایشهای دیگری را تجویز کند که عبارتند از:
آزمایش خون
سی تی اسکن
سونوگرافی شکم
اسکن کلیه.1
درمان کاهش جریان ادرار
درمان اختلال کاهش جریان ادرار معمولاً یک علت دارد. جهت انجام آزمون stop gap و برای این که بتوان خروجی ادرار را اندازه گیری کرد، یک کاتتر در مثانه قرار میشود. اگر بیماری شدید است، شما ممکن است در بیمارستان بستری شده و چنانچه دچار کم آبی شدید، مایعات از طریق قطره چکان به شما داده میشود.رایجترین داروهای تجویز شده برای بیماران مبتلا به کاهش و کمفشاری ادرار عبارتند از: فنازوپیریدین (آزو)، فسفات سدیم یا فسفات سدیم، فسفات، دوبوتامین، آلکلومتازون موضعی، مکسیلیتین، پلی ساکارید آهن، روغنهای معدنی (استای)، تاکرولیموس موضعی، آتنولول / کلرتالیدون، راملتئون (روزرم)، هیدروکلروتیازید، المزارتان، افاویرنز، امتریسیتابین یا تنوفوویر و دیاتریزوات.
شما باید مصرف هر گونه مواد دارویی که برای کلیهها سمی هستند را قطع نمایید. چنان چه در نهایت مشکلی در کلیهها وجود دارد، ممکن است نیاز به دیالیز داشته باشید.3
مراقبتهای خانگی
شما باید مقدار زیادی مایعات که توسط متخصص تغذیه به شما توصیه شده است را بنوشید. همچنین باید مقدار ادرار دفع شدهی خود را به صورت روزانه یادداشت نمایید. در زیر مراقبتهای بیشتری که باید برای سلامت کلیه خود انجام دهید ذکر میشود:محدود کردن مصرف نمک
از خوردن غذاهای حاوی نمک خودداری نمایید. این موارد شامل سوپ کنسرو شده، غذاهای منجمد و فست فودها میباشند. غذاهای دیگری که باید از خوردن آنها پرهیز کنید عبارتند از سبزیجات کنسرو شده، اسنکهای شور و گوشت و پنیرهای فرآوری شده.انتخاب مواد غذایی با پتاسیم کمتر
ممکن است به شما توصیه شود از مصرف مواد غذایی غنی از پتاسیم خودداری کنید. این موارد شامل پرتقال، موز، اسفناج، موز و گوجه فرنگی هستند. بعضی از مواد غذایی دارای پتاسیم کم که میتوانید مصرف کنید شامل سیب، هویج، کلم، انگور، لوبیا سبز و بلوبری هستند. همچنین باید از جایگزینهای نمک که بسیاری از آنها حاوی پتاسیم هستند، پرهیز کرد.خوردن مقادیر کمی از پروتئین
با یک متخصص تغذیه جهت اطلاع از میزان پروتئینی که میتوانید در روز مصرف کنید، مشورت کنید. غذاهای غنی از پروتئین شامل تخم مرغ، گوشت بدون چربی، پنیر، شیر و حبوبات هستند.3عوارض
عوارض قلبی عروقی به دلیل احتباس مایعات و سدیم -برای مثل فشار خون بالا، نارسایی احتقانی قلب و ورم ریویمشکلات دستگاه گوارشی مانند بی اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و انسداد روده
مشکلات هماتولوژی مانند کمخونی و اختلال عملکرد پلاکت
هایپرکالمی موجب ایجاد اختلال در نوار قلب و آریتی میگرد.
عفونت، ممکن است پس از اورمی اختلال در عملکرد ایمنی بدن رخ دهد.
عوارض عصبی از جمله گیجی، خوابآلودگی و تشنج.1
چگونه می توان از الیگوری (کاهش ادرار) پیشگیری کرد؟
به طور کلی اگر کاهش خروج ادرار به دلیل شرایط پزشکی باشد شما نمی توانید از آن جلوگیری کنید. با این حال شایع ترین علت این علامت، کم آبی بدن است. شما می توانید با اطمینان از اینکه همیشه بدنتان آب کافی دارد از کم آبی بدن خودداری کنید.هر وقت تب، اسهال یا بیماری دیگری داشتید حتماً میزان دریافت مایعات خود را افزایش دهید. همچنین می توانید از مخلوط نوشیدنی های خاصی استفاده نمایید تا الکترولیت های از دست رفته طی این مدت را جایگزین نموده و از الیگوری جلوگیری نمایند.2
پینوشتها
1.www.drmafallah.ir
2.www.darmankade.com
3.www.iranianurology.com