تعریف وصیت
وصیت سندی است کتبی برای به سر انجام رساندن اموال و دیون فرد متوفی که قبل از مرگ مشخص می شود. این سند به گونه های متفاوتی تنظیم می گردد. در ایران تنها سند وصیتی در دادگاه مورد قبول است که کتبی باشد و سند شفاهی هیچ گونه اعتباری ندارد. تنظیم سند وصیت دقیق و قانونی و هم چنین کتبی جلوی اختلافات خانوادگی را می گیرد و همچنین باعث می شود از آخرین تصمیم فرد متوفی آگاهی پیدا شود.انواع وصیت
1.وصیت نامه خود نوشت2.وصیت نامه سری
3.وصیت نامه رسمی
4.وصیت شفاهی
1.وصیت نامه خود نوشت
این وصیت باید تنها به قلم و اراده آزادانه موصی( متوفی،وصیت کننده) باشد. تاریخ و روز و ماه و سال را هم مشخص کند. این سند تنها توسط خود موصی نوشته می شود و هیچ کس به وکالت نمی تواند آن را درج کند. بنابر این فرد بیسواد یا نابینا و...که توان نوشتن را ندارند امکان نوشتن این وصیت نامه را هم نخواهند داشت. اگر موصی چندین سند از وصیت اش را داشته باشد، تنها سندی دارای اعتبار است که جدید ترین تاریخ نزدیک به فوت را داشته باشد. نکته ای که در این امر مهم است. دادگاه این سند را به رسمیت می شناسد.2.وصیت نامه سری
برخلاف مورد اول این سند به قلم هر کسی می تواند باشد اما باید به امضای خود موصی باشد.اما این سند باز هم توسط فرد بیسواد نمی تواند تنظیم شود. برای به رسمیت شمردن این وصیت باید به محلی که آیین‌نامه‌ی وزارت دادگستری تعیین می کند مراجعه کنند و یا به اداره‌ی ثبت محل اقامت وصیت‌کننده سند را به امانت برساند.این سند هم در دادگاه مورد استناد است.3.وصیت نامه رسمی
یکی از بهترین و معتبر ترین نوع وصیت است همچنین افراد بیسواد و نابیناو... هم می توانند وصیت خود را درج کنند. کافی است به دفتر اسنادی رجوع کرده و وصیت خود را درج کنند و به امانت بگذارند. این سند هیچ گاه گم یا جعل نمی شود.این سند مورد تایید دادگاه نیز هست.4.وصیت نامه شفاهی
در موارد فورس ماژور که امکان تنظیم سند وصیت نامه نیست. مثل مواردی هم چون سیل ،زلزله ، تصادف و...موصی در مقابل دو شاهد وصیت می کند. یکی از شاهدان وصیت را می نویسد و تاریخ می زند. در صورتی که فرد از خطر مرگ گذر کند و زنده بماند آن وصیت باطل می شود و فرد باید به طور رسمی وصیت جدیدی را تنظیم کند.شرایط وصیت کننده
موصی باید شرایطی را دارا باشد که بتواند نسبت به اموالش وصیت کند از جمله:1.اهلیت داشته باشد(یعنی صغییر، دیوانه، سفیه و...نباشد)
2.به بلوغ رسیده باشد.
3.برای اداره اموالش اختیار داشته باشد.
4.عدم اقام به خودکشی
انواع وصیت
1. وصیت تملیکی
فرد متوفی در وصیت نامه مالی مانند(خانه،ماشین، سهام و...) یا منفعتی (محصولات کشاورزی مثل گندم) را به نفع دیگری وصیت می کند. بعد از فوت این مال یا منفعت به نام آن فرد که در اصطلاح حقوقی به آن فرد موصی له می گویند به تملیک در می اید. به این نوع از وصیت تملیکی می گویند.2.وصیت عهدی
در این نوع وصیت ، موصی از موصی له درخواست انجام کاری را می خواهد مثلا ( بعد از مرگم قسط بانکم را بده، یا خرج تحصیلات خواهرت با تو باشد.) فرد موصی له می تواند در زمانی که هنوز موصی زنده است اعتراض کند و از قبول این کار سر باز زند . تا موصی بتواند به کسی دیگر این مسئولیت را بدهد. اما اگر اعتراضی نکند این مسئولیت بعد از فوت موصی بر گردن اوست.بیشتر بخوانید:«هر چیزی که باید در مورد تقسیم ارث بدانیم!»
نمونه وصیت نامه
"بسمه تعالی
اینجانب ….. فرزند ….. به شماره شناسنامه ….. صادره از ….. ساکن ….. پس از اقرار به یگانگی و وحدانیت خداوند متعال و نبوت تمام پیامبران و خاتمیت حضرت محمد (ص) و امامت امامان دوازده گانه و عصمت و ولایت چهارده معصوم علیهم السلام و سایر عقاید دین اسلام -اصول و فروع آن-، در حال صحت و سلامت، با اختیار و رضایت و بدون اکراه و اجبار و با حواس کامل وصایای خود را به شرح ذیل مرقوم می دارم:۱) وصی، ناظر و قیم را به شرح ذیل معرفی می کنم و امیدوارم طبق قوانین شرع و رعایت مصالح و رضایت الهی عمل نمایند:
الف) وصی: جناب آقای ….. فرزند ….. به شماره شناسنامه ….. صادره از ….. .
ب) ناظر: جناب آقای ….. فرزند ….. به شماره شناسنامه ….. صادره از ….. .
ج) قیم اطفال: جناب آقای ….. فرزند ….. به شماره شناسنامه ….. صادره از …."
_اگر توصیه ای برای مرگ دارد مثلا :
در شهر قم ،در امام زاده شاه سید علی مرا به خاک بسپارید .
یا این که خود فرد قبری دارد که اطلاع می دهد در کجا قرار دارد یا سندش را نشان می دهد .
هزینه هایی که قرار است برای مراسم ترحیمش خرج شود را مشخص می کند و...
_نام همسر یا همسران ، فرزند یا فرزندانش را مشخص می کند.
_قروض و طلب ها مشخص می شود.
_اموال فرد از خانه و باغ و ماشین و سهام و خط موبایل و ...را مشخص می کند.
_امانتی هایی که از دیگران دارد مثلا کتابی که از کتابخانه قرض گرفته است یا امانتی هایی که به دیگران داده است مشخص می شود.
_تعداد نماز هایی که قرض دارد یا نمازهای یومیه، آیات، نذر، عهد، قسم همه به تعداد مشخص می شود.
_ همچنین واجباتی همچون روضه های که نگرفته است کفاره،عهد، نذر همه را مشخص می کند به تعداد و میزان .
_خمس، زکات، کفارات، ردّ مظالم، دیه، جریمه، نذر، عهد، قسم و …
_حق الزحمه که باید به قیم و ناظر و.. داده شود مشخص می گردد.
_میزان سهم الارثی که به نزدیکان مانند پدر و مادر و همسر و ... مشخص کند و افرادی که نمی خواهد به آن ها ارثی برسد را مشخص کند.
_اگر می خواهد مالی را به خیریه یا اوقاف یا.. بسپارد مشخص می کند.
ودر آخر، "از همه ی کسانی که حقی بر من داشته و دارند و نتوانسته ام یا فراموش کرده ام که حقوقشان را ادا کنم طلب بخشش و عفو دارم. از همه ی اقوام و دوستان و آشنایان و همکاران و همسایگان طلب مغفرت و دعای خیر دارم.
توصیه های معنوی، تجربیات و سایر سفارشات: ….. .
«فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَى الَّذینَ یُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ»
پس هر کس آن [وصیت] را بعد از شنیدنش تغییر دهد، گناهش تنها بر [گردن] کسانی است که آن را تغییر می دهند. آری، خدا شنوای داناست. این وصیت نامه در تاریخ ….. هجری شمسی برابر با …. هجری قمری با اطلاع وصی، ناظر، قیم و شهود و با رضایت، سلامت کامل و هوشیاری اینجانب و با خط ….. نوشته و تنظیم شد و در دفتر اسناد رسمی شماره ….. به ثبت رسید.
نام کامل و امضاء و اثر انگشت وصیت کننده اسامی و امضاء شهود: ….. .
نام و امضاء وصی ….. نام و امضاء ناظر ….. .
نام و امضاء کاتب و نویسنده ….. نام و امضاء قیم ….. .
سایر توضیحات …. ."
