آزمایش اعتیاد و اطلاعاتی درباره اﺛﺮ ﺗﺪاﺧﻠﯽ ﻣﻮاد اﻓﺰودﻧﯽ در آن

آزمایش اعتیاد چیست؟

شاید اولین چیزی که بعد از شنیدن آزمایش اعتیاد به ذهنتان خطور کند، آزمایش اعتیاد قبل از ازدواج باشد. بله؛ آزمایش عدم اعتیاد یکی از مهم‌ترین آزمایشات قبل از ازدواج است که برای زوجین اهمیت بسزایی دارد. آیا می‌دانید آزمایش اعتیاد چگونه انجام می‌شود و چه اقداماتی قبل از آن باید انجام گیرد؟

آزمایش اعتیاد با هدف پیدا کردن یک یا چند داروی غیر‌مجاز یا تجویز‌شده انجام می‌شود. داروهای مورد آزمایش اغلب عبارتند از:

* ماری جوانا
* اپیوئیدها
* آمفتامین‌ها (از جمله مت آمفتامین)
* کوکائین
* استروئیدها
* باربیتورات‌ها مانند فنوباربیتال و سکوباربیتال
* فن سیکلیدین (PCP).

آزمایش اعتیاد برای پیدا کردن برخی مواد مخدر و داروهای غیرمجاز در خون یا ادرار فرد انجام می‌شود.

۶ نوع آزمایش اعتیاد

آزمایش اعتیاد بسته به نوع ماده یا مخدر مورد غربالگری و نوع نمونه‌ی مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی، انواع مختلفی دارد. رایج ترین انواع آزمایش‌های مخدر عبارت‌اند از:

۱- آزمایش خون برای تشخیص اعتیاد
نمونه خون توسط پرسنل درمان با استفاده از یک سوزن کوچک جمع آوری می‌شود. خون از یک رگ (معمولاً در بازوی بیمار) گرفته می‌شود.

در حالی که آزمایش خون نسبت به آزمایش تنفس و آزمایش ادرار تهاجمی‌تر است، اما در تشخیص میزان غلظت الکل روش مؤثرتری است. برخی آزمایش‌های خون، سطح دقیق الکل را تا ۲۴ ساعت پس از مصرف نشان می‌دهند.

نتایج آزمایشگاهی حاصل از آزمایش خون دقیق‌تر از آزمایش ادرار است و نتایج گسترده‌تری از وجود مخدر را فراهم می‌کنند. محققان کشف کرده اند که PEth (فسفاتیدیل اتانول آمین یا نشانگر بیولوژیکی مستقیم الکل)، حتی در نمونه‌های کوچک خون هم قابل تشخیص است. آزمایش‌های خون می‌توانند متابولیت‌های مخدر در خون و میزان یا سطح واقعی مخدرها در خون را نشان دهند.

در آزمایش خون اعتیاد، خطر دستکاری یا جایگزینی نمونه توسط بیماران به مقدار زیادی کاهش می‌یابد، چیزی که ممکن است در آزمایش ادرار رخ دهد.

۲- آزمایش تنفس
افسران نیروی انتظامی اغلب از تکنیک آزمایش تنفس برای غربالگری مصرف الکل در رانندگان استفاده می‌کنند. افسران کنترل ترافیک از دم سنج استفاده می‌کنند، که بازدم و بخار آب را برای بررسی غلظت الکل در پلاسمای خون آزمایش می‌کند. این یک روش رایج است؛ زیرا جمع آوری نمونه در آزمایش تنفس الکل غیر تهاجمی است و برای آزمایش در کنار جاده مناسب است.

۳- آزمایش مو
نمونه مو شامل مقدار کمی مو است که از نزدیک پوست سر فرد با قیچی بریده شده است. اگر بیماران موی کافی روی سر خود نداشته باشند، می‌توان مو را از قسمت دیگری از بدن جمع آوری کرد.

متابولیت‌های مخدر وارد رگ‌های خونی در پوست سر می‌شوند. مو، مخدرها را فیلتر می‌کند و یک گزارش دائمی از مصرف مواد مخدر را حفظ می‌کند. این به این معناست که نتیجه‌ی آزمایش مو برای کسانی که چندین ماه قبل کوکائین، ماری جوانا یا سایر مواد مخدر را مصرف کرده‌اند، مثبت خواهد بود زیرا باقیمانده‌ی مواد مخدر در موی آن‌ها باقی می‌ماند.

۴- آزمایش بزاق
نمونه بزاق با جمع آوری بزاق بیمار یا قرار دادن سواب بین لثه و گونه بیمار به مدت چندین دقیقه، به دست می‌آید.

آزمایش بزاق یکی دیگر از روش‌های کم تهاجمی آزمایش اعتیاد است. با این حال، بزاق تنها در تعیین مصرف مواد مخدر در مدت اخیر مفید است. به عنوان مثال، آزمایش بزاق برای ماری جوانا، تنها در صورتی می‌تواند نتایج دقیقی را ارائه دهد که فرد در ۴-۱۰ ساعت اخیر آن را مصرف کرده باشد.

۵- آزمایش عرق
نمونه عرق با قرار دادن یک پچ به مدت ۵ الی ۷ روز روی پوست جمع آوری می‌شود.

۶- آزمایش ادرار:
آزمایش ادرار رایج‌ترین روش برای تشخیص مخدرهای غیرمجاز است. این تست غیرتهاجمی است. نمونه ادرار می‌تواند حاوی غلظت بالایی از مخدر مورد آزمایش و محصولات جانبی مخدر باشد. با این حال، نمونه ادرار نسبت به برخی روش‌های دیگر به میزان کمتری در تشخیص مواد مخدر و الکل مؤثر است. زیرا این مواد به مدت کوتاه‌تری در ادرار باقی می‌مانند. به عبارت دیگر، کمتر احتمال دارد که آزمایش ادرار مصرف منظم مخدر را پس از یک دوره‌ی ۴۸ ساعته تشخیص دهد. یکی دیگر از اشکالات آزمایش ادرار، سهولت و امکان دستکاری نمونه هاست.

این آزمایش عوارضی برای فرد ندارد. اگر چه بیمارانی که از روش آزمایش خون استفاده کرده‌اند، ممکن است در محل سوزن احساس درد کنند و دچار کبودی موقت شوند. نمونه‌های مورد استفاده برای آزمایش اعتیاد در کمتر از ۵ دقیقه قابل جمع‌آوری هستند.

انواع آزمایش‌های ادرار برای تشخیص اعتیاد

دو نوع غربالگری ادرار برای تشخیص اعتیاد وجود دارد. اولین مورد ارزیابی ایمنی نامیده می‌شود که روشی مقرون به صرفه است و نتایج را نسبتاً سریع فراهم می‌کند. با این حال، این روش اشکالاتی دارد. به عنوان مثال، روی تمام اپیوئیدها قابل اجرا نیست. همچنین، گاهی اوقات نتایج مثبت کاذب ایجاد می‌کند.

جواب آزمایش اعتیاد در چه صورت کاذب است؟ نتیجه‌ی مثبت کاذب زمانی رخ می‌دهد که نتایج آزمایش اعتیاد مثبت می‌شود، در حالی که هیچ گونه استفاده ای از مخدر وجود نداشته است.

اگر نتیجه‌ی اولین آزمایش شما مثبت شد، آزمایشی به نام کروماتوگرافی گازی/طیف سنجی جرمی (GC/MS)، برای تأیید نتایج انجام می‌شود. این آزمایش از روش مشابهی با تست ارزیابی ایمنی، برای گرفتن نمونه ادرار استفاده می‌کند. GC/MS گران‌تر است و زمان بیشتری طول می‌کشد تا نتایج آن آماده شوند، اما به ندرت نتیجه‌ی مثبت کاذب ایجاد می‌کند.

هر دو نوع آزمایش می‌توانند نتیجه‌ی منفی کاذب ایجاد کنند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که آزمایش، نتیجه‌ی منفی را گزارش می‌دهد، در صورتی که فرد از مواد مخدر استفاده کرده است. همچنین هر دو آزمایش نمی‌توانند مصرف مخدر در همان روز را مشخص کنند.

هدف از آزمایش اعتیاد

آزمایش اعتیاد برای تشخیص مصرف یا سوء مصرف اپیوئیدها انجام می‌شود. منظور از مصرف اپیوئیدها، استفاده از اپیوئیدهای غیرقانونی (مانند هروئین و فنتانیل تولید شده به روش غیرقانونی) است. منظور از سوء مصرف اپیوئیدها، استفاده از اپیوئیدهای تجویز شده به شیوه ای متفاوت از توصیه‌ی پزشک است. آزمایش اعتیاد ممکن است برای اهداف مختلفی انجام شود که در ادامه آنها را با هم بررسی می‌کنیم:

۱. غربالگری پزشکی
آزمایش اعتیاد معمولاً در مراقبت‌های روان‌پزشکی، برنامه‌های درمانی مصرف مواد و به عنوان راهی برای نظارت بر مصرف اپیوئیدهای تجویزی استفاده می‌شود. غربالگری بیماران بستری شده برای بررسی مصرف اپیوئیدها (حتی در مواردی که فرد مشکوک به مصرف بیش از حد است) رایج نیست.

در صورت مشاهده علائم سوء مصرف مخدر، ممکن است پزشک تان آزمایش اعتیاد را تجویز کند. این علائم عبارت‌اند از:

* کند شدن سرعت گفتار یا لکنت زبان
* اتساع (گشاد شدن) یا کوچک شدن مردمک چشم
* دلهره داشتن
* وحشت
* پارانویا
* هذیان
* مشکل در تنفس
* حالت تهوع
* تغییر در فشارخون یا ریتم قلب.

۲. آزمایش اعتیاد برای استخدام
یک کارفرما ممکن است (قبل از استخدام، در حین اشتغال، یا بعد از آن)، انجام آزمایش اعتیاد را برای متقاضیان اشتغال ضروری بداند. طبق قوانین، آزمایش اعتیاد برای محل کار، در مشاغل حساسی که با ایمنی سر و کار دارند (همچون صنعت حمل و نقل) ضروری است. آیا می‌دانید آزمایش عدم اعتیاد برای استخدام شامل چیست؟ در این آزمایش، اعتیاد به مواد مخدر و الکل تشخیص داده می‌شود.

۳. آزمایش نظامی
وزارت دفاع، انجام آزمایش اعتیاد را برای اعضای ارتش ضروری می‌داند. در این شرایط برای تشخیص اعتیاد، به صورت رندوم آزمایش ادرار انجام می‌شود. و در مواقع دیگر زمانی از این آزمایش استفاده می‌شود که مقام ارشد معتقد است یکی از اعضای ارتش از مواد مخدر استفاده می‌کند.

۴. آزمایش‌های ورزشی
ورزشکاران حرفه ای اغلب مجبورند آزمایش اعتیاد بدهند. برای مثال سازمان مبارزه با دوپینگ ایالات متحده، استفاده از بسیاری از اپیوئیدها را برای ورزشکاران شرکت کننده در مسابقات ممنوع کرده است.

۵. آزمایش‌های قانونی و جرم شناسی
ممکن است در طول تحقیقات یا یک پرونده قضایی، نیاز به انجام آزمایش اعتیاد باشد. به عنوان مثال، آزمایش اعتیاد ممکن است پس از تصادف وسیله‌ی نقلیه یا در مواردی که کودک‌آزاری وجود دارد، برای ارائه شواهد انجام می‌شود.

آزمایش اعتیاد به پزشکان این امکان را می‌دهد تا بر سوء مصرف اپیوئیدها در بیمارانی که برای تسکین دردشان اپیوئید تجویز شده، نظارت کنند. سوء مصرف اپیوئیدها شامل این موارد است:

* مصرف اپیوئیدهای تجویز شده برای شخص دیگر
* مصرف دوز بیشتر از مقدار تجویز شده
* استفاده از اپیوئید به نحوی متفاوت از آنچه پزشک توصیه می‌کند (همچون استنشاق یا تزریق دارو).

نظارت بر بیماران می‌تواند به پزشکان در پیشگیری یا درمان سوء مصرف اپیوئیدها (قبل از این که سوء مصرف به اعتیاد تبدیل شود) کمک کند.

۶. آزمایش عدم اعتیاد برای ازدواج
یکی از آزمایشات لازم قبل از ازدواج، آزمایش اعتیاد است. اگر بخواهید بدانید آزمایش اعتیاد ازدواج شامل چیست، باید بگویم که آزمایش عدم اعتیاد قبل از ازدواج، شامل تریاک و متادون می‌باشد. در این آزمایش وجود حشیش و ماری جوانا چک نمی‌شود.

متامفتامین در آزمایش اعتیاد قبل از ازدواج هم مورد بررسی قرار می‌گیرد. با کمک این کیت تست اعتیاد، آزمایش عدم اعتیاد شیشه و ۱۰ ماده مخدر دیگر انجام می‌شود. ناشتا بودن برای آزمایش عدم اعتیاد هیچ اجباری ندارد و اگر صبحانه خورده‌اید، باز هم می‌توان این آزمایش را انجام داد. فقط دقت کنید ۷۲ ساعت قبل از انجام تست، نباید مواد کافئین‌دار و کدئین دار مصرف کنید.

آزمایش اعتیاد چه موادهایی را اندازه گیری می‌کند؟

آزمایش اعتیاد وجود اپیوئیدها یا متابولیت‌های مخدر را در یک نمونه آزمایش تشخیص می‌دهد. متابولیت‌های مخدر موادی هستند که هنگام پردازش و تجزیه‌ی یک اپیوئید توسط بدن ایجاد می‌شوند. اپیوئیدها شامل مواد طبیعی و مصنوعی هستند:

* اپیوئیدهای طبیعی از دانه‌های گیاه خشخاش گرفته می‌شوند. اپیوئیدهای طبیعی (همچون مورفین، کدئین، تریاک و هروئین) اپیات هم نامیده می‌شوند.

* اپیوئیدهای مصنوعی موادی هستند که کاملا ساختگی هستند. اپیوئیدهای مصنوعی شامل ترامادول و فنتانیل هستند.

* اپیوئیدهای نیمه مصنوعی، کمی طبیعی و کمی مصنوعی هستند. اپیوئیدهای نیمه مصنوعی شامل اکسی کدون، هیدروکدون، هیدرومورفون و اکسی مورفون هستند.

آزمایش‌های اعتیاد، تمام اپیوئیدها و متابولیت‌های آن‌ها را تشخیص نمی‌دهند. انواع اپیوئیدهای یافت شده در آزمایش اعتیاد بسته به امکانات پزشکی، آزمایشگاه و منطقه‌ی جغرافیایی متفاوت هستند. یک پنل غربالگری معمول مواد مخدر، اغلب اپیوئیدهای طبیعی (همچون هروئین، مورفین و کدئین) را تشخیص می‌دهد.

آزمایش‌های غربالگری اعتیاد ممکن است اپیوئیدهای مصنوعی و نیمه مصنوعی پرکاربرد مانند ترامادول، متادون و فنتانیل را تشخیص ندهند. آزمایش این اپیوئیدها اغلب به یک پنل گسترده‌تر یا یک آزمایش اعتیاد هدفمند نیاز دارد. به عنوان مثال وزارت دفاع، از پنل مخدر گسترده ای استفاده می‌کند که شامل چندین مخدر نیمه‌مصنوعی هم هست.

اعتیاد به اپیوئیدها

بسیاری از اپیوئیدها برای کاهش و مدیریت درد استفاده می‌شوند. برخی از اپیوئیدها همچون اکسی کدون، کدئین و مورفین، داروهای تجویزی ضد درد هستند. استفاده از این داروها برای تفریح یا به نحوی که توسط پزشک تجویز نشده است، می‌تواند سوء مصرف تلقی شود. سایر اپیوئیدها (همچون هروئین) غیرقانونی هستند. اپیوئیدها به میزان بسیار بالایی اعتیادآور هستند و سوء مصرف آنها می‌تواند منجر به اعتیاد شود. هم سوء مصرف و هم اعتیاد می‌توانند باعث بروز مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ شود.

اپیوئیدها را می توان به طرق مختلف استفاده کرد. اپیوئیدها می‌توانند:

* به صورت خوراکی مصرف شوند.
* از طریق بینی استنشاق شوند.
* داخل رگ تزریق شوند.
* دود شوند.

گاهی اوقات از انواع تجویزی اپیوئیدها به عنوان شیاف استفاده می‌شود. اثرات این موادبه شیوه‌ی مصرف آن بستگی داشته باشد. البته نوع اپیوئید هم تأثیر آن را تعیین می‌کند.

اپیوئیدها بر مغز تأثیر می‌گذارند و منجر به احساس موقت لذت شدید می‌شوند. اعتیاد به اپیوئیدها می‌تواند خیلی سریع و حتی با کمترین استفاده ایجاد شود. اعتیاد می‌تواند جسمی یا ذهنی باشد. به‌صورتی‌که هم بدن فرد تمایل زیادی به مصرف آن مواد مخدر دارد هم ذهن مصرف کننده به طور آگاهانه به دنبال اثرات مخدر است. فردی که به اپیوئیدها اعتیاد دارد (صرف‌نظر از خطرات و پیامدهای اپیوئید) هر اقدامی را برای دریافت بیشتر مواد انجام می‌دهد.

استفاده‌ی طولانی مدت از اپیوئیدها پیامدهای جدی برای سلامتی دارد و بر اندام‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارد. سوء مصرف اپیوئیدها می‌تواند تولید مسکن‌های طبیعی و دوپامین (ماده‌ی شیمیایی احساس خوب ) توسط مغز را مختل کند.

بازه‌ی زمانی تشخیص آزمایش اعتیاد چقدر است؟

اپیوئیدها و متابولیت‌های آنها را فقط مدت محدودی پس از استفاده می‌توان در بدن تشخیص داد که به این زمان، فرصت تشخیص یا بازه‌ی زمانی تشخیص (detection window) می‌گویند. فرصت تشخیص بر اساس عوامل زیادی از جمله نوع مخدر مورد استفاده، میزان و دفعات استفاده و نوع آزمایش نمونه گیری متفاوت است. فرصت تشخیص همچنین می‌تواند با توجه به مرز تشخیصی (cutoff value) استفاده شده توسط یک آزمایشگاه برای تعیین نتیجه‌ی مثبت، متفاوت باشد. جدول زیر نمونه‌هایی از بازه‌ی زمانی تشخیص نمونه ادرار را ارائه می‌دهد:

اپیوئید و نام تجاری آن                                                                                                                                بازه‌ی زمانی تشخیص
بوپرنورفین (بوپرنکس، سابوکسون)                                                                                                                 تا ۱۴ روز
کدئین                                                                                                                                                        تا ۳ روز
فنتانیل (دوراجسیک، فنتورا)                                                                                                                           تا ۳ روز
هروئین                                                                                                                                                       کمتر از ۱ روز
هیدروکودون (Lorcet، ویکودین)                                                                                                                   تا ۳ روز
هیدرومورفون (دایلادید [Dilaudid]، اگزالگو [Exalgo])                                                                                      تا ۳ روز
مپریدین (دمرول، Mepergan)                                                                                                                      تا ۴ روز
متادون (دولوفین، متادوز)                                                                                                                              تا ۱۴ روز
مورفین (آوینزا، دورامورف)                                                                                                                              تا ۳ روز
اکسی کدون (اکسی کانتین [oxycontin]، پرکوست [Percocet])                                                                        تا ۳ روز
اکسی مورفون (نومورفان، اوپانا)                                                                                                                      تا ۳ روز
پروپوکسیفن (داروون، دارووست)                                                                                                                     تا ۴ روز
تاپنتادول (Nucynta)                                                                                                                                    تا ۳ روز
ترامادول (اولترام)                                                                                                                                          تا ۴ روز

جدول زیر مثال‌هایی از بازه‌ی زمانی تشخیص را در سایر انواع نمونه‌های آزمایش فراهم می‌کند:

اپیوئید                         مو                                          بزاق                                                          تعریق
کدئین                         تا ۹۰ روز                                    تا ۳۶ روز                                                 تا ۱۴ روز
مورفین                        تا ۹۰ روز                                    تا ۳۶ روز                                                 تا ۱۴ روز
هروئین                       تا ۹۰ روز                                     تا ۳۶ روز                                                 تا ۱۴ روز

مواد مخدر و الکل چه مدتی در سیستم بدن باقی می‌مانند؟

مدت زمانی که مواد مخدر و الکل بر بدن تأثیر می‌گذارند بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، مقدار زیاد کوکائین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه ماندگار است، اما آثار قابل تشخیص آن ممکن است مدت بیشتری در بدن باقی بمانند. مقدار زیاد LSD (لیزرژیک اسید دی اتیل آمید) ۶ الی ۱۲ ساعت ماندگار است. اثرات الکل می‌توانند متفاوت باشند. به عنوان مثال، متابولیسم الکل برای یک مرد بالغ حداکثر ۷ ساعت طول می‌کشد تا جایی که سیستم بدن او به غلظت الکل خون (BAC) صفر برگردد.

پس از مصرف، الکل تا ۲۴ ساعت در تنفس و خون و تا ۸۰ ساعت در ادرار قابل تشخیص است.

روش‌های آزمایش بسته به مدت زمان ماندگاری یک ماده پس از این که اثرات آن از بین رفتند، متفاوت خواهند بود. آثار برخی از مواد مخدر تنها چند روز باقی می‌ماند، در حالی که برخی دیگر ماه‌ها باقی می‌مانند.

برخی از عوامل تعیین کننده‌ی مدت زمان باقی ماندن یک دارو در بدن/ سیستم عبارت‌اند از:

* مقدار استفاده شده
* تعداد دفعات استفاده
* سطوح هیدراسیون
* وضعیت پزشکی
* سرعت سوخت و ساز
* فعالیت بدنی
* نوع مخدر.

آزمایش اعتیاد در منزل

کیت تست اعتیاد در خانه، برای غربالگری مصرف اپیوئیدها در دسترس هستند. آزمایش اعتیاد در خانه را می‌توان بر روی نمونه مو، بزاق یا ادرار انجام داد. آزمایش فولیکول مو در خانه شامل جمع آوری یک نمونه مو در خانه و ارسال نمونه به آزمایشگاه برای بررسی است. آزمایش‌های بزاق و ادرار در خانه، به بیماران این امکان را می‌دهند تا یک غربالگری سریع اعتیاد را انجام دهند، در حالی که نتایج آن فوراً آماده می‌شوند.

آزمایش‌های فوری اعتیاد که در خانه انجام می‌شوند نوعی غربالگری اولیه‌ی اعتیاد هستند. برای تأیید نتایج مثبت در آزمایش‌های غربالگری اعتیاد، نیاز به آزمایش تأییدی است. البته آزمایش اعتیاد در خانه، نمی‌تواند جایگزین آزمایش اعتیادی باشد که توسط پزشک یا سایر متخصصان مراقبت‌های پزشکی انجام می‌شود.

هزینه‌ی آزمایش اعتیاد چقدر است؟

هزینه آزمایش اعتیاد بر اساس نوع آزمایش و نوع مواد مخدری که باید بررسی شود و همچنین آزمایشگاه و بیمه تفاوت دارد. ممکن است هزینه‌ی آزمایش اعتیاد توسط خود بیمار، شرکت بیمه، کارفرما یا سازمانی که انجام آزمایش اعتیاد را ضروری دانسته، پرداخت شود. هنگامی که آزمایش توسط پزشک تجویز می‌شود، ممکن است ارائه دهنده‌ی بیمه‌ی درمانی هزینه‌ی آن را تقبل کند.

فرآیند جمع آوری سایر نمونه‌های آزمایش، بر اساس نوع نمونه‌ی مورد نیاز متفاوت است.

آزمایش اعتیاد چگونه انجام می‌شود؟

در آزمایش‌هایی که در آزمایشگاه انجام می‌شوند، معمولاً یک غربالگری اعتیاد اولیه بر روی نمونه ادرار تمیز انجام می‌شود. نمونه‌های ادرار تمیز در این روش به گونه‌ای جمع‌آوری می‌شوند که از آلوده شدن نمونه توسط میکروب‌ها جلوگیری شوند. نمونه ادرار تمیز ممکن است در آزمایشگاه، مرکز پزشکی یا سایر محل‌های آزمایش جمع‌آوری شود.

جمع‌آوری نمونه ادرار تمیز شامل چندین مرحله است. بیماران ابتدا باید دستان خود را با آب و صابون کاملا بشویند و قسمت بیرونی دستگاه تناسلی خود را با دستمال‌های استریل موجود در کیت آزمایش، تمیز کنند.

سپس بیماران شروع به ادرار در توالت می‌کنند. سپس قبل از این که جریان ادرار را متوقف شود، ظرف نمونه را در فاصله‌ی چند سانتی متری از اندام تناسلی نگه می‌دارند. سپس بیماران داخل ظرف جمع آوری مخصوص، ادرار می‌کنند تا تقریباً نصف آن پر شود. هنگامی که نمونه ادرار جمع آوری می‌شود، بیماران می‌توانند ظرف جمع آوری را کنار بگذارند و بقیه‌ی ادرار را در توالت تخلیه کنند.

آمادگی قبل از آزمایش اعتیاد

فرایند جمع‌آوری ادرار می‌تواند بر اساس دلیل آزمایش اعتیاد و الزامات محل آزمایش، متفاوت باشد. قبل از آزمایش ادرار برای اعتیاد، بهتر است در مورد نحوه‌ی نمونه گیری، با پزشک یا کارکنان محل آزمایش صحبت کند.

چندین روش وجود دارد که از طریق آنها از دستکاری نمونه ادرار توسط بیماران جلوگیری می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است جمع آوری نمونه ادرار تحت نظارت تکنسین یا پرسنل آموزش‌دیده انجام شود. در حین نظارت بر فرایند جمع آوری نمونه ادرار برای آزمایش اعتیاد، ناظر سرویس بهداشتی را قبل از ورود فرد بررسی می‌کند. اگر به مشاهده‌ی مستقیم جمع‌آوری نمونه نیاز باشد، ناظر بیمار را در حین جمع‌آوری نمونه ادرار مشاهده می‌کند.

بیماران باید در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنند را به پزشک یا کارفرمای خود اطلاع دهند، زیرا برخی داروی بدون نسخه و تجویزی ممکن است بر نتایج آزمایش اعتیاد تأثیر بگذارند. خوردن دانه‌های خشخاش هم می‌تواند بر نتیجه‌ی آزمایش اعتیاد تأثیر بگذارد. بیماران نباید تا سه روز قبل از آزمایش ادرار برای اعتیاد، دانه‌های خشخاش مصرف کنند. البته هنگام جمع آوری نمونه‌ی خون، موی سر، بزاق یا عرق به هیچ آمادگی خاصی لازم نیست.

آزمایش‌های اعتیاد نیازی به آمادگی خاصی ندارند فقط دقت کنید ۷۲ ساعت قبل از انجام تست، نباید مواد کافئین‌دار و کدئین‌دار یا دانه خشخاش مصرف کنید.

بعد از آزمایش اعتیاد چه اتفاقی می افتد؟

پس از جمع آوری نمونه ادرار تمیز، بیماران ظرف نمونه را می‌بندند و آن را به پرسنل در مرکز آزمایش بر می‌گردانند. ممکن است پرسنل دمای نمونه را اندازه گیری و ثبت کنند و قبل از ارسال نمونه برای تجزیه و تحلیل، آن را در یک بسته بندی غیر قابل نفوذ نگه دارند. سایر نمونه‌های آزمایش که توسط متخصص به دست می‌آیند به اقدامات اضافی از طرف بیمار نیاز ندارند. هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های پس از آزمایش اعتیاد وجود ندارد.

آماده شدن جواب آزمایش اعتیاد چقدر طول می‌کشد؟

نتایج آزمایش اعتیاد اغلب در عرض چند ساعت تا چند روز کاری آماده می‌شوند. بیماران ممکن است نتایج خود را از طریق سایت آزمایشگاه، پزشک یا مدیر سازمانی که آزمایش را توصیه کرده، دریافت کنند. آزمایش اعتیاد هم ممکن است از طریق پست یا پرونده‌ی الکترونیکی سلامت بیمار ارسال شود.
آزمایش عدم اعتیاد ممکن است نتیجه کاذب منفی یا مثبت داشته باشد.

تفسیر نتایج آزمایش اعتیاد

بیماران و پزشکان باید هنگام تفسیر نتایج آزمایش اعتیاد احتیاط کنند. تفسیر آزمایش‌های غربالگری اعتیاد با تست‌های آزمایشگاهی متفاوت است. در ادامه تفسیری از نتیجه ازمایش اعتیاد را بررسی کرده‌ایم:

۱. تفسیر نتیجه آزمایش‌های غربالگری اعتیاد

نتایج آزمایش‌های غربالگری اعتیاد کیفی هستند. به این صورت که نتیجه آزمایش اعتیاد به صورت مثبت یا منفی گزارش می‌شوند، و اطلاعاتی در مورد میزان یا نوع اپیوئید کشف شده در نمونه ارائه نمی‌شود. آزمایش‌های اعتیاد که در خانه انجام می‌شوند در صورت مثبت بودن نتایج، معمولاً به تأیید بیشتری نیاز دارند.
نتایج منفی در آزمایش اعتیاد نشان می‌دهند که اپیوئید یا متابولیت‌های اندازه گیری شده، در نمونه‌ی آزمایش تشخیص داده نشدند. این نتایج ممکن است نشان دهند که بیمار از اپیوئیدها استفاده نکرده است یا استفاده از اپیوئید خارج از بازه‌ی زمانی تشخیص بوده، یا این که سطح اپیوئید یا متابولیت آن زیر مرز تشخیصی بوده است.

نتایج مثبت در یک آزمایش اپیوئید، نشان می‌دهد که اپیوئید یا متابولیت‌ها، در نمونه آزمایش شناسایی شده‌اند. اگر آزمایش اولیه یک آزمایش غربالگری اعتیاد بود، نتیجه‌ی مثبت نیاز به آزمایش تأیید دارد که در آزمایشگاه انجام می‌شود.

۲. تفسیر نتیجه آزمایش تأییدی اعتیاد

آزمایش تأیید از روش‌های مختلف آزمایش برای ارائه‌ی اطلاعات دقیق تر در خصوص اپیوئیدها یا متابولیت‌های تشخیص داده شده در نمونه آزمایش استفاده می‌کند.

مرز تشخیصی برای آزمایش اعتیاد، به معنای حداقل سطح قابل تشخیص اپیوئید یا متابولیت اپیوئید در نمونه است. مرزهای تشخیصی برای آزمایش اعتیاد جهانی نیستند و به آزمایشگاه یا آژانسی که آزمایش را انجام می‌دهد بستگی دارند. در آزمایش اعتیاد استخدامی که مورفین و کدئین را آزمایش می‌کنند، مرز تشخیصی هم برای آزمایش اولیه و هم برای آزمایش تاییدیه ۲۰۰۰ng/mL است.

نتیجه‌ی آزمایش غربالگری مواد مخدر و همچنین تست‌های خانگی به صورت مثبت و منفی گزارش می‌شود. در صورت متبت بودن، آزمایش تأییدی انجام می‌شود که نتیجه آن به صورت عددی گزارش می‌شود.

آیا نتایج آزمایش اعتیاد دقیق هستند؟

اگر چه هیچ آزمایش اعتیادی ۱۰۰% دقیق نیست، اما آزمایش اعتیاد یک روش معمول و استاندارد برای تشخیص مصرف اپیوئید است. برای کاهش خطر نتایج نادرست آزمایش اعتیاد، متخصصان هنگام جمع آوری، انتقال و آزمایش نمونه، اقدامات احتیاطی خاصی را انجام می‌دهند. آزمایش تأیید، روشی برای به حداقل رساندن خطر نتایج نادرست یا گمراه کننده‌ی آزمایش اعتیاد است.
هنگام بررسی نتایج آزمایش اعتیاد، بیماران می‌توانند در مورد قابل اطمینان بودن آزمایش و مرز تشخیصی استفاده شده برای تعیین نتایج، با پزشک یا مسئول آزمایش صحبت کنند.

آیا به آزمایش‌های تأییدی نیاز دارم؟

نتایج مثبت در آزمایش‌های غربالگری اعتیاد نیاز به آزمایش تأیید دارند. آزمایش تأیید خصوصاً زمانی اهمیت دارد که نتیجه‌ی مثبت آزمایش اعتیاد ممکن است بر شغل، پرونده‌ی قضایی یا قانونی، یا تصمیمات درمانی فرد تأثیر منفی داشته باشد.

در حقیقت از هر چهار بیماری که تحت درمان طولانی مدت با اپیوئیدها قرار گرفته اند، یک نفر دچار اعتیاد به مواد مخدر می‌شود.

در طول ارزیابی اختلال مصرف مواد مخدر، از بیمار یک سری سؤالات برای تعیین الگوها و اثرات مصرف مخدر پرسیده می‌شود، از جمله نوع اپیوئید مصرفی، تکرر مصرف و عواقب مصرف اپیوئید در زندگی بیمار. بهتر است بدانید که برای مصرف، سوء مصرف و اعتیاد به اپیوئیدها، درمان در دسترس است.

آیا می‌توان آزمایش اعتیاد را وارونه کرد؟

قدیرزاده این کارشناس اعتیاد پزشکی قانونی در پاسخ به این سوال که گفته‌ می‌شود که می‌توان در آزمایش‌های اعتیاد کلک زد و آنها را برعکس کرد، می گوید:

برای پنهان کردن مصرف مواد و کسب نتیجه منفی در تست، راه‌هایی رایج شده و به کار می‌رود.

وی ادامه می دهد: برای مثال، گاهی افراد دست به ترقیق(رقیق کردن) نمونه می‌زنند که به راحتی با بررسی کراتینین و وزن مخصوص ادرار قابل تشخیص است.

قدیرزاده می گوید: با انجام تست‌های معتبرتر که در برخی مراکز اختصاصی انجام می‌شود، این شیوه‌ها نیز کمکی نخواهد کرد.

وی ادامه می دهد: بسیاری از افراد برای اینکه اعتیاد خود را از دیگران مخفی کنند، روش‌های مختلف تقلب در آزمایش اعتیاد را امتحان می‌کنند، این روش‌ها بیشتر در آزمایش ادرار به کار می‌رود. در این موقعیت‌ معمولا افراد با ریختن موادی از جمله آبلیمو یا پودر لباسشویی در نمونه ادرار خود تلاش می‌کنند تا سطح PH نمونه را تغییر دهند.

قدیرزاده می گوید: از روش‌های تقلب دیگر در تست اعتیاد می‌توان به رقیق کردن نمونه یا عوض کردن آن اشاره کرد، البته امروزه مسئولان اجرای تست اعتیاد دقت بسیار زیادی در این زمینه دارند و اجازه تقلب از افراد گرفته شده، همچنین اگر نتایج تست مشکوک باشد متخصصان با انجام آزمایش‌های تکمیلی می‌توانند به تقلب فرد پی ببرند.

وی اضافه می کند: کیت های جدیدی هم وارد بازار شده اند که به راحتی تداخل کننده های موجود در ادرار را تشخیص می دهد و باعث می شود بسیاری از متقلبان به هدف خود نرسند.

بدبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر اوایل اردیبهشت ماه سال ۹۹ با بیان اینکه سالانه ۴۵۰ هزار نفر در جهان در اثر مصرف یا سوءمصرف مواد مخدر می‌میرند، گفت: در ایران نزدیک به چهار هزار نفر سالانه در اثر مصرف یا سوءمصرف مواد جان می بازند و همچنین دو میلیون و ۸۰۰ هزار معتاد وجود دارد که معادل پنج درصد جمعیت کشور به شمار می روند.

ارایه راهکاری مناسب جهت آشکارسازی تقلب های منجر به کسب نتایج منفی کاذب در آزمایش اعتیاد و یا آزمایش تشخیص مورفین در ادرار است.

روش بررسی: در این مطالعه از دو روش تست سریع ایمیونوکروماتوگرافی جهت غربالگری اولیه حضور مرفین در نمونه ادرار و روش کروماتوگرافی لایه نازک جهت تایید پاسخ های مثبت استفاده شد. از نمونه های ادرار ارجاع شده به آزمایشگاه مرکز تحقیقات 660 ارتش جمهوری اسلامی برای این مطالعه استفاده شد. کلرید سدیم، سرکه، آب لیمو، نیتریت، پراکسید هیدروژن، سفید کننده به عنوان تغییر دهنده های رایج و موثر بر اسیدیته و یا قدرت یونی ادرار و تداخل در تست مورفین مورد بررسی قرار گرفتند.

یافته ها: اجرای آزمایشات به صورت دوتایی، با و بدون افزایش میزان آستانه مرفین (300 نانوگرم در میلی لیتر) در حضور و غیاب موارد مداخله گر سبب آشکارسازی تمام موارد منفی کاذب با تداخل کننده های مختلف شد.

نتیجه گیری: روش اجرای دوتایی آزمایش ادرار مرفین، با و بدون افزایش میزان آستانه مرفین به نمونه ها، قادر به کشف نمونه های منفی کاذب بوده و از ارایه نتایج منفی کاذب آزمایش به معتادان مداخله گر جلوگیری می کند.

سؤالات متداول شما

تا به اینجا تمام مسائل مهم در مورد آزمایش اعتیاد را با هم بررسی کردیم. در این قسمت پایانی از مطلبمان به برخی از سؤالات پرتکرار شما جواب می‌دهیم.

ریتالین در آزمایش عدم اعتیاد مشخص می شود؟

خیر؛ حتی مصرف ۳ عدد قرص ریتالین در روز هم نمی‌تواند تست اعتیاد را مثبت کند.

قرص b2 در آزمایش عدم اعتیاد مشخص می شود؟

برخی از افراد معتقدند با کمک قرص B2 می‌توانند نتیجه آزمایش اعتیاد خود را منفی کنند. هنوز مشخص نیست که ایا واقعا این نظریه درست است یا فقط برای تبلیغات این شایعه درست شده است.

سم‌زدایی اعتیاد چقدر طول می‌کشد؟ چطور متادون را از بدن خارج کنم؟

فرایند سم‌زدایی بدن در افراد مختلف متفاوت است. بدن بعضی از افراد طی دو هفته می‌تواند متادون را از خود خارج کند، درصورتی‌که در بعضی از افراد حداقل ۳ هفته برای سم‌زدایی لازم است. بهتر است طبق برنامه ای که از مراکز ترک اعتیاد می‌گیرید، به پاکسازی بدن از مواد مخدر بپردازید.

آیا می شود آزمایش اعتیاد را دور زد؟

دور زدن آزمایش اعتیاد با آبلیمو و قرص بارداری، یکی از روش‌های قدیمی است که بعضی از افراد هنوز هم از آنها استفاده می‌کنند. ولی واقعاً این روش‌ها هیچ تأثیری بر نتیجه آزمایش فرد ندارد. اکثر افراد می‌پرسند برای منفی شدن آزمایش اعتیاد چه کار کنم؟ تنها راهی که شاید بتوان با کمک آن تست عدم اعتیاد را دور زد این است که نمونه ادرار را عوض کنید که آن هم با دقت پرسنل آزمایشگاه بعید است.

تأثیر خوردن قهوه و نسکافه و سیگار در آزمایش اعتیاد چیست؟

این مواد گاهی نتیجه تست اعتیاد را مثبت می‌کنند. زیرا عملکرد آنها مثل آمفتامین است و در نتیجه می‌تواند تست آمفتامین را مثبت کند.

منبع: سایت دکترتو
سایت ایرنا
سایت جهاد دانشگاهی