هر مکمل ویژگی‌های خاص خود را دارد. مکمل گلوتامین یکی از محبوب‌ترین مکمل‌ها در سراسر جهان است. یکی از فواید گلوتامین جلوگیری از خستگی بعد از تمرین و ریکاوری عضلات است.

گلوتامین چیست؟

گلوتامین فراوان‌ترین اسید آمینه‌ی غیرضروری در بدن است که در بافت‌های عضلانی، پلاسما و بافتهای دیگر یافت می‌شود. این اسید آمینه در تمام فرآورده‌های حیوانی وجود دارد؛ به طوری که بیش از ۵ درصد از اسیدهای آمینه موجود در منابع پروتئینی حیوانی مانند گوشت‌ها، محصولات لبنی و تخم مرغ‌ها را گلوتامین تشکیل می‌دهد.

گلوتامین یک اسید آمینه ضروری شرطی است که به‌طور گسترده در تغذیه ورزشی مورداستفاده قرار می‌گیرد. شرطی بودن این آمینواسید به این معنی است که در شرایطی مانند بیماری بدن به آن نیاز پیدا می‌کند. گلوتامین فراوان‌ترین اسید آمینه در بدن انسان است. از فواید گلوتامین می‌توان به تکثیر سلولی، تولید انرژی، جلوگیری از ایجاد آمونیاک، ساخت پروتئین برای بافت عضلانی، محافظت از روده، سم‌زدایی کبد، حفظ تعادل اسید و باز و ... اشاره کرد. بنابراین، این اسید آمینه فراتر از تأثیر آن بر سیستم ایمنی، خواص مختلفی مانند ضد خستگی بودن دارد.

بدن انسان گلوتامین می‌سازد، اما این ماده در غذاهایی مانند گندم، بادام‌زمینی، ذرت و شیر نیز یافت می‌شود. البته برای نتیجه‌گیری سریع و رسیدن به فواید گلوتامین می‌توان از مکمل‌های گلوتامین نیز استفاده کرد. کمبود گلوتامین به دلیل مصرف ناکافی این ماده ایجاد نمی‌شود، بلکه ناشی از یک اختلال ژنتیکی است.

گلوتامین و رفع خستگی

خستگی یک اختلال در عملکرد فیزیکی است، جایی که فرد توان خروجی کافی برای انجام کارهای مختلف را ندارد. خستگی به علل مختلفی ازجمله تجمع پروتون‌ها در سلول عضلانی، کاهش منابع انرژی (به‌عنوان‌مثال، فسفوکراتین و گلیکوژن)، تجمع آمونیاک در خون و بافتهای بدن، استرس اکسیداتیو، آسیب عضلانی و تغییرات در سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی، مانند افزایش سروتونین و کاهش دوپامین ایجاد می‌شود.

به‌منظور تأخیر در شروع خستگی و بهبود عملکرد ورزشی، چندین استراتژی تغذیه‌ای وجود دارد. از اواسط دهه 1980 و 1990، نقش اسیدهای آمینه در ایجاد خستگی موردبحث قرار گرفته است. گلوتامین می‌تواند با سازوکارهای مختلف خستگی را به تعویق بیندازد. یکی از فراوان‌ترین آمینواسیدهای گلیکوژنیک در انسان‌ها و حیوانات گلوتامین است. این اسید آمینه حامل آمونیاک غیر سمی است و از تجمع آن در بدن جلوگیری می‌کند. گلوتامین همچنین با کاهش آسیب عضلانی مرتبط است و به ریکاوری بدن بعد از تمرینات کمک می‌کند.

گلوتامین با جلوگیری از تجمع آمونیاک از خستگی بدن جلوگیری می‌کند. تولید آمونیاک در حین ورزش از طریق اکسیداسیون اسید آمینه و متابولیسم انرژی رخ می‌دهد که نشان‌دهنده کاهش غلظت ATP و محتوای گلیکوژن است. بنابراین، مکمل گلوتامین می‌تواند تولید آمونیاک را به دلیل اثرات آن بر متابولیسم انرژی به حداقل برساند. تجمع آمونیاک یکی از علل مهم خستگی است، زیرا این ماده سمی بوده و بر فعالیت برخی از آنزیم‌های بدن تأثیر می‌گذارد.

ریکاوری عضلات با گلوتامین

گلوتامین برای حفظ پروتئین ماهیچه ضروری است. این ماده اولین بار به‌عنوان یک مکمل تناسب‌اندام که برای افزایش عضله و چربی سوزی تبلیغ می‌شود محبوبیت پیدا کرد. مطالعات نشان می‌دهند که گلوتامین به کاهش خستگی و بهبود ریکاوری بعد از ورزش کمک کند. در این مطالعات ورزشکاران هنگام مصرف مکمل گلوتامین با درد عضلانی و کاهش قدرت کمتری مواجه شدند. همچنین این مکمل با بهبود عملکرد ورزشی آسیب عضلانی را نیز کاهش می‌دهد.

اگر شما یک ورزشکار حرفه‌ای یا مبتدی باشید، ممکن است در معرض خطر ابتلا به سندرم تمرین شدید قرار داشته باشید. سندروم تمرین شدید مجموعه‌ای از عوامل است که در اثر تمرین شدید ایجاد می‌شود. وقتی سخت تمرین می‌کنید بدن شما کم می‌آورد و بعد از تمرین خیلی سخت می‌توانید به شرایط عادی خود برگردید. به همین دلیل اگر می‌خواهید مرتب ورزش کنید باید از مکمل‌ها استفاده کنید. مکمل‌هایی مانند گلوتامین با کاهش اسیدیته بدن بعد از تمرین عضلات شما را ریکاوری می‌کنند. معمولاً تمرین شدید بدن را اسیدی می‌کند، ولی مصرف مکمل گلوتامین این اسیدی بودن را کاهش می‌دهد.

گلوتامین جذب آب به بدن را نیز افزایش می‌دهد. ورزش شدید باعث تعرق زیاد و از دست دادن آب بدن می‌شود. همین موضوع نقش مهمی در خستگی بدن ایفا می‌کند، اما مکمل گلوتامین با افزایش جذب آب به بدن باعث ریکاوری عضلات و ماهیچه‌ها بعد از تمرین می‌شود.

آیا گلوتامین برای بدن خطر دارد؟

ازآنجایی‌که بدن ما گلوتامین می‌سازد و این ماده در بسیاری از غذاها یافت می‌شود، معمولاً برای بدن خطری ندارد، البته اگر به‌اندازه مصرف شود. زیاده‌روی در هر چیزی مضراتی برای بدن دارد. درست است که فواید گلوتامین بیشتر از مضرات آن است، اما نمی‌توان برای نتیجه‌گیری سریع این ماده را زیادی مصرف کرد. شما باید مکمل‌های گلوتامین را به‌اندازه مصرف کنید.

خطراتی که باید قبل از مصرف گلوتامین در نظر بگیرید شامل موارد زیر است:

اعتیاد پیدا کردن به مکمل
مصرف زیاد مکمل گلوتامین در بلندمدت ممکن است نحوه توزیع و استفاده بدن از آمینواسیدها ازجمله خود گلوتامین را تغییر دهد. به همین دلیل بهتر است گلوتامین را برای مدت طولانی مصرف نکنید.

عوارض جانبی
مقادیر زیاد گلوتامین می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. ازجمله این عوارض می‌توان به وجود خون در ادرار، تغییر رنگ پوست، کمردرد، ضربان قلب سریع، سرگیجه یا بثورات پوستی (تغییر در بافت پوست) اشاره کرد.

بهتر است مصرف این مکمل را با دوزهای کم شروع کنید تا بدن شما با مکمل سازگار شود، اما اگر به این مکمل حساسیت نشان دادید باید به پزشک مراجعه کنید.

در صورت وجود هرگونه بیماری‌ مربوط به کبد و کلیه از مصرف مکمل گلوتامین اجتناب کنید.

گلوتامین به شکل پودر و کپسول در بازار موجود است. شما باید با توجه به‌راحتی خود در مصرف یکی از آن‌ها را برای خود انتخاب کنید. برای مصرف این مکمل از یک متخصص کمک بگیرید تا دوز مناسب مصرف آن برای بدن شما را مشخص کند.

کلام آخر

خستگی عضوی جدانشدنی از زندگی است. افرادی که ورزش می‌کنند هم این شرایط را بیشتر تجربه می‌کنند. اگر همیشه احساس خستگی می‌کنید ممکن است یک بیماری و یا کمبود ویتامین داشته باشید، اما اگر بعد از فعالیت‌های سخت مانند بدن‌سازی و دوی سرعت خسته می‌شوید امری طبیعی است و می‌توانید برای جلوگیری از آن مکمل مصرف کنید. مکمل‌های زیادی برای جلوگیری از خستگی و بهبود ریکاوری عضلات بعد از تمرین وجود دارند. گلوتامین یکی از محبوب‌ترین مکمل‌ها است که به این هدف از آن استفاده می‌شود. اگر شما هم می‌خواهید این مکمل را خریداری کنید و از فواید گلوتامین سود ببرید بهتر است به داروخانه‌های معتبر مراجعه کنید.