در تحقیق حاضر تلاش بر این بوده که نقش بازی در جنبه های( شناخت و آگاهی، عزت نفس، خلاقیت، اخلاق) کودک مورد توجه قرار گیرد.
نقش بازی کردن در رشد کودک
بازی به هر نوع فعالیت جسمی یا ذهنی هدفدار گفته می شود که به شکل فردی یا گروهی انجام می پذیرد و باعث لذت بردن و برآورده شده نیازهای کودک می شود. کودک با استفاده از بازی کردن نقاط ضعف و قوت خود را که شامل فرمان دادن یا فرمان بردن، حمله یا تسلیم، اجتماعی بودن یا منزوی بودن، احساسات دوستانه یا دشمنی، افسردگی یا شادی، امیال و آرزوها و … می شود را نشان خواهند داد.بازی کردن باعث رشد عاطفی، فکری و جسمی کودکان خواهد شد. تاثیرات بازی بر روی کودکان در سال های اولیه زندگی آنها بسیار بیشتر از سنین دیگر است، به همین دلیل توجه به سالهای کودکی و تاثیرات بازی در این سال ها ضرورت زیادی دارد. کودک در زمان بازی کردن کشف می کند که چه توانایی هایی دارد و از دنیا و چگونگی هماهنگ کردن خود با محیط با خبر می شود. به منظور اینکه کودک در آینده زندگی خوب و موفقی را داشته باشد، فرایند بازی او در کودکی با اهمیت است. در ادامه با نقش بازی در رشد کودک بیشتر آشنا می شویم.
تنوع در بازی های کودکان
کودکان هم مانند بزرگترها هر یک توان خاصی دارند - چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روانی - در بازی های کودکان، خصیصه ای به نام تنوع، بسیار مشاهده می شود. کودکان زود دل می بندند و زود هم فراموش می کنند. این موضوع کاملاً بارز است که همه کودکان به یک روش و نوع، بازی نمی کنند. تنوع دربازی های کودکان می تواند ناشی از این باشد:تفاوت های فردی، درجه تندرستی و سلامتی، سطح رشد جسمی حرکتی، میزان بهره هوشی، نوع جنسیت، نوع محیطی که در آن پرورش یافته اند، وضعیت اجتماعی و اقتصادی عامل جغرافیایی، میزان اوقات فراغت و وضعیت وسایل و امکانات بازی.
فواید و تاثیر بازی بر رشد کودکان را نمی توان نادیده گرفت. بازی های پر تحرک کودک خود را محدود نکنید، با این کار نه تنها جلوی رشد فکری او را می گیرید، بلکه رشد جسمی او را هم مختل می کنید.
فوائد بازی برای کودک
بازی ابزاری است برای تفکر کودکان، وسیله است برای سازندگی و آموزش، منشاء تکامل رشد جسمی و ذهنی و ارضای حس کنجکاوی. کودکان با بازی کردن عواطف خود را کنترل می کنند و نیازهای خود را برآورده می نمایند، بازی کردن تاثیرات مثبت زیادی بر کودکان دارد که در ادامه به معرفی برخی از آنها آشنا می شویم:مصرف انرژی اضافه با بازی کردن:
کودکان کم انرژی میل زیادی به بازی کردن ندارند و در زمان بازی اشتیاق زیادی از خود نشان نمی دهند. بازیگوشی در کودکان نشان دهنده عقل و استقامت آنها در بزرگسالی می باشد و نباید در این مورد نگرانی داشت. کودکان با بازی کردن انرژی اضافه خود را خرج کرده و می توانند خواب راحتی را تجربه کنند. کودکانی که خسته نمی شوند با خوابیدن مشکل داشته و خیلی زود به خواب نمی روند.یادگیری کنترل اعضاء در بازی:
بازی کردن در کودکان به ویژه در سال های اولیه زندگی به آنها کمک می نماید تا کنترل اعضای بدنشان رادر دست بگیرند و مهارت های بدنیشان را کامل تر نمایند، همچنین بین عضلاتشان هماهنگی ایجاد نمایند و حواس پنجگانه خود را تقویت کنند. وقتی یک کودک با انگشتانش بازی می کند در واقع با شیوه استفاده از آنها آشنا خواهد شد.غلبه کردن بر خشم، ترس، حسادت و غم با بازی:
در برخی موارد ترس ها و حسادت های کودکانه که پنهان هستند به شکل غول جلوه گر شده و کودک با جنگیدن و گریز بر آنها پیروز می شود. گاهی اوقات کودکان خودشان را به جای شخصیت های شرور در قصه ها قرار می دهند و هر بلایی که بخواهند در بازی بر سر بقیه می آورند. بازی کردن باعث می شود تا کودک احساسات خود مثل ترس، حسادت، غم و خشم را مهار کرده و در حین بازی بر آنها غلبه نماید.پیشرفت تکلم در کودکان با بازی کردن:
کودکان در بازیهای مختلف به خصوص بازی های تخیلی خودشان را به جای شخصیت های مختلف داستان می گذارند و از زبان آنها تبادل افکار می کنند و با زبان و لهجه های مختلف صحبت می نمایند، این موضوع باعث می شود تا در تکلم کودک پیشرفت زیادی حاصل شود.یادگیری رفتار با دیگران در بازی:
کودکانی که به شکل خشک تربیت می شوند خیلی بیشتر از بقیه عقده حقارت دارند. این کودکان برای انجام کارهای درست تحت فشار زیادی بوده اند و از خواسته هایشان جلوگیری شده است که این موضوع باعث ناراحتی آنها می شود. کودکان با بازی کردن افکار مثبتی خواهند داشت و سلامت روانی خوبی در آینده خواهند داشت.تربیت اخلاقی کودک با بازی کردن:
کودکان با حق و باطل و گناه و ثواب در خانه و مدرسه آشنا می شوند و این مسائل را یاد می گیرند اما اجرای مقررات اخلاقی در آنها به اندازه بازی کردن جدی نمی باشد، کودک خواهد فهمید که اگر بخواهد عضو یک گروه باشد و مورد توجه دیگران قرار بگیرد باید با انصاف و مودب، درستکار و راستگو و خوددار باشد.
عوامل تاثیر گذار بر بازی کودکان
در ادامه بررسی نقش بازی در رشد کودک به عامل های موثر بر بازی کودکان می رسیم. بازی برای کودکان وسیله ای می باشد برای پرورش قوای درونی و آماده شدن او برای آینده. عوامل تاثیر گذار بر بازی شامل موارد زیر می شود:سن: بازی در نوزادی با حرکت های بدن آغاز می شود و به تدریج با رشد کودک جای خود را به ورزش می دهد.
هوش:کودکان باهوش بازی های متنوع تری را انجام می دهند و کمتر به یک بازی خاص مشغول می شوند. کودکان باهوش بیشتر بازی انفرادی را دوست دارند و خیلی انرژی بدنی صرف بازی نمی کنند.
جنسیت: مسئله جنسیت در بازی تقریبا بعد از هشت سالگی به وجود می آید، که بعد از آن دختران بیشتر کلامی بازی می کنند و پسرها بیشتر فعالیت های بدنی انجام می دهند.
هم بازی واسباب بازی: کودک تا ۱۵ ماهگی علاقه ای به بازی با هم سن و سالان خود ندارد و بیشتر تنها بازی می کند کم کم در او اوج اشتیاق به بازی در هم سن و سالان در او شکل خواهد گرفت و این موضوع تا بلوغ ادامه دارد.
انواع مختلف بازی
با توجه به شرایط مختلف بازی ها به انواع مختلفی تقسیم می شوند:بازی های جسمی
بازی های تقلیدی
بازیهای نمایشی
بازیهای نمادی
بازیهای آموزشی
بازیهای گروهی
بازیهای خلاقیتی
نقش بازی در رشد عاطفی کودکان:
کودک در بازی نیاز به برتری جویی را ارضا می نماید.در بازی کودک می تواند احساسات، عواطف، ترس ها، تردیدها، مهر و محبت، خشم و کینه و نگرانی ها را ابراز کند.
بازی کردن باعث کم شدن تمایل به جنگجویی و ستیزه گری می شود.
بازی کردن باعث افزایش برون نگری کودک می شود.
نقش بازی در رشد جسمی کودکان:
بازی کردن باعث رشد هماهنگ دستگاهها و اعضای مختلف بدن خواهد شد.
بازی باعث تقویت حواس کودک می گردد .
بازی کردن نیرو و انرژی بدن را به بهترین شکل مصرف می نماید.
در بازی کودک به توانمندیهای فکری و بدنی خود آگاه می شود.
نقش بازی در رشد ذهنی کودکان:
بازی کردن باعث یادگیری بهتر زبان می شود.بازی در رشد هوش کودک بسیار مهم می باشد.
کودک در بازی با مفهوم ساخت، فضا و شکل آشنا می گردد.
بازی رفتارهای هوشمندانه کودک را تقویت می نماید.
بازی کردن امکان استفاده از قوه تخیل را برای کودک فراهم می کند.
بازی زمینه بهتری برای فکر کردن فراهم می کند.
وظایف والدین در تاثیر بازی بر کودکان:
برای هر پدر و مادری و یا هر فردی که با کودکان سر و کار دارد دانستن و رعایت نکاتی در مورد بازی های کودکان لازم و ضروری است. این نکات شامل:
به کودک حق انتخاب نوع بازی داده شود.
به بازی بچه ها اهمیت بدهید. چرا که تمام زندگی کودک در بازی شکل واقعی به خود می گیرد.
توجه داشته باشید که تجربه های زندگی کودک از طریق بازی شکل می گیرد.
مراقب باشید که محیط بازی موجب آسیب جسمی، فکری و یا روانی کودک نشود.
بازی عاملی مهم و مؤثر در رشد و شکوفایی استعدادهای کودک به حساب می آید.
از محدود کردن کودک در هنگام بازی بپرهیزیم و برای تمام کردن بازی از امر و نهی کردن جداً خودداری کنید.
بازی در کودکان موجب رشد و تحول می شود.
اثرات مضرمحروم کردن کودکان از بازی
در حالی که زیاد بازی کردن کودکان باعث افزایش بقا و کیفیت زندگی آنها می شود، کمبود بازی عواقب جدی برای سلامت جسمی، روانی و عاطفی آنها دارد. “محرومیت از بازی” اصطلاحی است که برای توصیف پیامدهای نامطلوب رشدی، عاطفی و اجتماعی از کمبود بازی به کار میرود.متاسفانه، با سبک زندگی عجول امروزه، کم کردن زمان زنگ تفریح در مدرسه، و افزایش تاکید بر پیشرفت تحصیلی و فعالیتهای ورزشی پر مخاطره برای کودکان، بچه ها با زمان کمی برای آماده شدن در دنیای کار، پرورش خلاقیت، و بازیهای بدون ساختار مواجه میشوند.
به عبارت دیگر، نداشتن بازی در کودکان باعث می شود آنها افسرده، ناسالم و کم هوش تر باشند. به عبارت دیگر، همه کار و بازی نکردن باعث می شود بچه ها افسرده، ناسالم و با ضریب هوش پایین تری باشند. آیا پاسخ به افزایش میزان چاقی در کودکان، اضطراب، افسردگی و افت نمرات در علوم و ریاضیات می تواند “نسخه” ای برای بازی بیشتر باشد؟ به نظر می رسد که پاسخ “بسیار بله” است. در واقع، اضافه کردن زمان زنگ تفریح اضافی برای برنامه های مدرسه کودکان می‌تواند به بهبود مهارت های تحصیلی، بهتر شدن رفتار کلاسی و بسیاری از فرایندهای شناختی، عاطفی و اجتماعی که در بالا ذکر شده است کمک کرد.
منابع
https://civilica.com/doc/527119/
https://anjomanmaaref.com/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%AC%D8%B3%D9%85-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86/
https://arga-mag.com/535062/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9
https://arga-mag.com/535062/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9
