مسمومیت با گاز مونواکسید کربن یا به عبارت دیگر گازگرفتگی، موقعی اتفاق می افتد که مقدار سطح این گاز در جریان خون افرایش پیدا کند. وقتی که گاز مونو اکسید کربن به مقدا زیاد در هوا وجود داشته باشد، بدن اکسیژنی که در گلبول‌های قرمز خون خود وجود دارد را با این گاز جایگزین خواهد کرد. این امر سبب آسیب شدید بافتی و حتی مرگ خواهد شد. کربن مونواکسید گازی بی رنگ، بی بو و بدون مزه است که حاصل سوختن گازوئیل، چوب، پروپان و دیگر سوخت ها می باشد. اگر شما و یا فرد دیگری دچار علائم مسمومیت با گاز مونواکسید کربن شدید، فورا به محیط باز رفته و تا زمان آمدن آمبولانس هوای تازه تنفس کنید.
علائم اولیه گار گرفتگی
1. سردرد
یکی از نشانه های شایع گار گرفتگی با گاز منوکسید کربن، سردرد است. اکثر کسانی که تجربه ای در این زمینه داشتند عنوان کرده اند که سردردشان بصورت دردی مبهم و بدون توقف و در ناحیه جلوی سرشان بوده است. متاسفانه این نشانه بخاطر اینکه افراد ممکن است در محل کار، خانه، خودرو، باشگاه یا هرجای دیگری دچار سردرد گردند خیلی جدی گرفته نمیشود. اما اگر در محیطی بسته دچار سردرد گشتید به خصوص در فصل سرما حتما حداقل یک ربع به بیرون رفته و نفسی تازه کنید و اگر در این مدت سردرد شما رفع گردید متوجه خواهید شد که داخل خانه پر از گاز مونوکسید شده و باید سریعا نسبت به خارج کردن آن و تماس با اورژانس اقدام کنید.۲. سرگیجه
یکی دیگر ار نشانه های گاز گرفتگی سرگیجه می باشد. اگر استنشاق هوای آلوده به گاز مونوکسید کربن ادامه پیدا کند، موجب میگردد به مرور فرد هوشیاری خود را از دست داده و غش کند.۳. ضعف عضلانی
زمانی که شما به جای استنشاق اکسیژن هوای آلوده به گاز مونوکسید کربن را نفس میکشید، این مولکول جای اکسیژن را در جریان خون میگیرد و این امر سبب میشود اکسیژن رسانی به بافتهای عضلانی با کندی اتفاق بیفتد. در صورت بروز این امر سلولهای عضلانی خواهند مرد. نتیجه این اتفاق این است که فرد نمیتواند از پس فعالیتهای معمولی نظیر راه رفتن نیز انجام دهد.۴. تهوّع و استفراغ
از دیگر عوامل شایع در مسمویت با گاز مونوکسید کربن میتوان به حالت تهوع، استفراغ، احساس خستگی و کوفتگی اشاره کرد. این علائم مشابه علائم آنفولانزا هستند با این تفاوت که در مسمومیت با گاز مونوکسید ، فرددچار تب نمیشود.۵. تنگی نفس
با بالا رفتن میزان سطح مولکول مونوکسید در خون، علائم جدی تری از مسمومیت در شخص قربانی هویدا میگردد. مشکلات تنفسی همانند تنگی نفس و یا نفس نفس زدن از جمله این موارد میباشد. اگر در محیط خانه که افراد عموما فعالیت فیزیکی کمتری هم دارند با چنین علائمی در خود و یا دیگر اعضای خانواده روبرو شدید، به احتمال زیاد نشت گاز منوکسید کربن از وسایل گرمایشی رخ داده است و سریعا باید پنجره و درب های خانه را باز کنید و با اورژانس تماس گرفته و فرد را از محل خارج کنید.۶. درد قفسه سینه
وقت یکه فرد برای مدت زیادی در معرض هوای آلوده به گاز مونوکسید کربن و با غلظت متوسط یعنی بالای PPM 70 قرار گیرد و یا اینکه برای مدت کوتاهی در معرض غلظت زیاد این گاز باشد، یکی از علائمی که رخ میدهد درد قفسه می باشد. البته این نکته را نیز باید ذکر کنیم که در بیماران قلبی، استنشاق هوای آلوده به گاز منوکسید کربن در غلظت کمتر از PPM 70 هم میتواند موجب ایجاد درد قفسه سینه شود. در این حالت ممکن است ضربان قلب شخص تا ۱۰۰ مرتبه در دقیقه بالا برود.۷. توهّم
با افزایش مقدار گاز منوکسید کربن در خون و تشدید مسمومیت، شخص قربانی قدرت تمرکز فکری، حافظه و قدرت تشخیص خود را ازدست میدهد و دچار پریشانی فکری یا توهّم میشود.۸. خواب آلودگی
یکی دیگر از نشانه های مسمومیت با گاز منوکسید کربن، خواب آلودگی است که متأسفانه اکثر قربانیها احتمال مسمومیت را نادیده میگیرند و با حس خواب آلودگی اقدام به خوابیدن میکنند که این امر سبب تشدید مسمومیت و حتی مرگ میگردد. در فصل سرد سال با داشتن بخاری در خانه به هیچ عنوان این علائم را دست کم نگیرید.۹. بیهوشی
اگر فرد قربانی برای مدت زیادی، گاز مونوکسید کربن را حتی با غلظتهای متوسط آن استنشاق کند سبب کاهش میزان هوشیاری میگردد و فرد بیهوش میشود. این حالت عموما برای افراد در حال خواب رم میخورد و با جایگزین شدن تدریجی مولکول مونوکسید کربن به جای اکسیژن خون، فرد بدون هرگونه عکس العملی در آستانه مرگ قرار خواهد گرفت.۱۰. تاری دید
یکی از نشانه های مسمومیت شدید با گاز منوکسید کربن تاری دید می باشد که در فرد قربانی احساس میگردد. این امر به دلیل کمش دن سطح اکسیژن رسانی به سلولهای مغزی اتفاق می افتد.۱۱. عدم تعادل
از دیگر علائم مسمومیت شدید با گاز منوکسید کربن، از دست دادن ناگهانی تعادل بدن می باشد که در اثر وقفه در عملکرد مغز و اسپاسم عضلانی رخ میدهد. چنین صدمه ای به سلولهای مغزی میتواند کشنده باشد به همین خاطر مراقبتهای پزشکی باید بسرعت در مورد فرد قربانی انجام پذیرد. متأسفانه در برخی موارد مسمومیت شخص غیر قابل رفع بوده و قربانی دچار تشنج و نهایتاً مرگ میگردد.پیشگیری از گاز گرفتگی
1. یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن، کنترل کردن مسیر و انسداد منافذ دودکش قبل از راه اندازی بخاری در فصل سرما می باشد.2. برای مطمئن شدن از سلامت دودکش هم باید به داغ شدن آن پس ار روشن کردن بخاری توجه فرمایید.
3. انتهای همه دودکش ها باید حداقل یک متر از سطح پشت بام و دست کم یک متر از دیوار جانبی پشت بام فاصله داشته باشد و دارای کلاهک مخصوص برای پیشگیری از بروز خاموشی بخاری و به دنبال آن انتشار گاز مونواکسید کربن باشد.
4. مصرف وسایل گرمایشی استاندارد هم در جلوگیری از این مسمومیت با گاز مونوکسید کربن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
5. این نکته را به یاد داشته باشید که بخاری های بدون دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز مونواکسیدکربن پیشگیری نمی کنند.
6. رنگ شعله بخاری و وسایل پخت و پز باید آبی باشد. اگر به هر دلیلی رنگ شعله قرمز، زرد و یا نارنجی باشد، نشان دهنده نقص در سوخت رسانی و کمبود اکسیژن در محیط می باشد.
7. تعمیر وسایل گرمایشی توسط افراد بی تجربه و یا نصب این وسایل حساس به دست اعضای خانواده سبب ایجاد خطر می شود.
جمع بندی
این را بهیاد داشته باشید مهم ترین اقدام در گاز گرفتی این است که فرد را سریعا از آن محیط خارج کرده تا اکسیژن از دست رفته دوباره به وی بازگردد و به اورژانس زنگ بزنید. در هنگام احساس نشنانه های مسمومیت، باید از محیط آلوده خارج شده و در حالت استراحت و تحت اکسیژن درمانی قرار بگیرید. به همین منظور تمامی بیمارانی که این علائم را دارند باید برای درمان با اکسیژن و مراقبت های قلبی و مغزی به بیمارستان منتقل شوند.منبع: راسخون
