صرفه جويي در وقت از منظر دين

عمر انسان، سرمايه گران بهايي است که پيوسته از منبع محدود خود در نهر باريک زندگي جريان دارد و انسان را قادر مي سازد تا هر گونه که بخواهد از آن استفاده برد.
براي صرفه جويي و استفاده کامل از وقت خود، دستورالعمل هاي زيادي از ائمه اطهار عليهم السلام وارد شده است:
مولي الموحّدين علي بن ابي طالب عليه السلام مي فرمايد:
للمؤمن ثلاث ساعات؛ فساعة يناجي فيها ربه؛ و ساعة يرم معاشه؛ و ساعة يخلي بين نفسه و بين لذتها فيما يحل و يجمل (نهج البلاغه، ح 390) مؤمن وقت و ساعات خود را به سه قسمت تقسيم مي کند؛ ساعتي که در آن با پروردگارش راز و نياز مي نمايد، ساعتي که در آن معاش خود را اصلاح مي کند و ساعتي که بين خود و بين لذت و خوشي آن چه حلال و نيکو و زيبا است مي گذارد.
نظم و انظباط بهترين راه براي استفاده بهتر از عمر و جلوگيري از هدر رفتن آن است. امام علي عليه السلام در واپسين لحظات عمر گران بهاي خود در ضمن وصيت نامه اي چنين مي فرمايد:
اوصيکما و جميع ولدي و اهلي و من بلغه کتابي بتقوي الله و نظم امرکم (نهج البلاغه، ن 47) شما و هديه فرزندان و اهل بيتم و هر امام و هر کس را که نامه ام به او مي رسد را به تقوا و ترس از خدا و نظم در کارها سفارش مي کنم.امام خميني (ره) در طول حيات پر برکت شان همواره مراقب بود تا از عمر و فرصت ها بهترين استفاده را ببرد و اين يکي از رموز موفقيت و پيروزي ايشان در کارها و برنامه هايشان در تمام مدت زندگي بود.
يکي از ياران امام در اين باره مي گويد: امام آن قدر کارهايشان دقيق و منظم بود که ما در ايامي که در ( نجف) بوديم ساعت کاري مان را با کارهاي ايشان تنظيم مي کرديم. يعني آن موقعي که ايشان کاري را انجام مي دادند ما مي فهميديم که ساعت چند است. حتي خانواده ايشان مي فهميدند که در اين ساعت آقا مشغول چه کاري است. (سرگذشت هاي ويژه، 4، 125)
امام علي عليه السلام درباره ويژگي اهل تقوا مي فرمايد: شيمة الأتقياء اغتنام المهلة و التزود للرحلة (نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي، 473) شيوه اهل تقوا غنيمت شمردن فرصت ها و توشه گيري براي سفر آخرت است.
يکي از نزديکان امام مي گويد: امام در فاصله اي که بعد از نماز ظهر و عصر براي نماز مي آمدند، اگر در اين مدت کوتاه چند دقيقه اي فرصت مي شد قرآن برمي داشت و مي خواند و گاهي اين اوقات کم تر از دو دقيقه بود و ايشان نمي گذاشت که حتي چند دقيقه از عمرشان بيهوده بگذرد. (سرگذشت هاي ويژه، 46، 4)
ايشان هم چنين هنگام مصاحبه، در فاصله اي که خبرنگارها وسايل شان را آماده مي کردند، از وقت شان استفاده مي کرد.
يکي از دختران امام از خاطرات خود با پدر بزرگوارش چنين نقل مي کند: يک بار که خدمت امام بودم از من خواستند پاکت دارويشان را بدهم. داخل پاکت پُمادي بود که بايد به پايشان مي ماليدند. بعد از مصرف دارو، امام يک عدد دستمال کاغذي را به چهار تکه تقسيم کردند و با يک قسمت از آن چربي پايشان را پاک کردند و سه قسمت ديگر را داخل پاکت گذاشتند تا براي دفعات بعد استفاده کنند. به امام عرض کردم: (اگر برنامه زندگي اين گونه است، پس ما همه جهنمي هستيم! چون ما واقعاً اين رعايت ها را به خصوص در مورد دستمال کاغذي، نمي کنيم. امام فرمودند: شما اين طور نباشيد، ولي بايد رعايت کنيد. (پا به پاي آفتاب، 1 ،117)
منبع: نشريه نسيم وحي، شماره 22
/ن