چون بميري ازين جواهر خمس

شاعر : اوحدي مراغه اي

عقل و نفست نپايد اندر رمس		چون بميري ازين جواهر خمس
دل ازين چار قيد رسته شود		در اين نه مقوله بسته شود
اوحدي‌وش رخ آوري به احد		برهي از سه بعد و از شش حد
وين تکاپوي منهيان حواس		اين تخيل نماند و احساس
مشکل نفس جمله حل گردد		ديده‌ي روح بي‌سبل گردد
وآنچه جويي برابرت باشد		هرچه خواهي ميسرت باشد
وندرو کاردار عقل و روان		در جهاني رسي سراسر جان
چهره بي‌عشوه شاهد و دلبند		لبشان بي‌زبان سخن پيوند
همه صلح و هراس جنگي نه		همه يکرنگ و هيچ رنگي نه
باغها پردرخت و ميوه و آب		جامها پر ز شهد و شير وشراب
شاخ مينا کشيده سر در هم		باغ مينو گشاده در درهم
ميوه ريزنده بر سر دوران		شربت آينده نزد رنجوران
چشم جان ديده هرچه دل جسته		هرچه جان کشته پيش دل رسته
زشت زيبا و سرد گرم شده		دور نزديک و سخت نرم شده
دل و جانها ز ترس و باک ايمن		همه از مردن و هلاک ايمن
نه ز انبوه خانه گردد تنگ		نه ز اندوه رخ بريزد رنگ
ايمن از ازدحام دشمن وند		فارغ از رنج ناملايم و ضد
در کف هوشها جواز لقا		بر سر دوشها تراز بقا
وز نشاط لقا چو گل خندان		بر بساط بقا چو دلبندان
بر زميني ز عنبر آغشته		باغهايي به دست خود کشته
گه به باع لقا کشانندش		گه شراب بقا چشانندش
گه ز کوثر کنندش آبشخور		گه کند در جمال حور نظر
ميکند در جهان جان پرواز		ملکش در نوازش آرد و ناز
علم گه شير و گه شراب شود		حلم او انگبين ناب شود
باده نوشد، که خشم نوشي کرد		حله پوشد، که سترپوشي کرد
از درخت عمل که اينجا کشت		پيشش آرند ميوه‌هاي بهشت
جان به شکرانه در ميان آرند		تير انصاف در کمان آرند
ره‌نشينان به ساحتي برسند		رنج‌بينان به راحتي برسند
با تو همراه علم باشد بس		چون شوي دور ازين سراي هوس
علم خود را جدا مدار از خويش		عملت ميبرد علم در پيش
نزني جز در بهشت لقا		گر طلب ميکني بهشت بقا
هرچه خواهد شدن تلف نبود		در بهشت خدا علف نبود
گرچه باشد، مشو غلام او را		وآنچه از خوردنيست نام او را
ختمش از مشک او نه از مومست		باده‌ي او رحيق مختومست
شهد شيرين تعقل صفتش		شير علمست و باده معرفتش
چون روي بر فلک همين گويي		در زمين شير و انگبين گويي
ز آسمان تا زمين برتوچه فرق؟		تو کزين گونه غره‌باشي و غرق
گندم و ميوه را برآتش کن		رو به ديدار روح دل خوش کن
پي‌منه، کان بهشت دونانست		در بهشتي که سفره‌ي نانست
در ده اين باغ‌ها بسي داري		گرتو از بهر باغ در کاري
آدمي بي‌عمل درآيد هم		بي عمل در بهشت رفت آدم
باغ انگور و ميوه را چه بقا؟		باغ ديدار جوي و آب لقا
خوردن ميوه خود طفيل بود		ميزبان را چو با تو ميل بود
رخ در آن بزمگاه ساقي کن		جاي خود در بهشت باقي کن
داس در گندم فضول مکش		دست جز بر در قبول مکش
امر« لاتقرابا» ش سهل نمود		آدمت را که خواب جهل بود
در ره «اهبطو» ش حد نزدي		گر بدان نکته دست رد نزدي
دست کش سوي ميوه معلوم		چه دهي دل بدين شمامه‌ي شوم؟
ز آدم اين بيخودي روا نبود		کار حوا بجز هوا نبود
لايق مدخلان ناخلفست		آن بهشتي که اندرو علفست
وين بد و نيک و بيش و کمها نيست		اندر آن عالم اين ستمها نيست
نيست رنگي بغير يکرنگي		فارغست از تزاحم و تنگي
عالم کثرت اين سراي غرور		عالم وحدتست عالم نور
نبود جز بهشت سبوحي		جاي شخص مجرد روحي
دور از اندازه نيست راتب خلد		برتفاوت بود مراتب خلد
از حکيمان بما چنين آمد		هشت جنت ز بهر اين آمد
قصر و ايوان و آب و کشتي هست		هر يکي را ز ما بهشتي هست
چه به روز پسين گذاشته‌اي؟		تو ببين نيک تا چه کاشته‌اي؟
گرنه از زر بود بنا را خشت		نکني رخ به خانه‌هاي بهشت
چند ازين زر؟ زهي سرشت زنان!		زر فرستي براي خشت زنان
زان درختت نميدهد باري		نه به اخلاص ميکني کاري
کي رسي در بهشت رحماني؟		تو که در بند قليه و ناني
در بهشت آش و سفره چون آرند؟		خوردن اينجا روا نميدارند
همچو آدم کني ره خود گم		در بهشت ار خوري جو و گندم
به درت بايد آمدن ز بهشت		ريستن گيردت ز خوردن زشت
عاشقان پيش ازين اجل ميرند		عاقلان مردن از اجل گيرند
که گنه‌کار ترسد از خانه		بي‌گناهي بپوي مردانه
مرگ بر بدکنش زيان باشد		مرگ نيکان حيات جان باشد
نتوان کرد عيب بيچاره		گر بترسد ز مرگ بدکاره
که اجل داد او بخواهد خواست		دل او ميدهد گواهي راست

چون بميري ازين جواهر خمس

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته