نثار اشک من هر شب شکر ريزي است پنهاني

شاعر : خاقاني

که همت را زناشوئي است از زانو و پيشاني		نثار اشک من هر شب شکر ريزي است پنهاني
سر من از سر زانو کند دامن گريباني		چو هم‌زانو شوم با غم، گريبان را کنم دامن
در آن حلقه ترازو دار بياعان روحاني		سرم زان جفت زانو شد که از تن حلقه‌اي سازم
ز بس دندانه گر بيني دهان زمزمش خواني		دلم کعبه است و تن حلقه چگونه حلقه‌اي کانرا
صفا و مروه‌ي مردان سر زانوست، گر داني		سر احراميان عشق بر زانو به است ايرا
ز کعبه پوششي ديده است و از احرام عرياني		تو زين احرام و زين کعبه چه داني کز برون چشمت
که دارم چون بنفشه سر به زانوي پشيماني		شده است آيينه‌ي زانو بنفش از شانه‌ي دستم
ملخ سر بر سر زانوست خون آلوده باراني		ملخ کردار خون آلودم از باران اشک آري
نه صرافم، چه خواهم کرد نقد انسي و جاني		هوا را دست بربستم، خرد را پاي بشکستم
خردمست است و بالين دارد از زانوي ناداني		هوا خفته است و بستر کرده از پهلوي نوميدي
که غم با لعبتان ديده جفتي کرد پنهاني		از آن شد پرده‌ي چشمم به خون بکري آلوده
که بيند بچگان ديده را در رقص مهماني		ببين بر روزن چشمم عروس روز نظاره
رسن‌وار آتشين چنبر گره گيرد ز پيچاني		بپيچد آه من در بر چو ز آتش چنبري و آنگه
مگر رخ نعل پيکان است و اشکم لعل پيکاني		به خون ساده ماند اشک و خاک سوده دارد رخ
رود سامان نقب من همه بر گنج ساماني		شب غم‌هاي من چون شد به صبح شادي آبستن
که غم پير دبستان است و دل طفل شبستاني		دل از تعليم غم پيچد معاذ الله که بگذارم
که دل را نشره‌ي عيد است ز آن پير دبستاني		از آن چون لوح طفلانم به سرخي اشک و زردي رخ
رموز غم ز هر حرفي به مد و همزه برخواني		رقوم اشک اگر بيني به عجم و نقطه بر رويم
چو ميم اندر خط کاتب چو سين در حرف ديواني		ببستم حرص را چشم و شکستم آز را دندان
به جان آن نيمه بخريدم هم از عيسي به ارزاني		مشاع آمد ميان عيسي و من گلشن وحدت
که بر ملک مسيحم هست مساحي و دهقاني		فلک چون آتش دهقان، سنان کين کشد بر من
سپر فرمود ديلم‌وار و زوبين کرد ماکاني		مرا شد گلشن عيسي و زين رشک افتاب آنگه
مرا پروانه‌ي عزلت دهد ملک سليماني		مرا آيينه‌ي وحدت نمايد صورت عنقا
که عنقا مورخوان گشت و سليمان مرد هم خواني		چه جاي عزلت و ملک است کانجا ساخت همت خوان
پر طاووس فردوسي کند برخوان مگس راني		وگر چون عيسي از خورشيد سازم خوانچه‌ي زرين
مگس‌ران‌ها کنند از پر طاووسان بستاني		به دست همت از خاطر برانم غم که سلطانان
طرب بر مردم است از عيدو غم بر گاو قرباني		نکوئي بر دل است از دهر و بد بر طبع آلوده
که راهش سنگ‌لاخ است و سم افکنده است پالاني		دلم را منزلي پيش است و واپس ماندگان از پس
که هفتادش حجت بيش است و هر هفتاد ظلماني		به هفتاد آب و خاک از دل بشويم گرد ظلمت را
هنوز آن روزنش بسته است و او بيمار بحراني		دل اينجا علتي دارد که نضجي نيست دردش را
هنوزش در دژ روئين عروسانند زنداني		هنوز اسفنديار من نرفت از هفت‌خوان بيرون
که بر باد هوس منشين که شمع روح بنشاني		دلم چون بر نشستن خواست سلطان خرد گفتا
نخواندي احسن التقويم در تحويل انساني		نديدي آفتاب جان در اسطرلاب انديشه
نه مهمل عالم خلقي، نه قاصر علم يزداني		نه هرزه است آنچه ديدستي، نه عشوه است آنچه خواندستي
به آب عقل حيض نفس مي‌شوي ار مسلماني		به دست شرع لبس طبع ميدر گر خردمندي
چو خرگوشت چه بايد حيض اگر شير نيستاني		چو طاووست چه بايد لبس اگر باز هواگيري
که اينجا ريزها ريزند صرافان رباني		تو را گفتند ازين بازار مگذر خاک بيزي کن
تو زر در خاک مي‌بيزي و آخر دست مي‌ماني		مقامت خاک بيزي راست تا زرها به دست آري
که از روي گران باري ز ابجد حرف پاياني		چه سود از لوح کو ماند ز نقطه اولين حرفي
کلوخ انداز را از ديده راوق ريز ريحاني		اگر خواهي گرفت از ريز روزي روزه‌ي عزلت
وضو از آب چشمان کن که بس آلوده داماني		وگر يک ره نماز مرده خواهي کرد بر گيتي
چو تسکين سازت او باشد کند درد تو درماني		در اين علت سراي دهر خرسندي طبيبت بس
که بر دولاب گردون هست کارش کاسه گرداني		به خوان دهر چون دولاب يابي کاسه‌ها شسته
زرش زيف است و چون آتش به ارزاني است ارزاني		عيار دهر کم ارز است، ديدم ز آتش همت
به اعمي ماند اين کشتي و قائد باد آباني		به کشتي ماند اين ايام و بادش چرخ سرگردان
عنان بر پاردم دارد ز روي تنگ ميداني		فلک هم مرکبي تند است کژ جولان که چون کشتي
ز پرگار فلک بيرون تواني رفت؟ نتواني		همه دور فلک جور است و تو داغ فلک داري
چو بختي بار بدبختي کش از مستي و حيراني		فلک را شيوه بدبختي است در کار نکوکاران
تو چون دوران به فردي ساز کاخر فحل دوراني		اگر با بخت نر ماده قرينند آن خدا دوران
که آبت زير کاه است و کمالت زير نقصاني		بهر ناسازيي درساز و دل با ناخوشي خوش کن
سفر جل رنگ بود اول که آخر گشت رماني		به معلولي تن اندر ده که ياقوت از فروع خور
برهنه جامها مي‌بخش اگر خورشيد ايماني		چو خورشيد و چو ايمان شو که ويران‌ها کني روشن
به عوري کرد عوران را فنک پوش زمستاني		چو درويشي به درويشان نظر به کن که جرم خور
به يار بدقناعت کن که بي‌ياري است بي‌جاني		اگر بر بوي يک‌رنگي گريزت نيست از ياران
نه سوزن شبه دجالي است يک چشم سپاهاني		نه عيسي داشت از ياران کمينه سوزني دربر
که چون بي‌قاف شد عنقا عنا گردد ز نالاني		وگر عنقائي از مرغان ز کوه قاف دين مگذر
چو گيلي گور دين پوش است و زوبين کرده گيلاني		سلاحت بهر دين بهتر که زنبور از پي شهدي
مرقع‌دار ابليسي، ملمع دار شيطاني		از آن در خرقه‌ي آدم خشن خويي که در باطن
که ازرق پوش چون پيکان خشن سيرت چو سوهاني		تو را در رنگ آزادان کجا معني آزادي
که سنداني و در تربيع شکل کعبه را ماني		از آن بر سر زنندت پتک همچون پاي پيل ايرا
نه اهل تسع آياتي که مرد سبع الواني		ز جيب موسوي لافي و پس چون امت موسي
که با لام سيه‌پوشان نماند لاف لاماني		فروکن نطع آزادي، برافکن لام درويشي
اگرشان بر در اغيار دين بيني به درباني		يهود آسا غياري دوز بر کتف مسلمانان
چو سگ در پيش سگ‌ساران به لابه دم نجنباني		به سختي جان سگ مي‌دار هان تا چون سبک‌ساران
وضو باطل کند و آخر ندارد نار پستاني		به لمس پيرزن ماند حضور ناکسان کاول
نثار افشان هر خوان و زکوة استان هر خاني		چه باشي مشک سقايان گهت دق و گه استسقا
وليکن سر بزرگي يافت بوم از بوم ويراني		عمارت دوست شد طاووس از آن پاي گلين دارد
به از ياقوت اطلس پوش داغ بنده فرماني		شبه را کز سيه پوشي برآمد نام آزادي
به آب و دانه‌ي ايشان بساز ار مرغ ايشاني		نماند آب وفا جائي مگر در جوي درويشان
چه محتاجند سلطانان به اسباب جهان‌باني		چه آزادند درويشان ز آسيب گران‌باري
خوشا درويشيا کورا بود گنج تن آساني		بدا سلطانيا کورا بود رنج دل آشوبي
که سلطاني است درويشي و درويشي است سلطاني		پس از سي سال روشن گشت بر خاقاني اين معني
اميري جمله را دادند وسلطاني به خاقاني		ز ديوان ازل منشور کاول در ميان آمد
ز پشت آزر صنعت علي نجار شرواني		به خوان معني آرائي براهيمي پديد آمد
فلک را بين که مي‌گويد به خاقاني به خاقاني		سخن گفتن به که ختم است مي‌داني و مي‌پرسي؟
ز صدر او ندا آيد که قد احسنت حساني		اگر بر احمد مختار کس خواند چنين شعري
که بودش ز آفتاب خاطرم لاف خراساني		عراقم جلوه کرد امسال بر لشکرگه سلطان
من و خاک عراق آشفته گشتيم از پريشاني		چو آواز وفات ناصر الدين در عراق آمد
بر ابراهيم رباني و کعبه‌ي صدق را باني		بنالد جان ابراهيم و گريد ديده‌ي کعبه
همه کنعان نا اهلند يا نمرود کنعاني		مر او بود هم نوح و هم ابراهيم و ديگر کس
که فاروق فريقيني و ذو النورين فرقاني		خلافت‌دار احمد بودو هم احمد ندا کردش
خراج از دهر ذمي روي رومي خوي بستاني		هوا چون خاک پاي و آز خوک پايگاهت شد
که مرد آن موسوي دستي که کلکش کرد ثعباني		دل از هش رفت چون موسي و تن پيچيد چون ثعبان
که از نم ديده کافوري است وز غم جامه قطراني		ز قطران شب و کافور روزم حاصل اين آمد
مرا کافور و قطران زاد درد و داغ پنهاني		اگر کافور با قطران ره زادن فرو بندد
که هيمه‌ش عرق شريان گشت و دودش روح حيواني		دلم مرگ پسر عم سوخت و در جانم زد آن آتش
در گفتن فرو بستم به مرگ عيسي ثاني		سخن در ماتم است اکنون که من چون مريم از اول
علي‌وار از جهان بگسل که ماتم دار عثماني		علي را گو که غوغاي حوادث کشت عثمان را
چو مرگ آمد چه سودش داشت ادريسي و لقماني		وحيد ادريس عالم بود و لقمان جهان اما
که اين تثليث برجيس است و آن تربيع کيواني		به يک‌دم بازرست از چرخ و ننگ سعد و نحس او

نثار اشک من هر شب شکر ريزي است پنهاني

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته