خوش خوش به روي ساقيان ديدند خندان صبح را

شاعر : خاقاني

گوئي به عود سوخته شستند دندان صبح را		خوش خوش به روي ساقيان ديدند خندان صبح را
کان صنعت نغز اي عجب کرده است خندان صبح را		يا نخل بندي کرد شب، زان خوشه‌ي پروين رطب
بر سوک آن دامن تران درد گريبان صبح را		گردون ز مشک و زعفران سازد حنوط اختران
کان تير آتش پاش زد بدريد خفتان صبح را		يا آه عاشق بود خود بر صبح سوزي نامزد
کز عکس آن گوهر فشان بيني صدف سان صبح را		کو ساقي درياکشان، کو ساغر دريا نشان
کانگه به عمري نيم دم دريافت نتوان صبح را		درياب عيش صبح دم تا نگذرد بگذر ز غم
هم دور خود هم دور ده و انصاف بستان صبح را		مرد از دو رنگي طاق به، اين رنگ‌ها بر طاق نه
کز کم حياتي در جهان تنگ است ميدان صبح را		با صبح خوش درکش عنان برجه رکاب مي ستان
گوئي زدش زنبور دي چون ديد عريان صبح را		بر روي صبح از ژاله خوي، خوي سرد بين بر روي وي
وقت دو صبح آن لعل‌تر در ده سه گردان صبح را		بستان ز ساقي جام زر، هم بر رخ ساقي بخور
چون آتش کاوس کي کرده زر افشان صبح را		کيخسروانه جام مي خون سياوش رنگ وي
گوئي بدان عنبر زمين آلود دامان صبح را		از جرعه ريز شاه بين، بر خاک عقد عنبرين
عادلتر از بهراميان، پرويز ايران اخستان		فرمان ده اسلاميان، داراي دوران اخستان
خون صراحي بيش ران تا نور در جان آيدت		نزل صباحي پيش خوان تا حور برخوان آيدت
از سر برآرد نيم خواب افتان و خيزان آيدت		ز آن سوي کوه است آفتاب از بوي مي مست و خراب
همچون سپند از سوختن در رقص و افغان آيدت		در بزم عيش افروختن کوه از سماع آموختن
همچون خيال دلبران ناخوانده مهمان آيدت		چون رطل‌ها راني گران خيل نشاط از هر کران
يک نيمه گويا اي عجب يک نيمه بريان آيدت		دل بر سر خوان طرب چون مرغ فردوسي طلب
يک جرعه کن در کار او آخر چه نقصان آيدت		هست اين زمين را نه به نو کاس کريمان آرزو
کز زير خاک دوستان آواز عطشان آيدت		چون جرعه‌ها راني گران باري بهش باش آن زمان
اي بس که نالي دردناک ار ياد ايشان آيدت		آن نازنينان زير خاک افکنده‌ي چرخ‌اند پاک
ور پي ز خود بيرون نهي آتش گلستان آيدت		گر داد آزادي دهي قد خم کني در خم جهي
چون آبت اندر جوي نه، پل کردن آسان آيدت		چون از نيازت بوي نه، کعبه پرستي روي نه
مي گير و صافي کن نفس، تا کفر ايمان آيدت		تا زهد تو زرق است بس، بر کفر داري دست رس
هر رخنه کيد يک به يک، بر طاق ويران آيدت		بگذار زهد بي‌نمک، هل تا فرود آيد فلک
بل کان شه اقليم گر، اقليم توران بخشدت		بر ياد خاقان کبير ار مي خوري جان بخشدت
در صفه‌ها بستان نگر، صف‌هاي مرغان بين در او		مجلس پري خانه شمر، بزم سليمان بين در او
مرغ صراحي جان کنان داودي الحان بين در او		کام قنينه خون فشان چون اشک داود از نشان
در روي ساقي کن نگه صد باغ رضوان بين در او		گر فاسقان را از گنه در باغ رضوان نيست ره
کوي بتان را کعبه دان، زمزم خمستان بين در او		ور بت پرستان را به جان ندهند در کعبه امان
در طارم آتش کن فزون روباه خزران بين در او		چون شد هوا سنجاب‌گون، گيتي فنک دارد کنون
چون ذروه‌ي افلاک بس مريخ و کيوان بين در او		شکل تنوره چون قفس طاوس و زاغش هم‌نفس
مريم صفت آبستني عيسي دهقان بين در او		خيک است شش پستان زني رومي دل زنگي تني
خيز از رگ خم ريز خون قوت رگ جان بين در او		چون نيش چوبين را کنون رگ‌هاي زرين شد زبون
هر هشت رگ ميزان نگر، زهره به ميزان بين در او		بربط، تني بي‌جان نگر، موزون به چار ارکان نگر
چو بين خرش زرين رسن بس تنگ ميدان بين در او		نالان رباب از بس‌زدن هم کفچه سر هم کاسه تن
بسته پلاسين ميزرش، زانوش پنهان بين در او		چنگ است عريان وش سرش صدره‌ي بريشم در برش
نه چشم دارد شوخ و خوش، صد چشم حيران بين در او		نايست چون طفل حبش ده دايگانش ترک وش
هم‌چون شکارستان شه اجناس حيوان بين در او		دف را خم چوگان شه با صورت ايوان شه
اسکندر آتش سنان خضر نهان دان چون پدر		کيخسرو آرش کمان، شاه جهانبان چون پدر
با يوسفان گرگ آشتي پيش آر و پيمان تازه کن		شرطي کز اول داشتي با عشق خوبان تازه کن
نقش زر سودائيان از مهر سلطان تازه کن		اي عاشق جان بر ميان، با دوست نه جان در ميان
بازار مي زان تيز بين مرسوم جان زان تازه کن		ساقي فريب آميز بين مطرب نشاط انگيز بين
بر زاهدان انگشت گز، با شاهدان جان تازه کن		ز انگشت ساقي خون رز بستان وز آن انگشت مز
برچين به مژگان جرعه هم از خاک مژگان تازه کن		در پهلوي خم پشت خم بنشين و درياکش بدم
از گاو سيمين هر زمان خون ريز و قربان تازه کن		مي‌ساز تسکين هر زمان عيد طرب بين هر زمان
در شب افروز است مي، زان در شبستان تازه کن		خوش عطسه‌ي روز است مي، ريحان نوروز است مي
ز آه سحرگاهش کنون رو سنگ‌باران تازه کن		اين گنبد نارنج گون بازيچه دارد ز اندرون
بند طبايع برشکن هر چار طوفان تازه کن		از صور آه اخترشکن، طاق فلک‌ها درشکن
در عشق سر ديوان شدي، نامت به ديوان تازه کن		خاقانيا سگ‌جان شدي، کانده کش جانان شدي
آن دل که در بغداد بود اکنون به شروان تازه کن		عشق آتشي کابت ربود از عشق نگريزي چه سود
بغداد ما را ياد ده سوداي خوبان تازه کن		چون جام گيري داد ده، مي تا خط بغداد ده
روزي به بغداد اين مثل در وصف خوبان گفتمش		بغداد باغ است از مثل بل باغ رضوان گفتمش
از خون کنارم دجله شد تا خود چرا آن ديده‌ام		تا بر کنار دجله دوش آن آفت جان ديده‌ام
رويش گلستان عجم کويش دلستان ديده‌ام		سروي ز بستان ارم، شمع شبستان حرم
دل دل کنان در کوي او چون خود فراوان ديده‌ام		بغداد جان‌ها روي او، طرار دل‌ها موي او
در زلف طرارش کنون بغداد پنهان ديده‌ام		باشد به بغداد اندرون طرار پنهان از فسون
نازک تنش چون دجله هم کش کش خرامان ديده‌ام		دجله ز زلفش مشک دم زلفش چو دال دجله خم
دستارچه بسته ز شب بر ماه تابان ديده‌ام		آميخته مه با قصب، انگيخته طوق از غبب
زان نور سيمين گردنش زرين گريبان ديده‌ام		افتاده چون اشک منش نور غبب بر دامنش
زلف و لبش باهم شده ظلمات و حيوان ديده‌ام		زلفش چليپا خم شده لعلش مسيحا دم شده
دل چون دهانش پسته‌وش خونين و خندان ديده‌ام		جان از تنش تيمار کش چون چشم او بيمار و خوش
دلها دوان دندان‌کنان دامن به دندان ديده‌ام		او سرگران با گردنان من در پيش بر سر زنان
جان در خط دلدار او مدهوش و حيران ديده‌ام		تيز است چون بازار او، عاجز شدم در کار او
بر عارضش بازي‌کنان افتان و خيزان ديده‌ام		زلفش بسان زنگيان درهم شده بر هر کران
بغداد را در راه خود از ديده طوفان ديده‌ام		دجله ز تف آه خود کردم تيمم‌گاه خود
کان گوهر ار بخري به جان ارزد که ارزان ديده‌ام		خاقانيا جان برفشان در من يزيد عاشقان
فرمان شروان شاه را بر جان نگهبان ديده‌ام		چون عزم داري راه را چون دل دهي دل‌خواه را
اجرام مرکب صفدري کافلاک ميدان زيبدش		فردوس مجلس داوري کارواح دربان زيبدش
آزاد کرد همتم در بند خوبان نيستم		ني ني ز خوبان غافلم در کار ايشان نيستم
بر دام خوبان نگذرم چون مرغ ايشان نيستم		خود کوي سودا نسپرم خود روي زيبا ننگرم
اين اسب چوبين پي کنم چون مرد ميدان نيستم		ياد بتان تا کي کنم، فرش هوس را طي کنم
پروانه‌ي آتش نيم، مرغ سليمان نيستم		شيداي هر مهوش نيم، جوياي هر دلکش نيم
صبح خرد چون شد عيان نقاب پنهان نيستم		بس نقب کافکندم نهان بر حقه‌ي لعل بتان
تا چند بارم اشک خون گر رواق افشان نيستم		ساقي غم را ز اندرون چون سوخته بيدم کنون
بهر چه هستم بي‌نشان، گر وصل جانان نيستم		هستم به چشم دوستان هستي که پيدا نيست آن
تا کي زيد زرين تنم گر آهنين جان نيستم		گر کس بود سگ‌جان منم اين چرخ سگ‌دل دشمنم
گر هيچ اهلي در جهان، ديدم مسلمان نيستم		جستم سراپاي جهان شيب و فراز آسمان
کز جرعه‌ي هيچ آشنا آلوده دامان نيستم		مانم به خاک کم بها، لب تشنه‌ي آب وفا
روي از کجا و آب کو، خود در غم آن نيستم		برد آبرويم آرزو، ايمه کدام آب و چه رو
تا کي پياده بر اثر پويم که سگبان نيستم		سلطان برنائي مگر بهر سواري شد بدر
من باز جستم نام خود در هيچ ديوان نيستم		هرکس به قدر کام خود جويد به ديوان نام خود
مصحف ز من بگريخت هم کز اهل ايمان نيستم		آتش ز من بنهفت دم گر زند خوانم ديد کم
نه، بابت زمزم نيم، مرد خمستان نيستم		نه، کعبه را محرم نيم، مرد کنيسه هم نيم
مشغول خاقاني نيم، مقبول خاقان نيستم		گر کعبه مي‌داني نيم ور دير مي‌خواني نيم
خاک درش بالين کنم تا چوب ثعبان گرددم		ياد جلال الدين کنم تا سنگ حيوان گرددم
طاس از مه نو دانمش پرچم ز کيوان بينمش		گردون علم برخوانمش انجم سپه ران بينمش
بينام بهره ز اخترش فتحي که توران بينمش		ضرغام زهره گوهرش، بهرام دهره لشکرش
زير نگين و خطبه در بلغار و خزران بينمش		نپسندم از خود اينقدر کز دولت او ما حضر
زرادخانه بابلش مر بط خراسان بينمش		خواهم ز بخت يک دلش، در عرش بينم منزلش
چون گردن گردن‌کشان در طوق فرمان بينمش		لفظم کند گوهرفشان کز فتح شه يابم نشان
کو تاج شير سيستان نعلين سگبان بينمش		چون کاسه‌ي يوزش جهان حلقه به گوش آمد چنان
مومي که گيرد خاتمش حرز سليمان بينمش		نعلي که افکند ادهمش شمشير سازد رستمش
باشد به نام اخستان داعي که بر ران بينمش		اسبي کبود است آسمان هراي زرين اختران
ور در فلک بيند بکين هر چار طوفان بينمش		چون با رضا گردد قرين جبريل بينم بر زمين
چون جويم از نعلش نشان مسمار مرجان بينمش		از بس که لب‌هاي سران بوسد سم اسبش عيان
کايد چو شمس اندر اسد وز چرخ ميدان بينمش		انجم بريزند از حسد جان‌ها گريزند از جسد
با بحر دست آميخته تمساح پيچان بينمش		آن پيل مست انگيخته وز دست شست آميخته
روي آفتاب و تن شبش دم جو ز هر سان بينمش		جوزا لگام مرکبش وز گرد قلب عقربش
هر صبح از سوداي او بر خاک غلطان بينمش		خورشيد چون مولاي او بوسه زند بر پاي او
در موکب روح‌الامين ديوي پري‌سان مي‌رود		گويم که باد چرخ زين زير سليمان مي‌رود
خورشيد فضلش خلق را چون لعل در کان پرورد		اميد عدلش ملک را چون عقل در جان پرورد
آن گل‌شکردان کافتاب اندر صفاهان پرورد		خلقش که گل را برد آب از تابش راي صواب
پيل آرد از هندوستان آنگه به خزران پرورد		اقبال او خزران ستان با عدل شد هم‌داستان
شمشير صولت پرورش ابري که بستان پرورد		بستان دولت کشورش در دست صلت گسترش
گوئي به گوهر تيغ عقل است کيمان پرورد		جنت گهر بر تيغ او دوزخ شرر در تيغ او
هر طفل دولت کاسمان در مهد دوران پرورد		در مکتب مرديش دان از لوح شادي عشر خوان
آري مبارز بارگير از بهر ميدان پرورد		خود نيست دولت را گزير از مهر خاقان کبير
ايام دجال دگر، گرگ ستم زان پرورد		شاه جهان مهدي ظفر، يعني شبان دادگر
کار هدي مهدي کند دجال طغيان پرورد		ايام بدعهدي کند امروز ناگه دي کند
هم خوي سگ باشد بتر شيري که سگبان پرورد		خصمش به اصل است از بشر شيطانش پرورده بشر
چون درسه ظلمت آب را انوار يزدان پرورد		فرش چو خور مهتاب را اراست باب الباب را
نه ظلم دل‌ها خوش کند نه کرم دندان پرورد		آن را که شر سرکش کند ظلمش ز آب آتش کند
کز بهر رم دارد نگه فحلي که چوپان پرورد		چوپان سپهر و رم سپه، فحل رم است اقبال شه
راحت قزايد ياد او چون شکر کاحسان بردهد		دولت برآرد داد او، چون خلد کايمان بردهد
انسش به خدمت نامزد جنش به فرمان باد هم		شاه اولين مهدي است خود ثاني سليمان باد هم
کيوان حسام است از ظفر بهرام پيکان باد هم		گردون غلام است از خطر خورشيد جام است از گهر
ملکت به اندام است ازو، ملت به سامان باد هم		دين روشن ايام است ازو، دولت نکونام است ازو
صدرش چو کعبه است از شرف حکمش چو فرمان باد هم		بزمش چو روضه است از لطف، صحنش چو سدره است از کنف
چون سايه اندر دامنش، پيوسته دامان باد هم		نور است بخت روشنش، سر در گريبان تنش
جام آينه است اسکندري مي آب حيوان باد هم		جام و کفش چو بنگري هست آفتاب و مشتري
چون ابر گريد بر تنش در گريه خندان باد هم		شمشير ضرغام افکنش هردم به خون دشمنش
چون آينه زنگار زد چون شانه دندان باد هم		شمشير خصم از بخت بد، بسته زباني بود و خود
بذلش همه مال است و زر فضلش همه جان بادهم		عزمش همه بال است و پر بزمش همه فال است و فر
بس شاد بخت است آن طرف شادي شروان باد هم		از رفتن مهد شرف خزران شود رضوان کنف
حالش چو جنت هست خوش فالش چو قرآن باد هم		نوروز عذرائي است کش چون دولت شه روح وش
گيرد ز دولت فال نو صد سال ازين‌سان باد هم		پيش ملک ز اقبال نو، نوروزي آرد سال نو
اجرام علوي پيش‌کار، ايزد نگهبان باد هم		بادش سعادت دستيار، ارواح قدسي دوستدار
در هر دعا آمين کند ادريس و رضوان هر نفس		مدحش مرا تلقين کند الهام يزدان هر نفس

خوش خوش به روي ساقيان ديدند خندان صبح را

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته