بايدها و نبايدهاي دعا كردن

گفتگو با حجت‌الاسلام طباطبايي
 

با توجه به اينکه خدا با قانون‌ها و سنت‌هاي ثابتش جهان را اداره مي‌کند، دعاهاي ما چه نقشي مي‌تواند در زندگي داشته باشد؟
 

هر نيازمندي براي رفع نياز خودش و دريافت آنچه که مي‌خواهد، متوجه جايي و چيزي مي‌شود تا بالاخره به آن خواسته‌اش برسد. اين مطلب در طبيعت و حتي در خصوص گياهان هم صادق است. گياه در پي نور مي‌گردد تا خودش را نشان بدهد. اين مساله هيچ ربطي به مساله سنت‌ها ندارد. سنت‌هاي خداوند هيچ تغييري پيدا نمي‌کنند اما يک چيزهايي هست که هميشه قابل تبديل است. همان‌طور که در قرآن آمده: «بديع السموات و الارض» يعني خدا پديدآورنده و نوآور است. خيلي از چيزها قابل تبديل و تغيير است. دعاهاي ما بيشتر در مورد آن قانون‌هايي است که قابل تبديل و تغيير است و خداوند آنها را براي ما قرار داده و انجام آنها را وابسته به درخواست ما کرده و يکي از سنت‌هاي خدا همين است. خودش گفته است که: «ادعوني استجب لکم؛ مرا بخوانيد تا دعاي شما را مستجاب ‌کنم.» پس اين درخواست ما که اسمش دعا است، اصلش ضرورت طبيعت ما است و براساس فهم، درک، بينش و خواسته‌هايمان مرغوبيت و ارزش خواهد داشت. بسياري از بندگان خوب خدا، حتي نمک طعامشان را هم از خدا درخواست مي‌کنند. اين مطلب کنايه از آن است که: «تو مي‌دهي و مي‌دانم که مي‌دهي و من هم طالب آن چيزي هستم که تو مي‌دهي.»

خيلي‌ها بر اين باورند که رابطه مخلوق با خالقش يک رابطه دلي است. با اين حال، آيا لزومي دارد دعاهاي موجود را به زبان عربي بخوانيم؟
 

ببينيد؛ در ارتباط يک مخلوق با خالقش هرکس با هر زباني که بخواهد مي‌تواند دعا کند و از خدا درخواست کند. هيچ اشکالي هم ندارد. حتي اگر فردي در دلش هم بخواهد ارتباط پيدا کند باز منعي ندارد اما مهم اين است که نوع ارتباط هر موجودي و هر کسي در هر چيزي يک جور نيست بلکه همه جورش ميسر است ولي انسان بايد بهترين و برترين راه ارتباطي را جستجو کند. اين کاملا مثل ارتباطات خود ما مردم با هم‌ديگر است. ما با يکديگر با راه‌هاي مختلفي مانند تلفن، نامه، پيامک دادن‌ها، رفت‌وآمدها و... ارتباط برقرار مي‌کنيم ولي کدام يک در چه کاري مهم است؟ آنهايي که مهم‌تر است حتما حضورش بهتر است و حتما تلفظش بهتر است و حتما عربي خواندنش بهتر است؛ چون زبان عربي کامل‌ترين زبان‌ها است و ادب ايجاب مي‌کند که فرد دعاکننده در درخواست خودش از بهترين و کامل‌ترين کلمات استفاده کند.

دعا فقط يک ارتباط معنوي است يا کاربردهاي ديگري هم مي‌تواند داشته باشد؟
 

دعا يعني خواستن. در درون انسان‌ها اين درخواست‌ها 7 مدل است که مردم از نظر علمي به اين 7 مدل توجه ندارند ولي از نظر رفتاري به آن متوجه‌اند. معاني دعا عبارتند از: آمال و آرزوها، مسايل يا سوال‌کننده‌ها، رغبت يا راغب. به همين دليل، شب جمعه اول ماه رجب را ليله‌الرغايب مي‌گويند؛ يعني شب آرزوها. همين رغبت در عصر اولين جمعه ماه رمضان مرکز و موفقيت راغبين است. يعني آنهايي که خيلي مشتاقند و رغبت بيشتري دارند بايد در عصر اولين جمعه ماه رمضان، بيشتر به دعا و نياز بپردازند تا زمينه وصول به خواسته‌هايشان در شب‌هاي قدر را فراهم آورند که در شب‌هاي قدر دعا رد نمي‌شود و حتي روايت داريم: «آنچه که بايد در يک سال به شما برسد در اين شب‌ها تعيين مي‌شود.» متاسفانه يکي از مشکلات ما اين است که نمي‌دانيم چه چيزي از خدا بخواهيم. گاهي چيزهايي مي‌خواهيم که خيلي مهم نبوده‌اند. اين مساله بسيار مهم است که فرد، مهم و اهم زندگيش را تشخيص بدهد و همان را از خدا بخواهد. در آن صورت، او آدم موفقي خواهد بود. همين‌جا به همه خوانندگان‌ توصيه مي‌کنم در اين شب‌هاي ماه مبارک رمضان حتما خواندن دعاي افتتاح و سلام دادن به ائمه معصومين را فراموش نکنند؛ زيرا بي‌توجهي، انسان را دچار مشکل مي‌کند.

مکان هم اثري در استجابت دعا دارد؟
 

حتما. مساجد و مجامع ديني براي دعا کردن مناسب‌ترند. البته مجامعي که مردم بااخلاص و مردمي که بيشتر، ما را به سوي خدا مي‌خوانند، گردهم آمده باشند؛ از همه اينها بهتر است. در صورت امکان، حرم پيامبر(ص)، مسجد کوفه، مسجدالحرام، مزار امامان معصوم و حتي قبور شهدا و صلحا مکان‌هاي خوبي براي دعا کردن هستند زيرا خداوند به اين اماکن نظر لطف خاصي دارد و اجازه داده مومنان در اين اماکن دعا کنند. اما از مکان مهم‌تر، حال دعاکنندگان است. بيشتر کساني که خدمت امام زمان (عج) رسيده‌اند هيچ کدام در اين مکان‌ها نبوده‌اند. اکثرا کساني بوده‌اند که در بيابان‌ها حضور داشته‌اند اما حالشان بر مکان غلبه داشته است و از همه مهم‌تر اينکه چه بايد بکنيم تا خود را به خداوند متعال، پيامبر و امامان و به خصوص به امام زمان(عج) نزديک‌تر کنيم. اين مطلب از هر چيزي مهم‌تر است. به قول معروف، «پيش مني در يمني؛ در يمني پيش مني.»
منبع:www.salamat.com