مروری بر پادکست Podcast یا پادپخش و روش ارائهٔ محتوایی پادکستینگ
نويسنده:معصومه شهبندی - کارشناسی ارتباطات، دانشگاه تهران
موج پادکست به عنوان رسانه از اواخر سال ۲۰۰۴ شروع شد (ویکی‌پدیا). می گوییم اینترنت ابزاری در جهت تسریع جهانی شدن است. محیطی که بیش از سایر رسانه ها امکان شنیده شدن تک تک افراد را به وجود آورده است. اگر رسانه ها در دوره ای با قدرت انحصاری خود فریاد «تک‌صدایی» بودند، اینترنت آغازی برای «چند صدایی» شد. حال اگر بخواهیم به صدا به معنای واقعی خود، «صدا»ی فرستنده تکیه کنیم پادکست این امر را سهولت بخشیده است. در این مقاله سعی من بر این است پادکست و رادیو در کنار هم تحلیل کنم چرا که محتوای هر دو «صدا» است و تفاوت ها بر سر نحوه انتشار و ابزار مورد استفاده برای پخش، در راستای آن محتوا است.
▪ اولین دستگاه های پخش منظم رادیویی در سال۱۹۲۰ در انگلستان به راه افتاد، این در حالی بود که مردم ایران با حدود ۲۰ سال تاخیر رسانه رادیو را شناختند. در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی (۱۹۲۴ م) وزارت جنگ مقدمات استفاده از بی سیم را فراهم کرد. در سال ۱۳۰۵ بی سیم به ایران وارد شد که نهایتا به ایجاد رادیو منتهی شد. هیات وزیران مهر ماه ۱۳۱۳ استفاده از رادیو را تصویب کرد و مقرراتی وضع شد که برای نصب آنتن و استفاده از رادیو اجازه وزارت پست و تلگراف و تلفن لازم بود. در سال ۱۳۱۶ مقدمات ایجاد مرکز رادیو به وسیله وزرات پست و تلگراف و تلفن فراهم و به‌دنبال این اقدام در سال ۱۳۱۷ سازمان پرورش افکار تاسیس شد. در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ اولین فرستنده ی رادیویی در ایران در محل بی سیم در جاده قدیم شمیران افتتاح گردید. (تاریخچه رادیو در دنیا و ایران)
▪ در گذر تاریخ از رادیو به عنوان یک رسانه صدامحور به پادکست می رسیم. نخسیتن بار یک روزنامه نگار انگلیسی زبان به نام "باب همرزلی" واژه پادکست را بکار برد. در سال ۲۰۰۱ اولین ابزار نشر آوا به شکل پادکست فراهم شد ولی تا سال ۲۰۰۳ که به صورت جدی توسط مردم جهان استفاده نشده بود مورد توجه قرار نگرفت(سایت کست دات آی‌آر). در سال ۲۰۰۴ گسترش و محبوبیت این پدیده به حدی رسید که حتی کاخ سفید هم تعدادی از سخنرانی های جرج بوش را به صورت پادکست آماده کرده و بر روی سایت رئیس جمهور امریکا قرار داد.
در لغت نامه اینترنتی ویکی‌پدیا هم در توضیح کلمه پادکست این طور آمده است: «پادکست یا پادپخش یکی از روش های انتشار پرونده بر روی اینترنت و نام عمومی نوعی برنامه‌ی آوایی است که توسط کاربران معمولا بر روی یک پخشکننده ی موسیقی دیجیتال و عموماً یک آی‌پاد به شکل یک فایل صوتی ساخته شده، با استفاده از اینترنت بر روی رایانه های خانگی و یا پخشکننده های دیجیتال پیاده می شود.» (مجله اینترنتی ۷سنگ)
تاریخچه پادکستینگ به ابداع این شیوه از سوی شرکت اپل بر می گردد. کلمه پادکستینگ از ترکیب دو واژه iPod و Broadcasting به‌وجود آمده است. آی‌پاد نام بخش کننده موسیقی شرکت اپل است و برودکستینگ به زبان انگلیسی به معنای انتشار است. در ابتدا لازم بود از مدیا پلیر[۱]ِ آی‌پاد برای دریافت و پخش این فایل ها استفاده شود، اما از آنجا که کل ماجرای پادکستینگ چیزی جز یک ایده ساده نیست و مبتنی بر فناوری های باز و عمومی مانند MP۳ و RSS است، دیری نپایید که این تکنیک در اینترنت عالم‌گیر شد.( بهروز نوعی پور،۱۳۸۵) این روش با افزایش محبوبیت دستگاه پخش موسیقی دیجیتالی آی‌پاد به عنوان روشی آسان برای به اشتراک گذاشتن محتویات صوتی از طریق اینترنت، بوجود آمد.
پیشرفت قابل ملاحظه در پادکست را می توان مرهون تولید کننده های ام‌پی‌تری دانست (ویکی‌پدیا). این نوع نرم افزار ضبط و پخش صدا(mp۳) را چند دانشجوی ایتالیائی اختراع کردند. در عین سبک بودن، حجم زیادی از حافظه کامپیوتر را نمی گیرد و به راحتی می شود ذخیره اش کرد. روش MP۳ ، حجم صدا را به یک پانزدهم رساند بدون اینکه کیفیت اش چندان فرقی بکند.(بی‌بی‌سی فارسی)
مقایسه بین تاریخچه ابداع و گسترش رادیو و نحوه ورود آن به ایران با تاریخچه پادکست قابل تامل است. با گذر زمان و رشد سرعت انتقال تکنولوژی در روند جهانی شدن، توسعه فن آوری های رسانه‌ای هم تغییراتی سریع تر یافته است.
غرب
ایران
فاصله(سال)
▪ چاپ اولین کتاب
۱۴۳۶
۱۸۱۷
۳۸۱
▪ انتشار نخستین روزنامه
۱۶۲۲
۱۸۳۷
۲۱۵
▪ نخستین فرستنده رادیویی
۱۹۲۰
۱۹۴۰
۲۰
▪ نخستین فرستنده تلویزیونی
۱۹۳۶
۱۹۵۸
۲۲
▪ رسانه‌های جمعی در جهان و ایران( محسنیان راد؛۵۰۵،۱۳۸۲)
▪ وبلاگ‌نویسی میل به گفت‌وگو دارد و این ویژگی نهفته فرهنگ ایرانی را که گفت‌وگویی بودن است در ادب فارسی، مستتر و در فرهنگ مذهبی و عارفانه نیز است، می تواند به گونه‌ای باز تولید کند. میل به گفت‌وگو، بخصوص که رسانه های الکترونیک و رسانه های مکتوب، حاوی و حامل فرهنگ منولوگ هستند، اما وبلاگ بیشتر به سمت گفتگویی شدن تمایل پیدا می کند.(خانیکی:۱۳۸۴) حال پادکست خود ِ گفت‌وگو است. از ساده ترین و ابتدایی ترین ابزار برقراری ارتباط یعنی «صدا» بهره می‌برد . اختراع خط آغازی برای ارتباط دور و ثبت شده، با دیگران شد و امروز با رشد تکنولوژی دوباره به جایی رسیده ایم که می توانیم با تکیه به همان صدا بدون نیاز به نوشتار، به صورت طبیعی گفتار و پیام خود را بیان کنیم.
▪ پادکست آغازی‌ست برای تولید شخصی برنامه ای صوتی(رادیویی) و هنگامی که این تولید بر صفحه اینترنت در دسترس قرار می گیرد، همه می توانند «مخاطب» آن شوند. پادکست می شود یک «رسانه»، وسیله و ابزاری برای تولید محتوای صوتی که به صورت فردی و آماتور رشد می کند.
▪ این در حالیست که برای تولید یک برنامه رادیویی پیچ و خم های بسیار از تولید تا رسیدن پیام از طریق امواج به گوش شنونده وجود دارد. به عنوان مثال برنامه ای رادیویی که هرشب از پایتخت آلمان پخش می شد و گاه به کنایه و گاه مستقیم و بی پروا از رضا شاه و انگلستان بدگویی می کرد و در مورد اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران، به تندی زبان به انتقاد می گشود. رضا شاه برای خاموش کردن این صدای معترض در برلین، سرهنگ سهیلی را برای خاموشی این صدای شورشی رهسپار برلین می کند. پس از بازگشت سرهنگ سهیلی، بعد از شهریور ۱۳۲۰ اوضاع و احوال حکایت از آن داشت که در اوایل سال بعد، اوضاع رادیو برلین دست‌خوش تغییراتی خواهد شد. اتل (وزیر مختار آلمان) در نتیجه مذاکرات با دربار ایران و به علت نفوذ وزارت امور خارجه آلمان بر وزارت تبلیغات، بدون مقدمه و بنا بر تقاضای تهران، شاهرخ را محترمانه از آلمان تبعید می کند ولی شاهرخ همچنان حقوق خود را که در آن زمان ماهانه دو هزار مارک بود را از وزارت تبلیغات آلمان دریافت می کند.( تاریخچه اولین رادیوی ایرانی خارج از کشور)
▪ پخش جهانی پادکست با موضوعاتی این چنین سنخیت ندارد چرا که سیستم «انتشار» متفاوت است. فرایند جهانی شدن ، از طریق یک شبکه ارتباطی جهان گستر و یک حوزه عمومی مجازی ناشی از آن، فضا ها و امکان های جدیدی برای نقد تعریف رسمی از هویت ملی و باز تعریف آن و تقویت خود آگاهی هویتی بدیل فراهم می کند ( گل محمدی ۸۰:۱۳۸۳) پادکست فارسی با استفاده از همان شبکه ارتباطی جهان گستر فارغ از پخش دولتی و انحصاری رادیو به بیان آنچه می خواهد می پردازد.
▪ پادکست آوایی است در فضای اینترنت که محدودیت های زمانی و مکانی ندارد. امروزه هر کس در هر کجا که باشد با کمی تخصص می تواند یک پادکست بسازد و دیگر برای رساندن حرف خود به دیگران چند رسانه‌ی محدود وجود ندارد. پادکست می شود دریچه‌ای برای «بیان»، بیان آنچه می خواهی. پادکست به مانند رادیو درگیر امواج نیست، پس در نتیجه خط قرمزها، قوانین و قواعد آن را شامل نمیشود و از محدودیت مکانی رها است و از طرف دیگر محدودیت زمانی برای شنیدن وجود ندارد. البته توجه صرف به قابلیت ها درست نیست، از جمله محدودیت های آن به همان محتوای «صدا» باز می گردد. درست است که پادکست به دلیل انتشار از طریق اینترنت پخش جهانی دارد اما آدم ها، زبان متفاوت دارند در نتیجه یک پادکست همچو عکس نمی تواند مخاطب جهانی داشته باشد.
▪ اثر های مهم رسانه از شکل آن ناشی می شود نه از محتوای آن ( تانکارد،۱۳۸۱:۳۹۴) سخن معروف مک لوهان؛ رسانه همان پیام است، تاکیدی بر این حرف است. ویژگی های پادکست برای شنیدن منجر به قدرت شنونده شده است. به عبارتی مخاطب رسانه سنتی صدا (رادیو) که نقشی کمرنگ در آنچه می شنید داشت، قدرت انتخاب می یابد.
کنترل مخزن اطلاعات
کنترل وقت و موضوع
متمرکز
فرد
متمرکز
خطابی(رادیو)
ثبت‌نامی
فرد
مراجعه‌ای(پادکست)
مراوده‌ای
الگوی چهارگانه‌ی روابط ارتباطی
بورده ویک و من‌کام(۱۹۸۶)[۲] از متغیر های اصلی تمایز بین سیستم های اطلاعاتی، کنترل وقت و موضوع، از طرف دیگر کنترل مخزن اطلاعات نام می برند. در این رویکرد فرض بر این است که شرکت کنندگان به مانند چرخی که حول یک محور می چرخد، گرد هم آمده اند. جریان ارتباطی می تواند مستقیما بین هر یک از شرکت‌کننده های واقع در پیرامون یا مرکز و یک یا چند شرکت‌کننده ی حاشیه‌ای برقرار شود. (مک‌کوئیل؛۱۹۹۷،۵۷)
▪ پادکستینگ بر خلاف سایر روش های ارائه محتوای صوتی که به روش Push Technology کار می‌‌کنند، بر اساس روش Pull Technology است. یعنی، در این روش، مصرف کننده بر اساس تقاضای مشخص خود، به محتوای وب دسترسی دارد و مانند رادیو، مطالب به او تحویل داده نمیشود بلکه او آنها را بر اساس نیاز خود تحویل می گیرد. ( تاکید بر قدرت انتخاب، کنترل مخزن اطلاعات)
▪ در این روش، مصرف کننده محتوای مورد نظر را توسط دستگاه های پخش غیر از رایانه نیز استفاده می‌‌کند و در زمان استفاده، لزوماً نیازی به دسترسی به کامپیوتر نیست. معمولاً دستگاه هایی که می توان پادپخش‌ها را روی آن ها شنید، همان دستگاه های پخش موسیقی دیجیتال هستند که عموماً بسیار کوچک و قابل حمل اند. در نتیجه کاربر در هر زمان و مکانی قادر به استفاده از محتوای صوتی خواهد بود محتوا پس از دریافت از اینترنت، بدون نیاز به ارتباط با اینترنت، قابل استفاده خواهد بود در حالی که در سایر روشها هم چون رادیو اینترنتی نیاز به حفظ ارتباط اینترنتی (online ) برای استفاده از محتوا وجود دارد.
▪ امکان شنیدن هر بخش از محتوا، جلو و عقب بردن آن، شنیدن محدودهٔ خاص از محتوا و سایر کنترل ها از طرف کاربر ممکن است. کاربر به هر تعداد بار که بخواهد می تواند محتوا را گوش دهد در حالی که در رادیو اینترنتی، چنین امکانی به خودی خود وجود ندارد به عبارتی پادکست ماندگار است اما رادیو نه، واژه صدای ماندگار از آن پادکست است که قابلیت ذخیره و مراجعه دوباره و چندین باره دارد.( کنترل وقت و موضوع اطلاعات)
نکته مهم در پادکست و وبلاگ این است که با اینکه هر دو مخاطب بالقوه جهانی دارند اما تولید آن فردی و شخصی است. محتوای پادکست ها نیز جنبه شخصی تر دارند که افراد محدودی را جذب خود می کنند اگر رادیو یک رسانه جمعی باشد پادکست یک رسانه گروهی است.
وبلاگ صد‌ها بار راحت تر از پادکست تولید محتوا صورت می گیرد. رابطه این دو به صورت عموم و خصوص من وجه است به طوری که تقریبا تمامی کسانی که پادکست دارند تجربه وبلاگ نویسی را نیز دارند اما حتی بسیاری از کسانی که فعال در فضای مجازی اند و وبلاگ را می شناسند اصلا واژه پادکست را نشنیده اند. پادکست نیاز به دانش رایانه‌ای بیشتر نسبت به وبلاگ نویسی، علاوه بر آن نیاز به یک دانش نرم افزاری دارد .
۱) چگونه به یک پادکست گوش کنید
۲) چکونه یک پادکست بسازید
تصور از پادکست نباید وبلاگ گفتاری باشد و تنها به گفتن دست نوشته ها اکتفا کنیم. آنچه که می تواند به جذابیت بیشتر پادکست منجر شود توجه به اصول و قلق های برنامه سازی رادیویی است. ساخت یک برنامه پادکست آشنایی هر چند اندک با فنون برنامه سازی رادیویی و استفاده از صدا، موسیقی و سکوت را نیازمند است. اگر سازنده این مهارت ها را نداشته باشد هرچند پیام دارای محتوایی مناسب باشد نمی تواند به موفقیت و جذب مخاطب دست یابد چرا که حرف اصلی در جذب مخاطب را «صدا» می زند.
علاوه بر پادکست هایی که توسط آدم های مشهور ساخته می شود؛ در قالب و کلیشه ی یک برنامه رادیویی در این عرصه قدم نهاده‌اند(بهنود دیگر، بی‌بی سی، هفتگی و ...) نوع دیگری از پادکست‌ها - یعنی تولیدات صوتی منتشر شده در فضای مجازی- هستند، که گفتاری کوتاه مبتنی بر «خلاقیت و مزاح» دارند و بر کارکرد سرگرم کنندگی تاکید دارند. کلید موفقیت پادکست های نوع اول پرداختن به موضوعاتی است که صدای جمهوری اسلامی ایران در آن مورد حرف نمی زند و در شکل برنامه سازی یعنی نحوه استفاده از صدا، موسیقی و سکوت به مانند همان برنامه رادیویی عمل می کنند. محتوای پادکست های نوع دوم مسائل لزوما سیاسی و اجتماعی نیست بلکه کلیت تولید محتوا در قالب صدا را دگرگون کرده، از جهت محتوا از یک طرف شکل و قالب از سویی دیگر، برنامه ای متفاوت از برنامه سازی رادیویی ارائه کرده اند به عبارتی «خلاقیت» محور اصلی موفقیت آنهاست.
گفتار های کوتاهی که توسط فردی دانلود می شود بر روی موبایل - در اینجا نقش همان MP۳ و آی‌پاد را بازی می کنند- قرار می گیرد، از یک فرد به افراد گوناگون داده می شود ابزار انتشار آن علاوه بر اینترنت، بلوتوث و اینفرانت است. این فایل‌های صوتی برخلاف پادکست های معروف که چندین بار در طول برنامه بر نام گوینده و سازنده پادکست تاکید می کند، بی نام و نشان هستند. محتوا، پیام تفریحی و سرگرم کننده نقش مهم را داراست. لحن و گفتار آنها بدون خط قرمز ها، برآمده از میان مردم است . این خط قرمز ها لزوما سیاسی نیست گاه قوانین اجتماعی، فرهنگی و عرفی را نیز شامل می شود. همین نکته باعث جذابیت و انتشار سریع فرد به فرد آن می شود.
تعامل های رسانه- شخص
مک‌کوایل، بلاملر و براون(۱۹۷۲) طرح واره مهم‌ترین ابعاد رضایت از رسانه (تعامل های رسانه- شخص) را اینگونه معرفی کردند:
ـ سرگرمی: فرار از روزمرگی یا مشکلات زندگی، تخلیه عاطفی
ـ روابط شخصی: همراهی و هم نشینی، کاربرد های اجتماعی
ـ هویت شخصی: معرفی خود، کشف حقیقت و تحکیم ارزش‌ها
ـ نظارت: اشکال مختلف اطلاع جویی(مک‌کوایل؛ ۱۹۹۷،۱۰۷)
اگر این محتوا های موجود در موبایل را یک پادکست بنامیم که در آن از ابزار انتشار فرد به فرد استفاده می شود ، تاکید اصلی در بحث رضایت از رسانه بر نقش سرگرمی: فرار از روزمرگی یا مشکلات زندگی،تخلیه عاطفی است.
چند رسانه‌ای شدن[۴] و فشردن رسانه ها درون یکدیگر «صدا» را ماندگار تر کرده است وقتی دستگاه موبایل، امکان پخش mp۳ دارد، بلوتوث و اینفرانت راهی برای انتقال «پیام» می شود پس پادکست ها و صداهایی که هیچ وقت نمی دانیم برای کیست نیز، محتوای رد و بدل شده بین افراد می شود.
محتوای رسانه را می توان یکی از پر حجم ترین و دست نیافتنی ترین مجموعه داده هایی دانست که می تواند بسیار درباره جامعه سخن بگوید (مک کوایل،۱۹۸۸:۲۵۲) بررسی محتوای فایل های صوتی موبایل ها، بخشی از صدای جامعه است. بر اساس تئوری استفاده و رضایتمندی با توجه به نوع رابطه مخاطب و رسانه و برای رفع نیاز هایش، به سهولت می توان از طریق نوع اطلاعات کسب شده روزمره به وسیله مخاطبان، «اهداف و آرمان» های مورد توجه رسانه را به‌دست آورد.(خجسته؛ ۱۳۸۵،۷) برعکس این نیز صدق می کند یعنی از روی محتوای ارائه شده و میزان شنیده شدن و انتشار آن، اهداف و آرمان های مخاطب از شنیدن را به دست آورد.
پادکست هیچ‌گاه رسانه‌جمعی[۵] نمی شود اما در دنیای امروز یافتن جمع کثیری از مخاطبان نیست که حرف اصلی را در پیروزی یک رسانه می زند بلکه جذب مخاطب و توانایی نگه داشتن او اهمیتی فزون دارد.
منابع:
ـ پادکست در ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد http://fa.wikipedia.org/wiki/%D۹%BE%D۸%A۷%D۸%AF%DA%A۹%D۸%B۳%D۸%AA#.D۹.۸۸.D۸.A۷.DA.۹۸.D۹.۸۷_.D۹.BE.D۸.A۷.D۸.AF.DA.A۹.D۸.B۳.D۸.AA و http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_podcasting
ـ پادکست تازه ترین تکنولوژی برای رادیو، بی‌بی‌سی فارسی http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/۲۰۰۵/۰۷/۰۵۰۷۱۴_zn_ipod.shtml
ـ پنابادی، ا(۱۳۸۵) پیامگیران صدا در بهار ۸۵، مرکز تحقیقات صدا و سیما اداره کل پژوهش های اجتماعی و سنجش برنامه ای گروه سنجش برنامه ای غیرنمایشی شماره ۱۰۱ سال ۱۳۸۵
ـ تاریخچه رادیو در دنیا و ایران، مجله خانواده سبز http://www.ksabz.net/paper.asp?AID=۴۲۴۵
ـ تانکارد، س ( ۱۳۸۱) نظریه های ارتباطات ، ترجمه علیرضا دهقان،انتشارات دانشگاه تهران
ـ ساروخانی، ب (۱۳۸۲)جامعه شناسی ارتباطات ، تهران : انتشارات اطلاعات
ـ مجله اینترنتی ۷سنگ: http://www.۷sang.com/mag/pages/informationtechnology.html
ـ گل محمدی ، ا (۲۰۰۵) فرهنگی شدن جهان http://ayandehnegar.org
ـ خجسته، ح (۱۳۸۵) مطالعاتی جامعه‌شناختی درباره رادیو، تهران: دفتر پژوهش های رادیو
ـ محسنیان راد، م (۱۳۸۲) ارتباط شناسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سروش
ـ مک کوایل، د (۱۹۸۸) در آمدی بر نظریه های ارتباطات جمعی ، ترجمه پرویز اجلالی ، تهران:مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها
ـ مک‌کوایل، د (۱۹۹۷) مخاطب شناسی، ترجمه مهدی منتظرقائم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
ـ نوعی پور، ب ، گسترش پر سر و صدای Podcasting در اینترنت نشریه عصر شبکه - پانزدهم مرداد شماره ۱۲: http://www.shabakeh-mag.com/asreshabakeh/Show.aspx?n=۱۰۰۱۳۳۵
ـ یزدیان، پ (۲۰۰۵)، تاریخچه اولین رادیوی ایرانی خارج از کشور http://payam.malakut.org/archives/۰۰۸۶۹۲.shtml
http://yazdit.mihanblog.com/More-۱۱۷۴.ASPX
منبع : آفتاب
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : amirpetrucci0261
● مقدمه:
● مروری بر تاریخچه رادیو ؛ از دیروز تا امروز
▪ اولین دستگاه های پخش منظم رادیویی در سال۱۹۲۰ در انگلستان به راه افتاد، این در حالی بود که مردم ایران با حدود ۲۰ سال تاخیر رسانه رادیو را شناختند. در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی (۱۹۲۴ م) وزارت جنگ مقدمات استفاده از بی سیم را فراهم کرد. در سال ۱۳۰۵ بی سیم به ایران وارد شد که نهایتا به ایجاد رادیو منتهی شد. هیات وزیران مهر ماه ۱۳۱۳ استفاده از رادیو را تصویب کرد و مقرراتی وضع شد که برای نصب آنتن و استفاده از رادیو اجازه وزارت پست و تلگراف و تلفن لازم بود. در سال ۱۳۱۶ مقدمات ایجاد مرکز رادیو به وسیله وزرات پست و تلگراف و تلفن فراهم و به‌دنبال این اقدام در سال ۱۳۱۷ سازمان پرورش افکار تاسیس شد. در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ اولین فرستنده ی رادیویی در ایران در محل بی سیم در جاده قدیم شمیران افتتاح گردید. (تاریخچه رادیو در دنیا و ایران)
▪ در گذر تاریخ از رادیو به عنوان یک رسانه صدامحور به پادکست می رسیم. نخسیتن بار یک روزنامه نگار انگلیسی زبان به نام "باب همرزلی" واژه پادکست را بکار برد. در سال ۲۰۰۱ اولین ابزار نشر آوا به شکل پادکست فراهم شد ولی تا سال ۲۰۰۳ که به صورت جدی توسط مردم جهان استفاده نشده بود مورد توجه قرار نگرفت(سایت کست دات آی‌آر). در سال ۲۰۰۴ گسترش و محبوبیت این پدیده به حدی رسید که حتی کاخ سفید هم تعدادی از سخنرانی های جرج بوش را به صورت پادکست آماده کرده و بر روی سایت رئیس جمهور امریکا قرار داد.
● نیم نگاهی به تاریخچه پادکستینگ
در لغت نامه اینترنتی ویکی‌پدیا هم در توضیح کلمه پادکست این طور آمده است: «پادکست یا پادپخش یکی از روش های انتشار پرونده بر روی اینترنت و نام عمومی نوعی برنامه‌ی آوایی است که توسط کاربران معمولا بر روی یک پخشکننده ی موسیقی دیجیتال و عموماً یک آی‌پاد به شکل یک فایل صوتی ساخته شده، با استفاده از اینترنت بر روی رایانه های خانگی و یا پخشکننده های دیجیتال پیاده می شود.» (مجله اینترنتی ۷سنگ)
تاریخچه پادکستینگ به ابداع این شیوه از سوی شرکت اپل بر می گردد. کلمه پادکستینگ از ترکیب دو واژه iPod و Broadcasting به‌وجود آمده است. آی‌پاد نام بخش کننده موسیقی شرکت اپل است و برودکستینگ به زبان انگلیسی به معنای انتشار است. در ابتدا لازم بود از مدیا پلیر[۱]ِ آی‌پاد برای دریافت و پخش این فایل ها استفاده شود، اما از آنجا که کل ماجرای پادکستینگ چیزی جز یک ایده ساده نیست و مبتنی بر فناوری های باز و عمومی مانند MP۳ و RSS است، دیری نپایید که این تکنیک در اینترنت عالم‌گیر شد.( بهروز نوعی پور،۱۳۸۵) این روش با افزایش محبوبیت دستگاه پخش موسیقی دیجیتالی آی‌پاد به عنوان روشی آسان برای به اشتراک گذاشتن محتویات صوتی از طریق اینترنت، بوجود آمد.
پیشرفت قابل ملاحظه در پادکست را می توان مرهون تولید کننده های ام‌پی‌تری دانست (ویکی‌پدیا). این نوع نرم افزار ضبط و پخش صدا(mp۳) را چند دانشجوی ایتالیائی اختراع کردند. در عین سبک بودن، حجم زیادی از حافظه کامپیوتر را نمی گیرد و به راحتی می شود ذخیره اش کرد. روش MP۳ ، حجم صدا را به یک پانزدهم رساند بدون اینکه کیفیت اش چندان فرقی بکند.(بی‌بی‌سی فارسی)
● نخستین پادکست در ایران
مقایسه بین تاریخچه ابداع و گسترش رادیو و نحوه ورود آن به ایران با تاریخچه پادکست قابل تامل است. با گذر زمان و رشد سرعت انتقال تکنولوژی در روند جهانی شدن، توسعه فن آوری های رسانه‌ای هم تغییراتی سریع تر یافته است.
غرب
ایران
فاصله(سال)
▪ چاپ اولین کتاب
۱۴۳۶
۱۸۱۷
۳۸۱
▪ انتشار نخستین روزنامه
۱۶۲۲
۱۸۳۷
۲۱۵
▪ نخستین فرستنده رادیویی
۱۹۲۰
۱۹۴۰
۲۰
▪ نخستین فرستنده تلویزیونی
۱۹۳۶
۱۹۵۸
۲۲
▪ رسانه‌های جمعی در جهان و ایران( محسنیان راد؛۵۰۵،۱۳۸۲)
● آغازی بر پادکست
▪ وبلاگ‌نویسی میل به گفت‌وگو دارد و این ویژگی نهفته فرهنگ ایرانی را که گفت‌وگویی بودن است در ادب فارسی، مستتر و در فرهنگ مذهبی و عارفانه نیز است، می تواند به گونه‌ای باز تولید کند. میل به گفت‌وگو، بخصوص که رسانه های الکترونیک و رسانه های مکتوب، حاوی و حامل فرهنگ منولوگ هستند، اما وبلاگ بیشتر به سمت گفتگویی شدن تمایل پیدا می کند.(خانیکی:۱۳۸۴) حال پادکست خود ِ گفت‌وگو است. از ساده ترین و ابتدایی ترین ابزار برقراری ارتباط یعنی «صدا» بهره می‌برد . اختراع خط آغازی برای ارتباط دور و ثبت شده، با دیگران شد و امروز با رشد تکنولوژی دوباره به جایی رسیده ایم که می توانیم با تکیه به همان صدا بدون نیاز به نوشتار، به صورت طبیعی گفتار و پیام خود را بیان کنیم.
▪ پادکست آغازی‌ست برای تولید شخصی برنامه ای صوتی(رادیویی) و هنگامی که این تولید بر صفحه اینترنت در دسترس قرار می گیرد، همه می توانند «مخاطب» آن شوند. پادکست می شود یک «رسانه»، وسیله و ابزاری برای تولید محتوای صوتی که به صورت فردی و آماتور رشد می کند.
▪ این در حالیست که برای تولید یک برنامه رادیویی پیچ و خم های بسیار از تولید تا رسیدن پیام از طریق امواج به گوش شنونده وجود دارد. به عنوان مثال برنامه ای رادیویی که هرشب از پایتخت آلمان پخش می شد و گاه به کنایه و گاه مستقیم و بی پروا از رضا شاه و انگلستان بدگویی می کرد و در مورد اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران، به تندی زبان به انتقاد می گشود. رضا شاه برای خاموش کردن این صدای معترض در برلین، سرهنگ سهیلی را برای خاموشی این صدای شورشی رهسپار برلین می کند. پس از بازگشت سرهنگ سهیلی، بعد از شهریور ۱۳۲۰ اوضاع و احوال حکایت از آن داشت که در اوایل سال بعد، اوضاع رادیو برلین دست‌خوش تغییراتی خواهد شد. اتل (وزیر مختار آلمان) در نتیجه مذاکرات با دربار ایران و به علت نفوذ وزارت امور خارجه آلمان بر وزارت تبلیغات، بدون مقدمه و بنا بر تقاضای تهران، شاهرخ را محترمانه از آلمان تبعید می کند ولی شاهرخ همچنان حقوق خود را که در آن زمان ماهانه دو هزار مارک بود را از وزارت تبلیغات آلمان دریافت می کند.( تاریخچه اولین رادیوی ایرانی خارج از کشور)
▪ پخش جهانی پادکست با موضوعاتی این چنین سنخیت ندارد چرا که سیستم «انتشار» متفاوت است. فرایند جهانی شدن ، از طریق یک شبکه ارتباطی جهان گستر و یک حوزه عمومی مجازی ناشی از آن، فضا ها و امکان های جدیدی برای نقد تعریف رسمی از هویت ملی و باز تعریف آن و تقویت خود آگاهی هویتی بدیل فراهم می کند ( گل محمدی ۸۰:۱۳۸۳) پادکست فارسی با استفاده از همان شبکه ارتباطی جهان گستر فارغ از پخش دولتی و انحصاری رادیو به بیان آنچه می خواهد می پردازد.
▪ پادکست آوایی است در فضای اینترنت که محدودیت های زمانی و مکانی ندارد. امروزه هر کس در هر کجا که باشد با کمی تخصص می تواند یک پادکست بسازد و دیگر برای رساندن حرف خود به دیگران چند رسانه‌ی محدود وجود ندارد. پادکست می شود دریچه‌ای برای «بیان»، بیان آنچه می خواهی. پادکست به مانند رادیو درگیر امواج نیست، پس در نتیجه خط قرمزها، قوانین و قواعد آن را شامل نمیشود و از محدودیت مکانی رها است و از طرف دیگر محدودیت زمانی برای شنیدن وجود ندارد. البته توجه صرف به قابلیت ها درست نیست، از جمله محدودیت های آن به همان محتوای «صدا» باز می گردد. درست است که پادکست به دلیل انتشار از طریق اینترنت پخش جهانی دارد اما آدم ها، زبان متفاوت دارند در نتیجه یک پادکست همچو عکس نمی تواند مخاطب جهانی داشته باشد.
▪ اثر های مهم رسانه از شکل آن ناشی می شود نه از محتوای آن ( تانکارد،۱۳۸۱:۳۹۴) سخن معروف مک لوهان؛ رسانه همان پیام است، تاکیدی بر این حرف است. ویژگی های پادکست برای شنیدن منجر به قدرت شنونده شده است. به عبارتی مخاطب رسانه سنتی صدا (رادیو) که نقشی کمرنگ در آنچه می شنید داشت، قدرت انتخاب می یابد.
کنترل مخزن اطلاعات
کنترل وقت و موضوع
متمرکز
فرد
متمرکز
خطابی(رادیو)
ثبت‌نامی
فرد
مراجعه‌ای(پادکست)
مراوده‌ای
الگوی چهارگانه‌ی روابط ارتباطی
بورده ویک و من‌کام(۱۹۸۶)[۲] از متغیر های اصلی تمایز بین سیستم های اطلاعاتی، کنترل وقت و موضوع، از طرف دیگر کنترل مخزن اطلاعات نام می برند. در این رویکرد فرض بر این است که شرکت کنندگان به مانند چرخی که حول یک محور می چرخد، گرد هم آمده اند. جریان ارتباطی می تواند مستقیما بین هر یک از شرکت‌کننده های واقع در پیرامون یا مرکز و یک یا چند شرکت‌کننده ی حاشیه‌ای برقرار شود. (مک‌کوئیل؛۱۹۹۷،۵۷)
● پادکست در الگوی چهارگانه ی روابط ارتباطی
● ویژگیهای رسانه ای پادکستینگ
▪ پادکستینگ بر خلاف سایر روش های ارائه محتوای صوتی که به روش Push Technology کار می‌‌کنند، بر اساس روش Pull Technology است. یعنی، در این روش، مصرف کننده بر اساس تقاضای مشخص خود، به محتوای وب دسترسی دارد و مانند رادیو، مطالب به او تحویل داده نمیشود بلکه او آنها را بر اساس نیاز خود تحویل می گیرد. ( تاکید بر قدرت انتخاب، کنترل مخزن اطلاعات)
▪ در این روش، مصرف کننده محتوای مورد نظر را توسط دستگاه های پخش غیر از رایانه نیز استفاده می‌‌کند و در زمان استفاده، لزوماً نیازی به دسترسی به کامپیوتر نیست. معمولاً دستگاه هایی که می توان پادپخش‌ها را روی آن ها شنید، همان دستگاه های پخش موسیقی دیجیتال هستند که عموماً بسیار کوچک و قابل حمل اند. در نتیجه کاربر در هر زمان و مکانی قادر به استفاده از محتوای صوتی خواهد بود محتوا پس از دریافت از اینترنت، بدون نیاز به ارتباط با اینترنت، قابل استفاده خواهد بود در حالی که در سایر روشها هم چون رادیو اینترنتی نیاز به حفظ ارتباط اینترنتی (online ) برای استفاده از محتوا وجود دارد.
▪ امکان شنیدن هر بخش از محتوا، جلو و عقب بردن آن، شنیدن محدودهٔ خاص از محتوا و سایر کنترل ها از طرف کاربر ممکن است. کاربر به هر تعداد بار که بخواهد می تواند محتوا را گوش دهد در حالی که در رادیو اینترنتی، چنین امکانی به خودی خود وجود ندارد به عبارتی پادکست ماندگار است اما رادیو نه، واژه صدای ماندگار از آن پادکست است که قابلیت ذخیره و مراجعه دوباره و چندین باره دارد.( کنترل وقت و موضوع اطلاعات)
● پادکست و وبلاگ
نکته مهم در پادکست و وبلاگ این است که با اینکه هر دو مخاطب بالقوه جهانی دارند اما تولید آن فردی و شخصی است. محتوای پادکست ها نیز جنبه شخصی تر دارند که افراد محدودی را جذب خود می کنند اگر رادیو یک رسانه جمعی باشد پادکست یک رسانه گروهی است.
وبلاگ صد‌ها بار راحت تر از پادکست تولید محتوا صورت می گیرد. رابطه این دو به صورت عموم و خصوص من وجه است به طوری که تقریبا تمامی کسانی که پادکست دارند تجربه وبلاگ نویسی را نیز دارند اما حتی بسیاری از کسانی که فعال در فضای مجازی اند و وبلاگ را می شناسند اصلا واژه پادکست را نشنیده اند. پادکست نیاز به دانش رایانه‌ای بیشتر نسبت به وبلاگ نویسی، علاوه بر آن نیاز به یک دانش نرم افزاری دارد .
● در مورد پادکست ها
۱) چگونه به یک پادکست گوش کنید
۲) چکونه یک پادکست بسازید
تصور از پادکست نباید وبلاگ گفتاری باشد و تنها به گفتن دست نوشته ها اکتفا کنیم. آنچه که می تواند به جذابیت بیشتر پادکست منجر شود توجه به اصول و قلق های برنامه سازی رادیویی است. ساخت یک برنامه پادکست آشنایی هر چند اندک با فنون برنامه سازی رادیویی و استفاده از صدا، موسیقی و سکوت را نیازمند است. اگر سازنده این مهارت ها را نداشته باشد هرچند پیام دارای محتوایی مناسب باشد نمی تواند به موفقیت و جذب مخاطب دست یابد چرا که حرف اصلی در جذب مخاطب را «صدا» می زند.
علاوه بر پادکست هایی که توسط آدم های مشهور ساخته می شود؛ در قالب و کلیشه ی یک برنامه رادیویی در این عرصه قدم نهاده‌اند(بهنود دیگر، بی‌بی سی، هفتگی و ...) نوع دیگری از پادکست‌ها - یعنی تولیدات صوتی منتشر شده در فضای مجازی- هستند، که گفتاری کوتاه مبتنی بر «خلاقیت و مزاح» دارند و بر کارکرد سرگرم کنندگی تاکید دارند. کلید موفقیت پادکست های نوع اول پرداختن به موضوعاتی است که صدای جمهوری اسلامی ایران در آن مورد حرف نمی زند و در شکل برنامه سازی یعنی نحوه استفاده از صدا، موسیقی و سکوت به مانند همان برنامه رادیویی عمل می کنند. محتوای پادکست های نوع دوم مسائل لزوما سیاسی و اجتماعی نیست بلکه کلیت تولید محتوا در قالب صدا را دگرگون کرده، از جهت محتوا از یک طرف شکل و قالب از سویی دیگر، برنامه ای متفاوت از برنامه سازی رادیویی ارائه کرده اند به عبارتی «خلاقیت» محور اصلی موفقیت آنهاست.
گفتار های کوتاهی که توسط فردی دانلود می شود بر روی موبایل - در اینجا نقش همان MP۳ و آی‌پاد را بازی می کنند- قرار می گیرد، از یک فرد به افراد گوناگون داده می شود ابزار انتشار آن علاوه بر اینترنت، بلوتوث و اینفرانت است. این فایل‌های صوتی برخلاف پادکست های معروف که چندین بار در طول برنامه بر نام گوینده و سازنده پادکست تاکید می کند، بی نام و نشان هستند. محتوا، پیام تفریحی و سرگرم کننده نقش مهم را داراست. لحن و گفتار آنها بدون خط قرمز ها، برآمده از میان مردم است . این خط قرمز ها لزوما سیاسی نیست گاه قوانین اجتماعی، فرهنگی و عرفی را نیز شامل می شود. همین نکته باعث جذابیت و انتشار سریع فرد به فرد آن می شود.
تعامل های رسانه- شخص
مک‌کوایل، بلاملر و براون(۱۹۷۲) طرح واره مهم‌ترین ابعاد رضایت از رسانه (تعامل های رسانه- شخص) را اینگونه معرفی کردند:
ـ سرگرمی: فرار از روزمرگی یا مشکلات زندگی، تخلیه عاطفی
ـ روابط شخصی: همراهی و هم نشینی، کاربرد های اجتماعی
ـ هویت شخصی: معرفی خود، کشف حقیقت و تحکیم ارزش‌ها
ـ نظارت: اشکال مختلف اطلاع جویی(مک‌کوایل؛ ۱۹۹۷،۱۰۷)
اگر این محتوا های موجود در موبایل را یک پادکست بنامیم که در آن از ابزار انتشار فرد به فرد استفاده می شود ، تاکید اصلی در بحث رضایت از رسانه بر نقش سرگرمی: فرار از روزمرگی یا مشکلات زندگی،تخلیه عاطفی است.
● یافته های یک نظرسنجی مرکز تحقیقات صداوسیما
چند رسانه‌ای شدن[۴] و فشردن رسانه ها درون یکدیگر «صدا» را ماندگار تر کرده است وقتی دستگاه موبایل، امکان پخش mp۳ دارد، بلوتوث و اینفرانت راهی برای انتقال «پیام» می شود پس پادکست ها و صداهایی که هیچ وقت نمی دانیم برای کیست نیز، محتوای رد و بدل شده بین افراد می شود.
محتوای رسانه را می توان یکی از پر حجم ترین و دست نیافتنی ترین مجموعه داده هایی دانست که می تواند بسیار درباره جامعه سخن بگوید (مک کوایل،۱۹۸۸:۲۵۲) بررسی محتوای فایل های صوتی موبایل ها، بخشی از صدای جامعه است. بر اساس تئوری استفاده و رضایتمندی با توجه به نوع رابطه مخاطب و رسانه و برای رفع نیاز هایش، به سهولت می توان از طریق نوع اطلاعات کسب شده روزمره به وسیله مخاطبان، «اهداف و آرمان» های مورد توجه رسانه را به‌دست آورد.(خجسته؛ ۱۳۸۵،۷) برعکس این نیز صدق می کند یعنی از روی محتوای ارائه شده و میزان شنیده شدن و انتشار آن، اهداف و آرمان های مخاطب از شنیدن را به دست آورد.
● سخن آخر
پادکست هیچ‌گاه رسانه‌جمعی[۵] نمی شود اما در دنیای امروز یافتن جمع کثیری از مخاطبان نیست که حرف اصلی را در پیروزی یک رسانه می زند بلکه جذب مخاطب و توانایی نگه داشتن او اهمیتی فزون دارد.
منابع:
ـ پادکست در ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد http://fa.wikipedia.org/wiki/%D۹%BE%D۸%A۷%D۸%AF%DA%A۹%D۸%B۳%D۸%AA#.D۹.۸۸.D۸.A۷.DA.۹۸.D۹.۸۷_.D۹.BE.D۸.A۷.D۸.AF.DA.A۹.D۸.B۳.D۸.AA و http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_podcasting
ـ پادکست تازه ترین تکنولوژی برای رادیو، بی‌بی‌سی فارسی http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/۲۰۰۵/۰۷/۰۵۰۷۱۴_zn_ipod.shtml
ـ پنابادی، ا(۱۳۸۵) پیامگیران صدا در بهار ۸۵، مرکز تحقیقات صدا و سیما اداره کل پژوهش های اجتماعی و سنجش برنامه ای گروه سنجش برنامه ای غیرنمایشی شماره ۱۰۱ سال ۱۳۸۵
ـ تاریخچه رادیو در دنیا و ایران، مجله خانواده سبز http://www.ksabz.net/paper.asp?AID=۴۲۴۵
ـ تانکارد، س ( ۱۳۸۱) نظریه های ارتباطات ، ترجمه علیرضا دهقان،انتشارات دانشگاه تهران
ـ ساروخانی، ب (۱۳۸۲)جامعه شناسی ارتباطات ، تهران : انتشارات اطلاعات
ـ مجله اینترنتی ۷سنگ: http://www.۷sang.com/mag/pages/informationtechnology.html
ـ گل محمدی ، ا (۲۰۰۵) فرهنگی شدن جهان http://ayandehnegar.org
ـ خجسته، ح (۱۳۸۵) مطالعاتی جامعه‌شناختی درباره رادیو، تهران: دفتر پژوهش های رادیو
ـ محسنیان راد، م (۱۳۸۲) ارتباط شناسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سروش
ـ مک کوایل، د (۱۹۸۸) در آمدی بر نظریه های ارتباطات جمعی ، ترجمه پرویز اجلالی ، تهران:مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها
ـ مک‌کوایل، د (۱۹۹۷) مخاطب شناسی، ترجمه مهدی منتظرقائم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
ـ نوعی پور، ب ، گسترش پر سر و صدای Podcasting در اینترنت نشریه عصر شبکه - پانزدهم مرداد شماره ۱۲: http://www.shabakeh-mag.com/asreshabakeh/Show.aspx?n=۱۰۰۱۳۳۵
ـ یزدیان، پ (۲۰۰۵)، تاریخچه اولین رادیوی ایرانی خارج از کشور http://payam.malakut.org/archives/۰۰۸۶۹۲.shtml
http://yazdit.mihanblog.com/More-۱۱۷۴.ASPX
منبع : آفتاب
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : amirpetrucci0261
