جنايتکاران پهنه اقيانوس

دزدان دريايي از قديم تا امروز در پهنه درياهاي آزاد در کمين کشتي هاي تجاري و مسافربري نشسته اند
دزدان دريايي هميشه موضوع جذابي براي صنعت سرگرمي بوده اند: رمان ها، فيلم هاي سينمايي و کارتون هاي بسياري بر اساس زندگي و ماجراهاي دزدان دريايي ساخته شده اند. اما قضيه در دنياي واقعي اصلاً سرگرم کننده و جذاب نيست. دريا هم مانند آسمان قلمرويي است آزاد و نامحدود و به همين دليل مي توان دريا را بهترين مکان براي سرقت و جنايت ناميد. در پهنه آبي و بي انتهاي درياها نه راه فراري هست و نه پليسي که به کمک مالباختگان بشتابد. شايد به همين دليل است که اين نوع سرقت از ساليان دور تا به حال هميشه مورد توجه سارقان حرفه اي بوده و هرگز به طور کامل ريشه کن نشده است.
دزدي دريايي از قرن سيزدهم ميلادي رواج بيشتري پيدا کرد؛ زماني که صنعت کشتيراني هم در تجارت و هم در جنگ به يک برگ برنده تبديل شده بود. انگلستان ساليان متمادي به خاطر قدرت نيروي دريايي خود توانست موقعيت اقتصادي و سياسي مستحکمي براي خود دست و پا کند و بر ساير کشورهاي اروپا و حتي آفريقا و آمريکا حکومت کند. در آن سال ها بسياري از مردم فکر مي کردند که دزدان دريايي درياهاي آزاد مأموران دولت ملکه هستند تا از قدرت گيري دولت هايي مثل پرتغال و فرانسه جلوگيري کنند. به هر حال دزدان دريايي بيش از شش قرن وحشت سياه درياهاي آزاد بودند و هر کشتي تجاري، مسافري يا جنگي را تهديد مي کردند. بعضي از دولت هاي قديم از کشتي هاي اسکورت نظامي استفاده مي کردند اما دزدان دريايي که در واقع ملوانان و دريانوردان حرفه اي و کار کشته آن زمان بودند، همواره مي توانستند با استفاده از تاکتيک هاي جنگ در دريا کشتي هاي مختلف را به سرعت تسخير کنند. جالب است بدانيد دزدي دريايي اولين جرمي است که دادگاه هاي قضائي دنيا به عنوان جرمي فرامرزي شناختند چون معمولاً دزدي دريايي در اقيانوس ها و درياهاي آزاد اتفاق مي افتد و نمي توان مرز و محدوده اي براي آن در نظر گرفت. اين نکته اي بود که بيشتر به نفع دزدان دريايي تمام مي شد چون معمولاً نيروي دريايي کشورهاي مختلف هماهنگ نبودند و هميشه نقاط کوري در نقشه آبي جهان پيدا مي شد که جولانگاه دزدان دريايي باشد. به همين دليل در سال هاي پاياني قرن نوزدهم دريانوردان از نقشه هايي استفاده مي کردند که در آنها مناطق خطرناک مشخص شده بود و سعي مي کردند به هيچ قيمتي وارد آن محدوده ها نشوند. محدوده هاي خطرناکي که به دليل ضعف نيروي دريايي کشورهاي مختلف به قلمروي حکومت دزدان دريايي تبديل شده بود. در سال هاي اوليه رواج دزدي دريايي، مناطقي چون آناتولي، مديترانه و درياي سياه هميشه بهترين جولانگاه دزدان دريايي به شمار مي آمدند. البته دسته اي از دزدان دريايي هم از موقعيت جغرافيايي درياها و اقيانوس ها براي حمله به ساحل جزاير يا بنادر استفاده مي کردند. آنها شبانه به بنادر حمله کرده پس از سرقت اموال به راحتي از طريق دريا مي گريختند چون بستر درياها و اقيانوس ها بهترين راه فرار براي ملوانان و دريانوردان حرفه اي بود که مي دانستند چگونه از مهلکه گريخته و هيچ ردي از خود به جاي نگذارند.

قلمروي وايکينگ ها
 

معروف ترين دزدان دريايي که از اين تاکتيک استفاده مي کردند وايکينگ ها بودند. شايد بتوان وايکينگ ها را پدر دزدان دريايي قرن نوزدهم ناميد که از سال 783 تا 1066 بعد از ميلاد مسيح به قدرت اول درياهاي شمالي تبديل شده بودند. آنها در قرن هشتم ميلادي قدرت فراواني پيدا کردند و بزرگ ترين حمله و غارت خود، حمله به سويل اسپانيا را در تاريخ ثبت کردند. اين دزدان دريايي اهل اسکانديناوي پهنه بزرگي از نقشه آبي زمين را پوشش داده و همواره عامل ترس شماره يک کشتي هاي مسافري و تجاري به حساب مي آمدند. از سواحل مديترانه اي ايتاليا تا سواحل زيباي آفريقا و تمام نقاط حساس سواحل درياي بالتيک زير حکومت سياه اين دزدان دريايي مخوف قرار داشت. در سال هاي پاياني قرن نهم آنها توانستند حتي بخشي از درياي سياه را هم به قلمروي شيطاني خود افزوده و به غارت کشتي هاي تجاري آسيايي بپردازند. مهم ترين دليل اين اتفاق هم کمبود دولت هاي قدرتمند مرکزي در کشورهاي مختلف اروپايي بود. در فاصله زماني سال هاي 824 تا 961 ميلادي نيز دزدان دريايي عرب تبار قدرت گرفتند و بسياري از کشتي هاي اروپايي را غارت کردند.اما جالب است بدانيد اولين کسي که در تاريخ به جرم دزدي دريايي دستگير و محاکمه شده مردي است انگليسي به نام ويليام ماوريس که در سال 1241 به زندان افتاد و اين نشان مي دهد هنري سوم- پادشاه انگلستان- در آن سال ها تا چه حد در مبارزه با دزدان دريايي موفق بوده است.

دزدان هندوستان
 

از قرن چهاردهم ميلادي قسمت جنوبي کشور هند به دو قسمت تقسيم شده است: اين دو طرف هميشه در مقاطع مختلف تاريخي به جنگ و نزاع با يکديگر پرداخته اند تا قلمروي خود را گسترش دهند. وقوع اين جنگ ها باعث شده آنها هميشه اسب هاي تازه نفس و ادوات جنگي جديد نياز داشته باشند و براي دريافت اين امکانات از دريا استفاده کنند. به همين دليل درياي هند هميشه جولانگاه دزدان دريايي بي رحمي بود که با حمله به کشتي هاي حامل آذوقه يا اسلحه و اسب به غارت مي پرداختند. حتي در دوران صلح هم دزدان دريايي بيکار ننشستند و با حمله به کشتي هاي بازرگاني حامل ادويه، تجار هندي را بيچاره مي کردند. در قرن 16 و 17 ميلادي اين منطقه به دست دزدان دريايي اروپايي فتح شد و اين بدترين خبر براي مسافراني بود که از آنجا عبور مي کردند چرا که دزدان خشن اروپايي گستاخانه کشتي آنان را غارت کرده و زنان و بچه ها را به بردگي مي گرفتند. بيشتر اين دزدان دريايي پرتغالي بودند که کم کم با قدرت گرفتن حکومت مرکزي هند فرار را بر قرار ترجيح دادند. در سال هاي پاياني قرن هيجدهم نيز دزدان دريايي ماراتا به رهبري کانهوجي آنگر در اين منطقه به کشتي هاي بريتانيايي حمله مي کردند و ادعا داشتند تمام کشتي هاي ملکه براي استفاده از آب هاي هند بايد باج و خراج پرداخت کنند.

کاپيتان ميسون و گروه ترسناک
 

اما اگر بخواهيد بدانيد مخوف ترين گروه دزدان دريايي کدام است، بايد نقشه را درنورديده و به جزاير ماداگاسکار سفر کنيد: گروه دزدان دريايي ماداگاسکار سفر کنيد:گروه دزدان دريايي ماداگاسکار در قرن هيجدهم به اوج قدرت رسيد و با 1000 نفر خدمه و کشتي هاي مجهز و مسلح، امنيت درياهاي اروپا و آفريقا را کاملاً بر هم زد. کاپيتان ميسون و گروه ترسناکي از دزدان دريايي ماداگاسکاري که بيشترشان سابقه حضور در ارتش هاي کشورهاي مختلف اروپايي را داشتند تا مدت ها بزرگ ترين خطر موجود در آب هاي آزاد به شمار مي آمدند و حتي نيروي دريايي عرض و طويل ملکه نيز نمي توانست از شرارت هاي اين گروه جلوگيري کند. گروه ميسون اولين دسته دزدان دريايي بودند که براي غارت کشتي ها يا حمله به سواحل و بنادر، از تاکتيک هاي نظامي پيشرفته استفاده مي کرده و به همين دليل هر بار با کمترين تلفات به خوبي نقشه خود را پياده مي کردند.

چيني هاي بي رحم
 

در آسيا مأمن اصلي دزدان دريايي خليج فارس بود. سواحل جنوبي خليج فارس جايي بود که دزدان دريايي مي توانستند به خوبي کمين کنند و کشتي هاي تجاري و مسافربري را به دام بيندازند. ويژگي هاي جغرافيايي خليج فارس و ارتباط آن با آب هاي آزاد به دزدان دريايي اجازه مي داد پس از حمله به کشتي ها به راحتي بگريزند. اما بعدها انگليسي ها براي حفظ منافع اقتصادي خود از اسکورت کشتي هاي نظامي استفاده کردند تا کشتي هاي تجاري هندي را از اين منطقه خطرناک به سلامت عبور دهند. اما در شرق آسيا همواره دزدان دريايي ژاپني بر منطقه حکومت مي کردند و از قرن شانزدهم ميلادي جنوب و جنوب شرق آسيا را نيز به قلمروي خود افزودند. دزدان دريايي ژاپني نيروهاي خود را از ميان جوانان چيني انتخاب مي کردند چون هميشه چيني ها در مسيريابي در دريا و استفاده از فنون و تاکتيک هاي نظامي جنگ در دريا مهارت بيشتري داشتند. اکثر دزدان دريايي ژاپني رابطه خوبي با پادشاهان اين کشور داشتند و گاهي در سياست هاي جنگي پادشاهان نقش اهرم فشار حکومت را بازي مي کردند تا سيستم اقتصادي منطقه هميشه تحت سلطه پادشاهي ژاپن باشد و حکومت ها و گروه هاي مخالف به سرعت سرکوب شوند. با آغاز قرن هيجدهم و تحولات انقلابي در ژاپن، دزدان دريايي چيني قدرت را به دست گرفتند تا چندين سال بازرگانان و تجار آسياي شرقي را آزار دهند.
کاپيتان ژنگ معروف ترين دزد دريايي آن زمان بود. دزدان دريايي چيني مخوف تر از ژاپني ها بودند چون هرگز با هيچ حکومت يا گروهي سازش نکرده و به هيچ کشتي تجاري يا مسافري رحم نمي کردند. در ضمن شيوه کار چيني ها انهدام کامل کشتي هاي غارت شده بود تا جايي که پس از قتل عام تمام خدمه، کشتي را به آتش مي کشيدند. در دهه 1850 نيروي دريايي آمريکا و نيروي دريايي انگلستان عمليات مشترکي براي نابودي دزدان دريايي چيني آغاز کردند. پس از وقوع جنگ هاي متعدد و ريختن خون هاي بسيار بالاخره آمريکايي ها و انگليسي ها توانستند چيني ها را شکست دهند و آرامش و امنيت نسبي بر آب هاي آسياي شرقي حکمفرما سازند. يکي از دلايل قدرت گرفتن اقتصاد انگليسي در آن سال ها نيز استفاده از اين امنيت نسبي و رشد اقتصادي کشورهاي آسياي شرقي بود که در نهايت به رونق بازارهاي انگلستان انجاميد.

امپراتوري بيزانس در چنگ دزدان دريايي
 

معروف ترين گروه دزدان دريايي شرق اروپا در فاصله قرن شانزدهم تا هيجدهم ميلادي، گروه زاپوريژين بود که اکثر خدمه آن را کارگران اوکرايني تشکيل مي دادند. اوکرايني هاي عاصي از حکومت و استبداد فئودال ها با پيوستن به گروه هاي ياغي به قصد انتقام گيري به بنادر و کشتي هاي تحت سلطه فئودال ها حمله مي کردند. دسته اي از آنها نيز بردگاني بودند که تنها براي پيدا کردن غذا و جاي خواب به دزدان دريايي مي پيوستند و کم کم با آموزش بيشتر به افسران قدرتمند کشتي بدل مي شدند. دزدان دريايي اين گروه خود را کوزاک ها مي ناميدند و هدف اصلي شان سواحل درياي سياه و امپراتوري اوتومن بود. در سال 1625 آنها به چنان قدرتي دست يافتند که توانستند با حمله به استانبول، سلطان را از اين شهر باشکوه فراري دهند و بخش بزرگي از ثروت مردم شهر را به غارت ببرند.

دزدان بربري
 

معروف ترين گروه دزدان دريايي آفريقا بربرها بودند که بنادر تونس، تريپولي، الجزاير و مراکش را درنورديده و کشتي هاي تجاري اروپايي را غارت مي کردند. در اوايل قرن نوزدهم بربرها قدرت بيشتري پيدا کرده، از طريق آب هاي آزاد به مناطق آسيايي نقشه آبي رسيدند و کشتي هاي اعراب را مورد حمله قرار دادند. هدف بعدي آنها اروپا بود: تا چندين سال بنادر زيبا و کشتي هاي لوکس اسپانيايي و ايتاليايي لقمه اي آماده بود براي اين دزدان دريايي آفريقايي که از همکاران آمريکايي خود نيز بي رحم تر بودند و گاه کشتي هاي به دام افتاده را با تمام خدمه زنده زنده به آتش مي کشيدند. به گفته مورخان، بيش از يک ميليون اروپايي به دست بربرها اسير شدند و به عنوان برده در شمال آفريقا به فروش رسيدند.

دزدان دريايي کارائيب
 

البته منظور ما کاپيتان جک اسپارو( جاني دپ) و دوستانش در سه گانه « دزدان دريايي کارائيب» نيست. اينجا از دزدان دريايي کارائيب واقعي صحبت مي کنيم: کاپيتان گرت مک نايتي که توانست دو کشتي حامل طلاي مکزيکي را که از آزتک عازم اسپانيا بود غارت کند. دوران طلايي دزدان دريايي همان دوران اوج دزدان دريايي کارائيب است: 1560 تا 1720 ميلادي! تحولات سياسي در اسپانيا باعث شد گروه هاي مختلف دزدان دريايي کمتر به سمت کارائيب تمايل پيدا کنند. شايد بتوان اصلي ترين دليل قدرت يافتن دزدان دريايي کارائيب را در مناقشات سياسي قدرت هاي اروپايي جست و جو کرد. در آن سال ها رقابت اقتصادي، بازرگاني و گاه نظامي ميان حکومت هايي چون انگليس، اسپانيا، پرتغال، آلمان و هلند برقرار بود. اين رقابت اگرچه باعث رشد و توسعه اين کشورها شد اما يک پيامد منفي بزرگ داشت: سران اين دولت ها حاضر نبودند پاي ميز مذاکره بنشينند و در هيچ موردي به توافق برسند که مبارزه مشترک و همه جانبه با دزدان دريايي کارائيب هم چنين همتي مي طلبيد. بنابراين اين دريانوردان شرور نيز از آب گل آلود منطقه ماهي گرفته، به تناوب کشتي هاي تجاري اروپايي را غارت مي کردند و گاه براي غارت سريع تر يک کشتي رقابت مي کردند!

ترسوهاي مشهور!
 

البته برخلاف فيلم هاي سينمايي و رمان هاي عامه پسند، دزدان دريايي کارائيب اصلاً شجاع نبودند و رمز موفقيتشان همان احتياط و ترس هميشگي بود. به عنوان مثال کاپيتان راک هام هرگز نقشه هاي خود را در اختيار افسران ارشد کشتي قرار نمي داد و کاپيتان کيد هميشه سر بر بالشي مي گذاشت که تفنگي آماده شليک زير آن قرار داشت. کاپيتان «رد» استاد فرار در لحظه هاي حساس جنگ بود و به سرعت از منطقه جنگي دور مي شد و سربازانش را تنها مي گذاشت.
بيشتر دزدان دريايي کارائيب اصليتي انگليسي يا فرانسوي داشتند و دولت اسپانيا بيشترين ضربه را در اثر اين حملات تحمل کرد چون اسپانيا بخش بزرگي از سواحل کارائيب را در اختيار داشت و بيشتر کشتي هاي تجاري منطقه نيز متعلق به پادشاه مادريد بودند. غير از مک نايت، کاپيتان هاي معروف ديگري در بين اين دزدان دريايي حضور داشتند: ادوارد تيچ(ريش مشکي)، کاليکو جک راکهانم و از همه معروف تر باتولوميو رابرتز! در دهه 1720 کم کم انگليس توانست قدرت امنيت نسبي را در حريم آبي وسيع خود برقرار کند و اکثر اين دزدان دريايي مشهور را دستگير و اعدام کند!

کمينگاه:سواحل آمريکا
 

در سال هاي ابتدايي قرن هيجدهم باز عصر جديدي براي دزدان دريايي آغاز شد؛ هر چند آنها هرگز نتوانستند دوران دزدان درياي کارائيب را تکرار کنند: آب هاي آمريکا! دزدان دريايي اين دوره بيشتر تمرکز خود را به سواحل آمريکا و مکزيک و کشتي هاي آمريکايي معطوف کردند و برخلاف گذشتگان، بيشتر از تاکتيک هاي فرار سريع استفاده مي کردند تا ايستادن و جنگيدن! کاپيتان ژان لافيته و روبرتو کوفرسي مشهورترين دزدان دريايي اين دوره به شمار مي آيند. آمريکايي ها به سرعت کشتي هاي نظامي ويژه اي براي مبارزه با دزدان دريايي آماده و اعزام کردند. آنها از تجربيات نيروي دريايي انگلستان استفاده کردند و به سرعت بر حلقه دفاعي کاپيتان هاي شرور غلبه کردند. کوبا آخرين مامن اين دزدان دريايي نسبتاً ترسو بود که آن هم توسط آمريکايي ها فتح شد.
منبع:همشهري سرنخ، شماره 74.