منشور عقايد اماميه

منبعي براي مطالعه و آشنايي با عقايد شيعه
 

سازمان فعاليت هاي قرآني دانشجويان کشور، وابسته به جهاد دانشگاهي، با هدف اعتلاي فرهنگ کتاب خواني در بين دانشجويان، ارتقاي سطح دانش قرآني دانشگاهيان، ايجاد فضاي پرسش و پاسخ دانشجويي در نشست هاي قرآني و آشنايي دانشجويان با منابع ديني و اسلامي در جهت پاسخ به شبهات، دومين «جشنواره ملي مطالعات قرآني» ويژه دانشجويان را با محوريت کتاب «منشور عقايد اماميه»، تاليف آيت الله سبحاني در دستور کار خود قرار داده است.
يکي از ويژگي هاي مهم عصر کنوني، پيشرفت هاي چشمگير علمي آن در عرصه هاي گوناگون است. اما به دليل آنکه خاستگاه و انگيزه هاي اصلي آن بر مبناي سعادت و کمال بشر نبوده، به نوعي زمينه هاي بروز بحران هاي مختلف، اعم از مادي و معنوي را براي بشر به وجود آورده است؛ بحران هاي زيست محيطي، جنگ و خرابي، بي عدالتي از سويي و تحقير انسان و ارزش هاي انساني از سوي ديگر، بحران هاي روحي و رواني، فسادهاي اخلاقي و آسيب هاي اساسي به بنياد خانواده، همه از مشکلات و مصائب بشر امروز است. همين امر باعث شده تا انسان مضطرب و گرفتار امروز، به دنبال راه نجاتي براي رهايي از تنگناها بيفتند و شاهد رونق دوباره معنويت در زمان خود باشيم.

نفي سبيل
 

به نظر مي رسد تلاش اصلي نظام سلطه و طاغوت در اين شرايط، نه بر حذف و انکار اصل دين، بلکه عمدتا براي منزوي کردن دين از عرصه هاي سياسي و اجتماعي و تبليغ مکاتب و مسلک هاي نوظهور ديني بنا نهاده شده است. در اين مسير، اصلي ترين و مهم ترين ديني که مورد تهاجم واقع شده است، اسلام ناب محمدي است که انقلاب اسلامي ايران و نظام جمهوري اسلامي به دنبال عينيت بخشيدن به آن است.
شواهد گواه آن است که خانواده و به ويژه جوانان، هدف اصلي جنگ نرم هستند، همان قشري که آينده اين انقلاب و نظام به باور وعقايد آنان گره خورده است. جبهه استکبار با تکيه بر پيشرفت هاي علمي خود، سعي در مسحور کردن انديشه ها و افکار ايشان داشته تا بتواند در اين فضا، شبهات فرهنگي و عقيدتي را القا و پايه هاي ايمان و اخلاق را سست کند. بدين ترتيب آنها را از حرکت در مسير عزت و استقلال فرهنگي و عقيدتي و در پي آن استقلال اقتصادي و اجتماعي و سياسي دلسرد و نا اميد گرداند و چراغ پرفروغ اسلام نجات بخش بشر را کم سو و کم فروغ کند.
در چنين شرايطي و طبق اصل قرآني نفي سبيل: «لن يجعل الله للکافرين علي المومنين سبيلا» (نساء/141) بر همه و به ويژه جوانان و خانواده ها فرض است که ضمن تلاش و همت مضاعف براي رشد علمي، بر تعميق انديشه هاي ديني خود نيز همت گمارند و تلاش کنند ضمن توسعه کمّي دانش ديني خود، آن را از لحاظ کيفي در يک نظام فکري هماهنگ و جامع قرار دهند. در اين صورت، اولاً در برخورد علمي با شبهات، تا حدود بسيار زيادي خودکفا خواهد شد. ثانيا در بعد تکامل روحي و معنوي موفق تر خواهد بود. ثالثاً در عرصه تبليغ دين و معرفي اسلام ناب محمدي (ص) به انسان گرفتار امروز به توفيقات بزرگتري دست خواهند يافت.

جشنواره قرآني
 

مراکز فرهنگي و متصديان امور ديني نيز بايد تمهيدات لازم براي بسط و توسعه انديشه ديني را فراهم آورند. اين امر مي بايست در فضاي آزاد انديشي شکل گيرد تا جوانان فرهيخته بتوانند با طيب خاطر به بحث و گفت وگو و طرح تمام شبهات و سوالات خود بپردازند.
در سال هاي اخير، توجه بيشتري به اين امر صورت گرفته است. يکي از حرکت هاي موفق و در خور تقدير، برگزاري «جشنواره مطالعات قرآني» است که امسال دومين دوره خود را تجربه مي کند. طبقه برنامه ريزي هاي صورت گرفته، برنامه هاي متعددي با محوريت کتاب «منشور عقايد اماميه» دراين جشنواره برگزار خواهد شد. نشست هاي تخصصي، کرسي هاي آزاد انديشي، مسابقه هاي حضوري و غيرحضوري، برنامه هاي راديو تلويزيوني، انشار نشريه و... از جمله اين برنامه هاست.

منشور عقايد اماميه
 

کتاب «منشور عقايد اماميه» از آثار و تأليفات آيت الله سبحاني است که جويندگان حقيقت مي توانند با مراجعه به آن، حقايق دين آخرين صاحب شريعت آسماني، پيامبر گرامي اسلام(ص) و عترت مطهر آن حضرت را فراگيرند و با مطالعه اين مجموعه اطمينان آور، به واقعيت مکتب اهل بيت (ع) دست يابند. تاکنون آثار زيادي از آيت الله جعفر سبحاني در سطوح مختلف حوزه به عنوان منابع دروس رسمي مورد استفاده قرار گرفته است. اين بدان جهت است که بسياري از آثار ايشان صبغه پژوهشي و تخصصي دارد. توانايي و تخصصي فوق العاده اين عالم گرانقدر در علم کلام تا حدي است که موسسه پژوهشي امام صادق (ع) که تحت اشراف ايشان قرار دارد، در حقيقت به يک پژوهشگاه کلامي تبديل شده و نخبگاني را در اين عرصه پرورش مي دهد. همچنين آثار تفسيري اعم از موضوعي و تربيتي هم در تاليفات اين بزرگوار جايگاه ويژه اي دارند.
کتاب «منشور عقايد اماميه» شامل ده بخش اصلي است:
1- راه هاي شناخت در اسلام، هستي از ديدگاه اسلام، انسان از ديگاه اسلام.
2- توحيد و مراتب آن.
3- صفات خداوند .
4- عدل الهي، قضا و قدر، انسان و اختيار.
5- دلايل لزوم بعثت پيامبران، عصمت پيامبران.
6- نبوت خاصه، ويژگي هاي نبوت پيامبر اسلام (ص)
7- امامت و خلافت، غيبت و ظهور.
8- جهان پس از مرگ.
9- ايمان و کفر و بدعت و تقيه و توسل و...
10- حديث و اجتهاد و فقه، برخي از احکام فقهي مورد اختلاف.

نگاهي به مقدمه کتاب
 

گرايش به دين، از اصيل ترين و کهن ترين گرايش هاي انساني است که تاريخ از آن ياد کرده و مي کند. پس از رنسانس و دگرگوني در روش هاي علمي و سرانجام تسلط انسان بر طبيعت مادي، در اثر بعضي عوامل سياسي و فرهنگي، توجه به دين کمرنگ شد و يک نوع بي اعتنايي نسبت به دين در جوامع غربي رخ داد. رفته رفته اين بيماري به کشورهاي شرقي نيز سرايت کرد و گروهي را تحت تأثير قرار داد. اين موج تا آنجا پيش رفت که تصور شد علم جديد مي تواند به همه نيازهاي بشر پاسخ گويد و خواسته هايي را که دين تامين مي کرد، برآروده سازد.
ولي بروز يک رشته عوامل و پديده هاي ويرانگر، بر اين تصور خط بطلان کشيد و ثابت کرد که بشر هيچ گاه از دين و رهبري هاي آن بي نياز نبوده و هيچ چيز جايگزين مذهب نخواهد شد. برخي از اين عوامل عبارتند از:
1. بروز جنگ هاي جهاني در قرن بيستم
2. فروپاشي کانون خانواده در اثر گسترش فساد اخلاقي.
3. شکست و بي اعتباري برخي فرضيه هاي علمي.
عوامل ياد شده و نظاير آن سبب شدکه بشر، بار ديگر به فطرت انساني خويش بازگردد و به دين و معارف آن روي آورد. در حقيقت، پس از يک دوره فترت که بشر خود را از مزاياي دين محروم ساخته بود، بسان انساني تشنه، جوياي آب زلال و گواراي «دين» گرديد. اين گرايش نوظهور تا جايي است که دين، بار ديگر در مراکز علمي سطح بالا، مورد توجه قرار گرفت. هفته يا ماهي نمي گذرد که ده ها مقاله و کتاب پيرامون دين و دين شناسي منتشر نگردد.
ولي در کنار اين اتفاق نيک، نکته نگران کننده اي وجود دارد و آن اينکه اگر اين تشنگي به صورت صحيح برطرف نشود و انديشه هاي خام و نادرست به عنوان دين جولان يابند، انسان معاصر گمشده خود را نيافته و بار ديگر از دين روي برخواهد تافت. لهذا بر نويسندگان دلسوز و دين شناسان درد آشنا لازم است براي پاسخگويي درست به اين نداي فطرت، برخاسته و مفاهيم ديني را به طور صحيح عرضه کنند و اين فيض جاري الهي را به صورت زلال در دسترس انسان هاي حق جو قرار دهند.
در اين شرايط که دين خواهي به صورت يک پديده فراگير جهاني درآمده، مسلماً گروه يا گروه هايي که اغراض شخصي يا گروهي خويش را در محو گرايش هاي اصيل مذهبي جست و جو مي کنند، غذاي مسمومي را به نام دين در اختيار دين جويان قرار خواهند داد، تا از اين طريق ضمن فرونشاندن عطش ديني آنان، مقاصد شوم خود را تامين کنند.
ما که آئين اسلام را آخرين و کامل ترين شريعت آسماني مي دانيم و معتقديم که اين دين نيازهاي بشر را تا روز رستاخيز در کليه شوون حيات فردي و اجتماعي برآورده است، بايد براي پياده کردن مفاهيم عالي آن از ابزار و ادوات گوناگون بهره بگيريم و از اين فرصت کمياب، براي نشر تعاليم ديني صحيح استفاده کنيم.
از سوي ديگر، باور ما بر آن است که مکتب اهل بيت (ع)، همان اسلام حقيقي و اصيل است که توسط قرآن و عترت پيامبر اکرم (ص) به دست ما رسيده است. در حقيقت، روش اهل بيت (ع) شاهراهي است که بدون دخالت دست هاي آلوده، ما را به سرچشمه حقيقت رهبري مي کند.
چنانکه اصول عالي مکتب و نيز انتساب آن به خاندان رسالت، در طول تاريخ جاذبيتي داشته و دارد که شيفتگان حقيقت را به خود جلب کرده و سبب مي شود که عاشقانه در دفاع از آن جان ببازند.

نکته
بيشتر بشناسيم
 

آيت الله العظمي جعفر سبحاني در سال 1308 هجري شمسي در تبريز به دنيا آمد. پدر ايشان، حاج شيخ محمد حسين سبحاني نيز از علماي برجسته آن شهر محسوب مي شد. ايشان در محضر اساتيدي چون آيت الله العظمي بروجردي، امام خميني (ره)، آيت الله کوهکمري و علامه طباطبايي پرورش يافت. از 17 سالگي تاليفات خود را آغاز کرد. وقتي درس استصحاب امام (ره) را به عربي سليس در 28 سالگي به چاپ رساند، امام خميني (ره) در تقريظ کتاب اينگونه نوشت: «... و منهم العالم العلم التقي. صاحب الفکر الثاقب والنظر الصائب...» تا کنون بيش از 300 اثر از ايشان در حوزه هاي تفسير قرآن، علوم قرآني، کلام، فلسفه، اصول، فقه، تاريخ، رجال و دراية الحديث منتشر شده است که بخش قابل توجهي از آن در حوزه ها تدريس مي شود.
منبع:نشريه آيه ويژه نامه دين و فرهنگ آبان 89