اختلال آسپرگر

اختلال اسپرگر(زوال شديد اجتماعي)ابتدا توسط يك دانشمند استراليايي به نام دكتر «هانس آسپرگر»در سال 1944شناسايي شد كه شكل خفيف اختلال اوتيسم(در خود ماندگي)است. اين اختلال از سنين كودكي به وجود مي آيد و اگر زود درمان نشود، در تمام طول عمر فرد، پيامدهاي منفي خود را به جاي مي گذارد. در اختلال آسپرگر، فرد از برقراري ارتباط اجتماعي و داد و ستد با ديگران، ناتوان شده و به گونه اي نامتعارف، منزوي و گوشه گير مي شود. شخص مبتلا از حيث ساير كاركردهاي رواني و شناختي، سالم است اما از نظر عاطفي، سرد بوده و از تعامل با ديگران ناتوان مي باشد. به طور معمول اين اختلال در بين مردان، شايع تر از زنان است و درمان آن، در سنين اوليه ي كودكي امكان پذير است و بيش تر از طريق رفتار درماني مقدور است.

مشخصات اختلال آسپرگر:
 

الف)اختلال در كيفيت تعامل اجتماعي كه دست كم توسط يك يا دو مورد از موارد زير شناسايي شود:
 

* اختلال مشخص در استفاده ي چند جانبه از رفتارهاي غير کلامي از قبيل ارتباط چشمي؛ جلوه هاي صورت، حالت بدن و ژست هايي براي تداوم ارتباط اجتماعي
*ناكامي در توسعه ي رابطه با هم سالان
*دنبال نكردن لذت و سرگرمي، علايق و پيشرفت ها
*فقدان بده بستان عاطفي و اجتماعي
به عبارتي بهتر، افراد مبتلا به زوال شديد اجتماعي، مشكلات عمده اي در كسب مهارت هاي اجتماعي دارند و اغلب دبگران به چشم يك بي عرضه ي اجتماعي و فردي منزوي و تنها، به ان مي نگرند.

ب)رفتارهاي تكراري و محدود دست كم در يكي از موارد زير:
 

*مشغول بودن به يك فعاليت محدود و تكراري و تأمل مداوم در آن كه نشان گر يك وضعيت نا به هنجار است.
*عدم انعطاف پذيري و داشتن حالات يكنواخت و تشريفاتي
*رفتارهاي حركتي و تكراري و تقليدي هم چون تكان دادن انگشت دست يا تركيبي از حركات بدن
*حواس پرتي هاي مكرر با بخش هايي از اشياء
افراد مبتلا به زوال شديد اجتماعي، رفتارهاي نامتعارف و عجيب و غريبي از خود نشان مي دهند، به طور معمول علايق محدودي دارند كه متناسب سن شان نيست و درباره ي يك موضوع، اطلاعات زيادي كسب مي كنند اما حاضر نيستند ديگران را در آن سهيم كنند.
ج)از لحاظ باليني دچار آشفتگي و سر درگمي هستند و در حوزه هاي مهمي هم چون اجتماعي، كاري و... عملكرد ضعيفي از خود نشان مي دهند. افراد مبتلا به اين اختلال، از ديگر افراد جامعه كاملاً متمايز هستند و ديگران نيز آنان را متفاوت مي بينند.
د)از لحاظ روان شناختي، هيچ تأخير محسوسي در زبان يا رشد شناختي آنان ديده نمي شود و مي توانند يك صحبت معمولي داشته باشند. سطح هوش آنان طبيعي است و مردان، چهار برابر بيش تر از زنان، به اين اختلال مبتلا مي شوند.

درمان اختلال آسپرگر
 

درمان خاصي براي اختلال آسپرگر وجود ندارد و تنها از طريق توان بخشي مي توان از شدت اين اختلال كاست كه در زير، به چند مورد اشاره مي شود:

آموزش مهارت هاي اجتماعي توسط پدر و مادر
 

آموزش رفتار اجتماعي، شامل تمرين مهارت هاي اجتماعي و بازي با بچه ها مي باشد. براي بچه هاي سنين پايين تر، آموزش چگونه بازي كردن مهم است، حتي قانون دقايق بازي نيز اهميت دارد. بايد به آنان آموزش داده شود كه آنچه گفته مي شود را سرمشق قرار داده و انجام دهند و افراد ديگر را نيز وارد مسأله نموده و با همسالان خود بازي كنند. همچنين بايد آموزش داده شود كه چگونه بازي را شروع نمايند و چگونه خاتمه دهند. والدين بايد براي فرزندان شان توضيح دهند و مثال بزنند، سپس بازي آنان با همسالان را به تماشا بنشينند و از رفتارهاي ويژه ي آنان يادداشت برداري كنند و روي آن بحث كنند. اين رفتارهاي ويژه، از يك احوال پرسي ساده تا قسمت كردن خوراكي ها و اسباب بازي ها با ساير افراد را شامل مي شود. هم چنين ميزان انعطاف پذيري و چگونه كنارآمدن با ديگران نيز بايست به آنان آموخته شود.

نقش بازي كردن
 

كودكان مبتلا به زوال شديد اجتماعي، اغلب نمي دانند كه چگونه تعريف و تمجيد كنند. اين مشكل نيز با نقش بازي كردن اصلاح مي شود. به كودكان تان ياد دهيد چگونه از ديگران تعريف كنند و تشويق هاي آنان را بپذيرند. راه ديگر، استفاده از ارتباط چشمي است تا همچون يك تماشاچي، به تماشاي رفتارهاي ديگران بنشينند و اشتباهات شان را حدس بزنند. بچه هاي مبتلا، اغلب از بيان احساسات شان ناتوان هستند و احساسات شان را درون خودشان مي ريزند. براي آموزش ابراز عواطف، بزرگ ترها مي توانند يك بازي ترتيب دهند.

داستان درماني
 

تكنيك ديگري كه به كودكان مبتلا كمك مي كند تا مهارت هاي اجتماعي را درون سازي كنند، استفاده از داستان و قصه است. براي مثال، بچه ها از خواندن و شنيدن داستان پسر بچه اي كه در ايستگاه اتوبوس در صف انتظار ايستاده، لذت مي برند. بسياري از كودكان مبتلا، از كار با كتاب هايي كه عكس و تصوير دارند و عكس صورت در آن ها كشيده شده، لذت مي برند چرا كه حالت عاطفي را بيان مي كند. داستاني كه يك موقعيت را توصيف مي كند و شامل يك سري اعمال و حركات و قوانين است، مي تواند بسيار كمك كننده باشد.

مداخلات مدرسه اي
 

آن چه كه در يك فضاي آموزشي مي بايست توسط معلمان رعايت شود، دستورالعمل مواد درسي و انضباط كلاسي است. معلمان مي توانند از دانش آموزان ديگر، به عنوان سرنخ استفاده كنند تا به بچه هاي مبتلا به اختلال آسپرگر، نشان دهند كه چه كاري بايد انجام دهند. هم چنين مي توانند آنان را به انجام فعاليت هاي كوچك و همسان تشويق كنند و يا از نوع برقراري رابطه توسط بچه ها، مدل سازي كنند. بچه هاي به هنجار، به طور معمول نمي توانند رفتارهاي غير معمول بچه هاي مبتلا را بفهمند. معلم مي تواند شرايط تقويت سازي و تحمل را براي آنان فراهم كند. به علاوه مشاور مدرسه، قادر است بچه هاي مبتلا را در گروه توسعه ي مهارت اجتماعي شريك سازد. زمين بازي در صورت نامنظم و پر سر و صدا بودن، براي بچه هاي مبتلا مي تواند ايجاد مشكل كند. بچه هاي مبتلا، در طول ساعات فعاليت هاي نامنظم، حساس ترند و در مهارت هاي اجتماعي و كنار آمدن با آنان، ضعيف شده و گرايش به برگشت دارند. در اين ميان، معلم مي تواند نقش وصل كننده را براي آنان بازي كند و يا آنان را به سوي انزوا سوق دهد.

مداخلات دارويي
 

هيچ نوعي معالجه ي مستقيم دارويي براي درمان اختلال آسپرگر وجود ندارد اما پزشكان بر حسب علائمي كه كودكان مبتلا از خود نشان مي دهند، تجويزاتي را ارائه مي دهند. تصميم استفاده از داروها، در اختيار والدين است: گر چه آنان به دليل عوارض هولناك قرص ها، كم تر موافق استفاده از دارو براي كودك شان هستند.
منبع:نشريه شادکامي و موفقيت، ش64